Գուրգէն Մահարի
Գուրգէն Մահարի (աւազանի անունով՝ Գուրգէն Աճէմեան․ 1 Օգոստոս 1903, Վան, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 17 Յունիս 1969, Պալանգա, Լիտվական ԽՍՀ, Խորհրդային Միութիւն), բանաստեղծ եւ արձակագիր։[1]
| Գուրգէն Մահարի | |
|---|---|
 | |
| Ծննդեան անուն | հայ.՝ Գուրգէն Աճէմեան |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | Գուրգէն Մահարի |
| Ծնած է | 1 Օգոստոս 1903 |
| Ծննդավայր | Վան, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 17 Յունիս 1969 (65 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Պալանգա, Լիտվական ԽՍՀ, Խորհրդային Միութիւն |
| Քաղաքացիութիւն |
 Խորհրդային Միութիւն.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Ուսումնավայր | Երեւանի Պետական Համալսարանի Պատմութեան Բաժանմունք |
| Երկեր/Գլխաւոր գործ | Ծաղկած փշալարեր? |
| Տեսակ | վէպ եւ պատմուածք |
| Մասնագիտութիւն | բանաստեղծ, գրագէտ, գրականագէտ, արձակագիր, հրապարակախօս |
| Անդամութիւն | Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն |
| Ամուսին | Անտոնինա Մահարի |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Ծնած է Վան։ Մանկութեան եւ պատանութեան տարիները կ՛անցընէ ծննդավայրը, ուր կը ստանայ նախնական կրթութիւնը Երամեան վարժարանին մէջ եւ հազիւ աւարտած՝ կը ճաշակէ Ա․ Համաշխարհային պատերազմի դառնութիւնները։ Կանուխէն հայրը կը կորսնցնէ։ Ցեղասպանութեան ժամանակ, «կ՛ապրի» Վանի ինքնապաշտպանական կռիւները ու ռուսական բանակին նահանջով կը հետեւի գաղթին՝ դէպի Երեւան։ Գաղթի ճամբուն, մեծ մայրը կը մահանայ եւ կը կորսնցնէ մայրն ու հարազատները։ Կը պատսպարուի Թիֆլիսի, Ալեքսանդրուպոլսոյ (այժմ՝ Կիւմրի) եւ Երեւանի որբանոցներուն մէջ։
Կը վերագտնէ մայրն ու հարազատները։
1918 թուականին, առաջին բանաստեղծութիւնները լոյս կը տեսնեն Երեւանի «Վան-Տոսպ»[2][3] եւ «Աշխատանք» թերթերուն մէջ։
Կ՛աւարտէ Երեւանի համալսարանի լեզուագրական բաժինը։
1922 թուականին կը հրատարակուի իր բանաստեղծութիւններուն առաջին հատորը՝ «Արտամետեան գիշերներ» խորագրով, իսկ 1932-ին, «Մրգահաս» խորագրով բանաստեղծութիւններուն երկրորդ հատորը կը ձօնէ Եղիշէ Չարենցին։
Կ՛անդամակցի Հայաստանի Պրոլետարական Գրողներու Ընկերակցութեան մէջ։
1936 թուականին Մահարին ալ կ՛ենթարկուի Խորհրդային կարգերու համատարած հալածանքին ու բռնադատութեանց։ Մահապատիժ չ'ստանար, բայց Սիպիր աքսորի կը դատապարտուի մինչեւ Սթալինի մահը։ Աքսորի ընթացքին կ՛ամուսնանայ լիթվացի Անտոնինայի հետ[1]։
1953-ին աքսորէն Երեւան կը վերադառնայ․ առողջութիւնը քայքայուած է։ Մայրը արդէն մահացած է։ Սակայն կը վերսկսկի ստեղծագործել։ Կը հրատարակէ «Ծաղկած փշալարեր» վիպակը, որ կը թարգմանուի ռուսերէնի, ֆրանսերէնի եւ անգլերէնի․ կը վերաբերի աքսորի տարիներուն։
Կը մահանայ 1969 թուականի Յունիս 17-ին, Լիթուա կամ Լիթուանիա ու կը թաղուի Երեւան։
Գործեր Խմբագրել
Բանաստեղծական ժողովածուներ
- «Մրգահաս»
- «Ծովի երգեր»
- «Հնձաններ»[4]
- «Անդունդն ի վեր»
- «Անանձնական»
- «Պոեմներ»
Արձակագրութիւններ (ինքնակենսագրական գործեր)
- «Մանկութիւն»
- «Պատանեկութիւն»
- «Երիտասարդութեան Սեմին»
- «Այրուող Այգեստաններ»
Վիպակ
«Ծաղկած փշալարեր»
Աղբիւրներ Խմբագրել
Հայ Հանրագիտակ (Հ. Մկրտիչ Վարդ. Պոտուրեան,Պիւքրէշ, 1938)
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 https://azator.gr/?p=10834 Ազատ Օր օրաթերթ, թիւ 10834, 1 Օգոստոս 2018, Ն․
- ↑ Վան-Տոսպ 1918 թիւ 3, էջ 6
- ↑ Վան-Տոսպ, 1918, թիւ 10 էջ 8,
- ↑ «Արդի հայ գրականութիւն Գ․ հատոր»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-10-22-ին։ արտագրուած է՝ 2019-10-11
Արտաքին յղումներ Խմբագրել
- «Աշխատանք» թերթ
- «Ծաղկած փշալարեր» Archived 2019-10-17 at the Wayback Machine.
- «Մրգահաս» Archived 2019-10-11 at the Wayback Machine.
- «Մօրս» Archived 2019-09-16 at the Wayback Machine.
- Հորիզոն Գրական - Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը ՊԱՏՄԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ԳՈՒՐԳԷՆ ՄԱՀԱՐՈՒ «ԱՅՐՈՒՈՂ ԱՅԳԵՍՏԱՆՆԵՐ» ՎԷՊԸ, ՆԱՐԻՆԷ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ, 2019-6-21