Շիքակօ
Շիքակօ (անգլերէն՝ Chicago) Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու մեծ քաղաքներէն մէկը, որ կը գտնուի Իլինոյս նահանգը:
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Շիքակօ | |||||
| անգլերէն՝ Chicago | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |
 Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ | ||||
| Mayor of Chicago? | Brandon Johnson?[1] | ||||
| Օրէնսդրական մարմին | Chicago City Council? | ||||
| Տարածութիւն |
606,424 քմ² ջրայինը 2,7676 տոկոս | ||||
| ԲԾՄ | 179 մեթր | ||||
| Պաշտօնական լեզու | անգլերէն | ||||
| Բնակչութիւն | 2 746 388 մարդ (1 Ապրիլ 2020)[2] | ||||
| Կը գտնուի ափին | Չիկագո? եւ Միչիգան լիճ? | ||||
| Ժամային գօտի | UTC-6? եւ UTC-5 | ||||
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 872, 312 եւ 773 | ||||
| Փոստային ցուցանիշ | 60601–60827 | ||||
| Հիմնադիր | Jean Baptiste Point du Sable? | ||||
| Պաշտօնական կայքէջ | chicago.gov(անգլերէն) | ||||
Քաղաքը երկրի երկրորդ խոշոր ֆինանսական կեդրոնն է (Նիւ Եորքէն յետոյ) եւ Հիւսիսային Ամերիկայի խոշորագոյն փոխադրամիջոցի հանգոյցը: Կը գտնուի Միշիկըն լիճին հարաւ-արեւմտեան ափին, Իլինոյս նահանգը: Վարչական կեդրոնը Քուք շրջանն է:
Շիքակոյի բնակչութիւնը (2014 թուականին դրութեամբ) կը կազմէր 2 722 389 մարդ: Շիքակոյի ակլոմերացիան (տարբեր արուարձաններու հետ միասին) կը կոչուի «Մեծ Շիքակօ» կամ «Շիքակօ Երկիր» (անգլերէն՝ Chicagoland, անունը առաջարկած է Chicago Tribune թերթը 20-րդ դարու սկիզբին)։ Ակլոմերացիա կը բնակին 9 551 031 մարդ: Այն բնակչութեան թիւով երկրին 37-րդ տեղը կը զբաղեցնէ:
Շիքակօն նաեւ կը համարուի Միջին Արեւմուտքի տնտեսական, արդիւնաբերական, փոխադրամիջոցական եւ մշակութային մայրաքաղաքը: Ոչ պաշտօնապէս այն նաեւ կ'անուանուի «Երկրորդ Քաղաք» եւ «Քամիներու Քաղաք»: Առաջին անգամ Շիքակօ անուանուած է «Քամիներու Քաղաք» 1858 թուականին «Chicago Tribune» թերթի յօդուածը:
Պատմութիւն Խմբագրել
17-19-րդ դարեր Խմբագրել
1674 թուականին ժամանակակից Շիքակոյի տեղը ֆրանսացի ճիզուիտ Ժագ Մարքետի կողմէն հիմնադրուած է միսիոներական կէտ:
Շիքակօն քարտէսի վրայ ի յայտ եկած է 1833 թուականին, որպէս 350 հոգի բնակչութիւն ունեցող գիւղ մը[3]: «Շիքակօ» անունը իրմէ կը ներկայացնէ ֆրանսացիներուն կողմէն տեղական հնդիկիներուն լեզուի shikaakwa բառի փոփոխուած բառ, որը թարգմանաբար կը նշանակէ «վայրի սոխ» կամ «սխտոր»[4][5][6][7]:
1837 թուականին Շիքակօն քաղաքի կարգավիճակ ստացած է, իսկ արդէն 1840 թուականին բնակչութիւնը կազմուած է աւելի քան 4 հազար մարդէ: Գրաւելով յարմար աշխարհագրական դիրք ԱՄՆ-ի արեւմուտքի եւ արեւելքի միջեւ, Շիքակոն շատ արագ կը դառնայ երկրի փոխադրամիջոցի հանգոյցը, ինչ որ իր հերթին կը զարգացնէ քաղաքի արդիւնաբերութիւնը, ինչպէս նաեւ կը գրաւէ ներգաղթեալներու աճ: 1856 թուականին քաղաքային մունիցիպալիտետը հաւանութիւն տուած է ԱՄՆ-ի առաջին կոյուղիի կառուցման նախագիծը[8]:
1871 թուականին քաղաքի մեծ մասը այրած է Շիքակոյի մեծ հրդեհի ժամանակ: Ան հնարաւորութիւն տուած է վերակառուցել քաղաքը եւ առիթ հանդիսացած է ԱՄՆ-ի նոր շինարարական պոռթկումին համար, ինչ որ քաղաքը դարձուցած է ԱՄՆ-ի ճարտարապետական կեդրոն[9]:
