|
[[Պատկեր:Coca-Cola logo.svg|300px|մինի|'''Քոքա-Քոլա նշանակը''']]
'''ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա''' (անգլ.՝ Coca-Cola), ոչ ալքոհոլային խմիչք։ Արտադրողը «The Coca-Cola Company» ընկերութիւնն է։ Interbrand-ի վարկածով [[2005]]-[[2011]] թուականներուն ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան աշխարհի ամենաթանկ ապրանքանիշն էր։ Ըմպելիքը կը վաճառուի աշխարհի աւելի քան 200 երկիրներու մէջ։
== Ազդեցութիւնը օրկանիզմի վրայ ==
ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան օրկանիզմի վրայ ունի խիստ բացասական ազդեցութիւն։ Կ'արգիլուի խմել ստամոքսի հետ կապուած հիւանդութիւններ ունեցող մարդկանց։ Ըմպելիքը կը պարունակէ մեծ քանակութեամբ շաքար, որուն պատճառով կ'արգիլուի խմել շաքարային հիւանդութիւններ ունեցող մարդկանց։ ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան յատկութիւն ունի օրկանիզմէն դուրս մղել գալսիւմը, որուն յետեւանքով կ'առաջանայ գալսիւմի պակասութիւն օրկանիզմին մէջ։ Ապացուցուած է, որ անոր շարունակական օգտագործումը կը վնասէ երիկամներուն։
== Բաղադրութիւնը ==
Այժմ «դասական» ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի բաղադրութիւնն է 1. [[շաքար]] 2. գունանիւթ E150 3. օրթոֆոսֆորական թթու E338 4. [[քաֆէին]] 5. ածխածնի երկօքսիտ E290
Քօքա-Քօլայիաայի հիմնական բաղկացուցիչ մասը կը կազմէին 3 մաս քոքա բոյսի տերեւները (այդպիսի տերեւներէն կը ստանային քոքայինը) եւ 1 մաս թրոբիքական քօքա ծառի ընկոյզը։
Պէտք է նշել, որ քոքայինը այդ ժամանակ արգիլուած չէր եւ անոր վնասակարութեան մասին դեռ ոչինչ գիտէին։ Այդ պատճառով ալ քոքայինը ազատ կը վաճառուէր, եւ յաճախ սպիրտի փոխարէն կ'աւելցնէին խմիչքի մէջ՝ հաճոյքի եւ տոնուսի բարձրացման համար։ Վաճաժառականութիւնը կը հասնի իր բարձրակէտին երբ [[1916]] թ-ին կը յայտնաբերուի ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի հիմնական շիշը։
[[Պատկեր:Cocacola-5cents-1900.jpg|300px|մինի|1890-1900 թթ գովազդային պաստառը «Coca-Cola 5 սենթով»]]
== ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան որպէս մաքրող միջոց ==
Շնորհիվ այն բանի, որ Քոքա քոլան բաղկացած է շարք մը քիմիական նիւթերէն, որոնք կրնան օգտագործուիլ որպէս մաքրող միջոցներ, ինքն ալ կրնայ գործածուիլ որպէս մաքրող միջոց։ Շատ դէպքերու մէջ անորմով կը մաքրեն զուգարանակոնքը եւ թէյնիկը։ Կ'օգտագործուի նաեւ ամանեղենը մաքրելու։ Ան աւելի լաւ կը մաքրէ սպասքը քան սովորական ջուրը։ Սակայն չենք կրնար ըսել, որ ան նոյն ձեւով կրնայ մաքրել ատամները՝ հակառակը այն ատամները կը դեղնեցնէ։
== ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա եւ Մենթոս ==
ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի մէջ մենթոսի մէկ հատիկ նետելէն ետք կրնանք տեսնել ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի «շատրուանի»։ Պատճառը [[Մենթոս]]ի հատիկի եւ ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի միջեւ տեղի ունեցող քիմիական հակազդեցութիւնն է։
== Յայտնագործումը ==
[[1886]] թուականին [[Աթլանթա]]ցի (Ճորճիա նահանգ) բժիշկ եւ դեղագործ Ճոն Փեմպըրթոնը հարաւ-ամերիկեան քօքա բոյսի տերեւներու մզուածքէն եւ տոնուսայինթարմացնող յատկութիւններ ունեցող ափրիկեան քօլա ընկոյզէն պատրաստեց խառնուրդ, որ ուներ դուրեկան համ։ Ան կը կարծէր, որ այդ օշարակը կրնար օգնել հոգնածութենէն, ճնշումէն եւ ատամնացաւէն տառապող մարդոց։
Սկիզբը օշարակը կը վաճառուէր մէկ բաժինը՝ հինգ սենթով Աթլանթա քաղաքի «Ճեկոպա» խոշոր դեղատանը։
Սակայն ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա ըմպելիքը առաջացած է անփութութեան արդիւնքէն։ Օշարակը խառնելով՝ վաճառողը պատահաբար շփոթելով ծորակները սովորական ջուրի փոխարէն լեցուցած է կազայինը։ Ստացուած խառնուրդն ալ դարձած է ՔօքաՔոքա-Քօլա։Քոլա։ Այս խմիչքին անուանումը հնարած է Փեմպըրթոնին հաշուապահը։
