Աշոտ Բագրատունի Մսակեր (անհայտ[1] - 826[1]), հայոց իշխան շուրջ 790[2] թուականէն (պաշտօնապէս՝ 804 թուականէն), 774–775 թուականներու ապստամբութեան նահատակ Սմբատ Բագրատունիի որդին։ Ըստ Նիկողայոս Ադոնցի, «Մսակեր» մականունը ստացած է պաս չպահելու համար։

Աշոտ Մսակեր
Ծնած է անհայտ[1]
Մահացած է 826[1]
Մասնագիտութիւն գերիշխան
Ծնողներ հայր՝ Սմբատ Է Բագրատունի?[1]
Երեխաներ Հռիփսիմե Բագրատունի?, Սմբատ Ը Բագրատունի? եւ Բագրատ Բ Բագրատունի?

Օգտուելով Կամսարական եւ Մամիկոնեան տոհմերու թուլացումէն, ընդարձակած է Բագրատունիներու կալուածները։ 780-ական թուականներուն Կամսարականներէն գնած է Այրարատի Շիրակ եւ Արշարունիք գաւառները, իր նստավայրը Դարոյնքէն տեղափոխած է Բագարան։ Ձեռք բերած է նաեւ Մամիկոնեաններու Տարօն գաւառը։ Լայնօրէն պայքարած է Ջահհաֆեաններու դէմ, որոնք կը ձգտէին նուաճել Հայաստանը։ Աշոտ Բագրատունիի հովանաւորութեամբ, Ութմանիկներէն նեղուող Գնունի տոհմը Աղիովիտ գաւառէն տեղափոխուած է Տայք նահանգը։ 9-րդ դարու սկիզբը, երբ Աշոտ Մսակեր Բագրատունի ձեռք բերած է նաեւ Աշոցքը, Տաշիրը, Մոկքը, Սասունը, Շիմշատը։

804-ին խալիֆայութիւնը ստիպուած էր Աշոտ Մսակերը ճանչնալ իբրեւ Հայոց իշխան։ Ան մերժած է Միջագետքի Խառան քաղաքի եպիսկոպոսի՝ քաղկեդոնականութիւնը ընդունելու առաջարկը։

Աշոտ սպարապետ նշանակած է իր եղբայրը՝ Շապուհ Բագրատունին, ու խնամիացած Արծրունիներուն՝ իր դուստր Հռիփսիմէին կնութեան տալով Վասպուրականի գահերէց իշխան Համազասպ Արծրունիին։ Ըստ պատմիչ Միքայէլ Ասորիի, եղած է Բագրատունի առաջին թագաւորը, քանի որ իշխած է ինքնուրոյն[3]։

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարանԵրևան: 1974. — հատոր 1. — է. 487–488.
  2. Հայկական Համառոտ Հանրագիտարան, 4-րդ հատոր, էջ 241, 2003թ
  3. «Ով ով է. Հայեր», կենսագրական հանրագիտարան, հատոր Ա., Երեւան, 2005