Բնութենաաշխարհագրական Բնութագիր Խմբագրել
Աշխարհագրական Դիրք Խմբագրել
Շիքակօ տեղակայուած է Իլինոյս նահանգի հիւսիս- արեւելքը, Միշիկըն լիճի հարաւ-արեւմտեան ափին: Քաղաքը կը գտնուի Շիքակոյի գետի Կալումետ գետի ափերուն: Շիքակոյի սանիտարա-նաւային ջրանցքը կը միացնէ Շիքակոյի գետը Տես ՓլԷյնս գետի հետ, որ կը հոսի քաղաքի մէջէն: Նախկին նաւարկութեան համար կ'օգտագործուէր Շիքակօ գետը, իսկ այժմ այդ նպատակներով հիմնականը կ'օգտագործուի Միշիկըն լիճը:
Բնակչութիւն Խմբագրել
Կլիմայ Խմբագրել
Շիքակօն կը գտնուի խոնաւ ցամաքային կլիմայական գօտիի վրայ (ըստ Կիոպենի կլիմաներու դասակարգման՝ Dfa)։ Ամառը երկարատեւ է եւ անձրեւոտ, խոնաւ եւ տաք. ձմեռը համեմատաբար ցուրտ է, բայց կարճատեւ եւ փոփոխական: Յուլիսին օրական միջին ջերմաստիճանը կը կազմուի 23.3˚C, Յունուարին՝ -4.6˚C։
- Տեղումներու տարեկան քանակը կը կազմէ 940 մմ։
- Օդի տարեկան միջին քանակութիւնը՝ 9.9˚C
- Քամիի միջին արագութիւնը՝ 4,3 մ/վ
- Օդի յարաբերական խոնաւութիւնը՝ 71%
Քոյր քաղաքներ Խմբագրել
Շիքակոն ունի 27 քոյր-քաղաք.[12]
Գործընկեր Քաղաքներ
Շիքակոյի Համայնապատկերներ Խմբագրել
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ https://www.chicago.gov/city/en/depts/mayor.html
- ↑ 2,0 2,1 2020 թվականի ԱՄՆ մարդահամար / խմբ. ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո
- ↑ «Timeline: Early Chicago History»։ Chicago: City of the Century։ WGBH Educational Foundation And Window to the World Communications, Inc.։ 2003։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-03-25-ին։ արտագրուած է՝ 2009-05-26
- ↑ "Origin of the word Chicago"// History of Chicago, A. T. Andreas, Chicago (1884) pp 37–38.
- ↑ Swenson, John F. (Winter 1991)։ «Chicagoua/Chicago: The origin, meaning, and etymology of a place name»։ Illinois Historical Journal 84 (4): 235–248։ ISSN 0748-8149։ OCLC 25174749
- ↑ McCafferty, Michael (December 21, 2001)։ «"Chicago" Etymology»։ The LINGUIST List։ արտագրուած է՝ 2009-10-22
- ↑ McCafferty Michael (Summer 2003)։ «A Fresh Look at the Place Name Chicago»։ Journal of the Illinois State Historical Society (Illinois State Historical Society) 96 (2)։ ISSN 1522-1067։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2011-05-05-ին։ արտագրուած է՝ 2009-10-22
- ↑ «Chicago Daily Tribune, Thursday Morning, February 14»։ Jonathanriley.net։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-07-31-ին։ արտագրուած է՝ 2009-05-04
- ↑ Bruegmann, Robert (2004—2005). Built Environment of the Chicago Region. Encyclopedia of Chicago (online version).
- ↑ United States. Bureau of the Census 2010 U.S. Gazetteer Files — Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2010.
- ↑ United States Census 2010 / խմբ. ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո
- ↑ Chicago Sister Cities (անգլերէն)
- ↑ Փարիզի քաղաք-գործընկերները (ֆր.)