Խոսրով Անձեւացի
Խոսրով Անձեւացի (ծննդեան թուականը անյայտ - մահացած է շուրջ 964-ին), հայ եկեղեցական գործիչ, մատենագիր։
| Խոսրով Անձեւացի | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 902 |
| Մահացած է | 964[1][2] |
| Ազգութիւն | Հայ[1][2] |
| Մասնագիտութիւն | հոգեւորական, մատենագիր |
| Երեխաներ | Գրիգոր Նարեկացի[1][2] |
Կեանքը Խմբագրել
Աշակերտած է Արամ մատենագիրին՝ Գրիգոր Նարեկացիին հօր։ Սկիզբը աշխարհական կեանք կը վարէ, կնոջ մահէն ետք կը ստանայ հոգեւորականի աստիճան։ Անանիա Մոկացի կաթողիկոսին ձեռքով 940-ական թուականներուն կը ձեռնադրուի Վասպուրականի Անձեւացիք գաւառին եպիսկոպոս (նոյն կաթողիկոսը զինք կ'անուանէ «այր համեստ եւ գիտնաւոր»)։ Որդիները՝ Յովհաննէսն ու Գրիգորը, Խոսրով Անձեւացի կը յանձնէ Նարեկավանք՝ Անանիա Նարեկացիին քով կրօնաւորելու (միջնեկ որդին՝ Սահակը, հաւանաբար կ'ըլլայ աշխարհական)։
Խոսրով Անձեւացիէն մեզի հասած է երկու մեկնութիւն։ 950-ական թուականներուն ան գրած է հայ եկեղեցւոյ պատարագին մեկնութիւնը։ Իր թելադրանքով որդին՝ Յովհաննէսը, 950-ին կը մեկնէ Աղօթամատոյցը։ Հայոց եկեղեցւոյ ժամակարգութեան մեկնութեան նուիրուած աշխատութեան մէջ («Մեկնութիւն Ժամակարգութեան») Խոսրով Անձեւացի կը վերլուծէ հայոց եկեղեցական օրհնութիւնները, աղօթքներն ու մաղթանքները, քարոզները եւ անոնց արարողակարգը։
Այդ մեկնութիւնները կարեւոր են պատմական տեսակետէն, որովհետեւ առատ տեղեկութիւններ կը պարունակեն Ժ. դարուն եկեղեցական ծիսական գիրքերու յօրինուածքին վերաբերեալ։ Խոսրով Անձեւացիին աշխատութիւններուն մէջ ուշագրաւ տուեալներ կան այդ միջնադարեան Հայաստանի հասարակական-տնտեսական յարաբերութիւններուն մասին։
Ծերացած Խոսրով Անձեւացի 954-ին կը մեղադրուի աղանդաւորականութիւնը (ըստ երեւոյթին թոնդրակեաններուն) հարելու մէջ եւ կը բանադրուի Անանիա Մոկացի կաթողիկոսին կողմէն Վերջինը Խոսրով Անձեւացին («Պատճառ յաղագս զԽոսրով նզովելոյն զԱնձեւացւոյ եպիսկոպոսն», «Արարատ», 1897, N» 6) կը դատապարտէ հերձամիտ հակումներուն ու արարքներուն համար եւ կը շեշտէ, որ Խոսրով Անձեւացին աւելորդ կը համարէ խաչին օրհնութիւնը, հրեշտակները պաշտելը, կաթողիկոսն ու եպիսկոպոսները մեծարելը եւ այլն։ Կաթողիկոսը կը ջանայ Խոսրով Անձեւացին ետ պահել աղանդաւորական միտումներէն, բայց՝ ապարդիւն։
Երկեր Խմբագրել
- Մեկնութիւն ժամակարգութեան, Օրթագիւղ, [ԿՊ], 1840։
- Մեկնութիւն աղօթից պատարագին, Վնտ., 1869։
Գրականութիւն Խմբագրել
- Ստեփաննոս Օրբելեան, Պատմութիւն նահանգին Սիրական, Թ., 1910։
- Տէր-Մկրտիչեան Գ., Հայկականք, Վաղ-պատ, 1894։
Արտաքին յղումներ Խմբագրել
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|
| Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է « Քրիստոնեա Հայաստան» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։
|
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1. — է. 520.