Հոգեկան առողջութիւն
Հոգեկան առողջութիւն, կը սահմանէ որպէս անձի հոգեբանական բարեկեցութեան վիճակ (անգլերէն՝ well-being), որուն մէջ ան կը կարողանայ իրացնել իր անձնային ներուժը, յաղթահարել առօրեայ ճնշումները, արդիւնավետօրէն աշխատիլ, ինչպէս նաեւ ներդրում ունենալ հասարակական կեանքին մէջ։ Հոգեպէս առողջ մարդը կը ձգտի հաւասարակշռել եւ զարգացնել իր ես-ի բոլոր կողմերէ՝ Բնագիտական, հոգեկան, ճանաչողական, հուզական, վարքային։ Հոգեկան հիւանդութիւններու բացակայութիւնը դեռեւս երաշխիք չէ հոգեկան առողջութեան համար[1][2]:
Հոգեկան առողջութեան չափանիշներ Խմբագրել
Առողջապահութեան համաշխարհային կազմակերպութիւնը առանձնացած է հոգեկան առողջութեան հետեւեալ չափանիշները.
- Բնագիտական եւ հոգեկան ես-ի անընդհատութեան եւ ամբողջականութեան գիտակցին,
- Համանման իրադրութիւններուն մէջ ապրումներու անընդհատութեան եւ նոյնականութեան գիտակցին,
- քննադատական վերաբերմունք սեփական անձի եւ գործունէութեան արդիւնքներու նկատմամբ,
- հոգեկան յետադիմական շարժումներու համապատասխանութիւն միջավայրի ներգործութիւններուն, պայմաններուն եւ իրադրութիւններուն,
- սոցիալական օրինակներուն, կանոններուն եւ օրէնքներուն համապատասխան սեփական վարքագիծի ինքնակառավարման կարողութիւն,
- սեփական կենսագործունէութիւնը ծրագրելու եւ այդ ծրագիրններն իրականացնելու կարողութիւն,
- կենսական իրադրութիւններու փոփոխութեան դէպքին մէջ վարքագիծը փոխելու կարողութիւն[3]:
Հոգեկան առողջութեան համաշխարհային օր Խմբագրել
Հոգեկան առողջութեան համաշխարհային օրը կը նշէ 1922 թուականէն իւրաքանչիւր տարի՝ հոկտեմբեր 10-ին:
Հոգեկան առողջութեան պահպանման ուղիներ Խմբագրել
- Սնունդ – որոշ սննդամթերքներու (աղ, շաքարավազ, կծու կերակուրներ, գազավորուած ըմպելիքներ եւ այլն) հաճախակի օգտագործումը կարող է նպաստել այնպիսի հորմոններու աւելացմանը, որոնք կ'առաջացնեն հուզական լարուածութիւն։
- Բնագիտական աշխուժութիւն – Բնագիտական վարժութիւններու կատարումը ոչ միայն կ'ամրապնդէ մկանները, անդամներու աշխատանքը, այլեւ կը նպաստէ էնտորֆիններու առաջացմանը, որոնք կը բարձրացնեն տրամադրութիւնը: Կարեւոր է նաեւ օրուայ սնունդի բաւականաչափ ժամանակ հատկացնել մաքուր օդին զբոսնելուն, հանգիստին եւ քունին:
- Հոյզերու կառաւարել եւ դրսեւորել – հոգեկան առողջութեան պահպանման տեսանկիւնէն կարեւոր է ինչպէս դրական, այնպէս ալ բացասական յոյզերու արտայայտումը։ Բացասական յոյզերը կազմութեան նորմալ արձագանքն են ոչ սովորական պայմաններուն, անոնք պետք չէ ժխտին կամ թաքցնել։ Կարելի է գտնել արտայայտման առաւել բանաւոր եղանակներ, կատարել հանգստեան վարժութիւններ, զբաղուիլ խորհրդածութիւնով, խստակեաց փիլիսոփայութիւնով (yoga):
- Ճանաչել սեփական թուլութիւններն ու թերութիւնները – եթէ անձը գիտէ, թէ որ իրադրութիւններն են իր մէջ կ'առաջանայ չափազանց ուժեղ յետադիմական շարժումի, ապա կարող է պաշտպանել անոնցմէ։
- Դրական մտածելակերպի ձեւավորում – պետք է սորվիլ գնահատել ունեցածը, չկենդրոնանալ բացասական գիտելիքներու վրայ, դադարել զբաղուիլ քննդատութեամբ։
- Հետաքրքրութիւններու ձեւավորում եւ կարողութիւններու զարգացում – իրենց դժբախտ համարող մարդիկ հազուադէպ կ'ունենան շատ հետաքրքրութիւններ։ Որքան մարդը շատ հետաքրքրութիւններ կ'ունենայ, կը փորձէ իրեն տարբեր բնագաւառներուն մէջ, այնքան հետաքրքիր կը դառնայ անոր կեանքը։
- Ժպտալ – հաճախակի ժպտալը դրական կ'անդրադառնայ մարդու ինքնազգացողութեան վրայ։
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ About.com (2006, July 25). What is Mental Health?. Retrieved June 1, 2007, from About.com
- ↑ Princeton University. (Unknown last update). Retrieved June 1, 2007, from Princeton.edu
- ↑ World Health Organisation։ «Mental Health: Strengthening Our Response (Fact sheet N°220)»։ World Health Organisation։ արտագրուած է՝ Փետրուար 3, 2013
Արտաքին հղումներ Խմբագրել
- Т.Б. Дмитриева, Б.С. Положий։ ««Психическое здоровье россиян»»։ Vivos Voco։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-02-03-ին։ արտագրուած է՝ 2011-9-12
- «Общественный фонд «Ментальное здоровье»» (html) (ռուսերեն)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2011-08-23-ին։ արտագրուած է՝ 19.10.2009