== Հետաքրքիր փաստեր ==
Այդ ըմպելիքը սկիզբը մեծ յաջողութիւն չունէր. միջին հաշուարկով օրական կը գներ 9 մարդ։ Առաջին տարին վաճառուած է ընդամենը 50 տոլարի ՔօքաՔոքա-Քօլա։Քոլա։
Հետաքրքիր է, որ ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի արտադրութեան վրայ ծախսուած էր 70 տոլար, իսկ գովազդի վրայ՝ 7996 տոլար, այսինքն առաջին տարին եղած էր վնասով։ Սակայն հետզհետէ վաճառքէն ետք ստացուած եկամուտը աւելցաւ։
[[1888]] թուականին Փեմպըրթոնը խմիչքի արտադրութեան իրաւունքը ծախեց։ Իսկ [[1892]] թուականին առեւտրական գործակ Ասա Գրիգգս Քենտլերը հիմնեց «The Coca-Cola Company» կազմակերպութիւնը, որ սկսաւ զբաղուիլ ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի արտադրութեամբ։
Սակայն [[1890]] թուականի աւարտին մարդկութեան կարծիքը քոքայինի մասին փոխուեցաւ, իսկ [[1903]] թուականին «[[New York Tribune]]» թերթին մէջ յայտնուեցաւ յօդուած, որուն մէջ կ'ըսուէր թէ ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան է պատճառը, որ այդ խմած սեւամորթները կը յարձակէին սպիտակներուն վրայ։ Ատկէ ետք ՔօքաՔոքա-ՔօլայինՔոլային մէջ սկսան աւելցնել ոչ թէ քոքայինի թարմ տերեւներ, այլ «մզուածք», որմէ հանուած էր ամբողջ քոքայինը։ Այդ ժամանակէն ի վեր ՔօքաՔոքա-ՔօլայիՔոլայի հեղինակութիւնը կ'աճէր երկրաչափական յառաջացումով։
[[Պատկեր:Cocacola bottle.jpg|250px|մինի|Թերրի Օտայի 6-ունցիանոց շիշը]]
*[[1915]] թուականին ծրագրող Թերրի Օտայի (Ինտիանա նահանգ) 6-ունցիանոց շիշով Քոքա-Քոլան (120 հազար տոլար դրամագլուխով) դարձավ ԱՄՆ-ի ամենայայտնի խմիչքը։
*[[1916]] թուականին բացուած է 153 դատական գործ անուանանիշ-նմանողներու դէմ, ինչպէս օրինակ՝ Fig Cola, Candy Cola, Cold Cola, Cay-Ola եւ Коса Nola.
*[[1955]] թուականին ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան սկսաւ վաճառվել 10, 12 եւ 26 աունսի տարողութեամբ շիշերով։
*[[1982]] թոգականին արտադրեց Diet Coke-ը։
Հետագային, մրցակիցներու պատճառով, որոնք կ'արտադրէին առանց քաֆէյինի եւ շաքարի խմիչքներ, կազմակերպութիւնը սկսաւ արտադրել հետեւեալ տեսակները՝ Classic Coke, New Coke, Cherry Coke, Diet Coke, Tab, Caffeine-Free New Coke, Caffeine-Free Diet Coke եւ Caffeine-Free Tab.
Այժմ ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան կ'արտադրուի աշխարհի աւելի քան երկու հարիւր երկիրներու մէջ։
== «Քօլա»-ներուն Վնասները ==
«ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա» ըմպելքը [[Աթլանթա]]յի դեղագործ Ճոն Բոմպերտոնի գիւտն է, որ որպէս նեարդային խանգարումներու եւ սեռային անկարողութիւններու դէմ դեղ արտօնագիր ստացած է [[1886]]-ին: «ՔօքաՔոքա-ՔօլանՔոլան»-ն քօքա բոյսի պտուղներու եւ տերեւներու հիւթերու խառնուրդն է, նոյնինք հումք է քոքայինի արտադրութեան: Քոքայինի օգտագործման արգելքը սկսաւ գործել [[1903]]-ին: Նշեալ թուականէն ետք, «ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»-ին բաղադրութիւնը փոխուեցաւ: Անոր մէջ այլեւս չկար քոքային, բայց ըմպելիքին բաղադրութիւնները գաղտնի պահեցին: «ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»-ին մէջ եթէ քոքային չկայ, ապա ի՞նչ են վնասները: Քիմիական քննութիւնները ցոյց կու տան, որ կազային բաղադրութիւններով լի այդ ըմպելիքին մէջ կայ օրթոֆոսֆորային թթուն, որ սնունդի արդիւնաբերութեան մէջ թոյլատրուած է կիրառել՝ E338 սննդային յաւելումներու անուան տակ:
Փորձ-քննութեան մը ընթացքին, օրթոֆոսֆորային թթուին մէջ տեղադրած են մարդկային ատամ մը, որ որոշ ժամանակ ետք քայքայուած ու փճացած է: Ուրեմն, պատկերացուցէք, թէ ինչ տեղի կ'ունենայ ձեր ատամներուն, եթէ մշտապէս օգտագործէք այդ ըմպելիքը:
«ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»-ի բաղադրութեան մէջ կը մտնէ նաեւ ազորուպինը եւ կարմաուզինը՝ արհեստական ներկերու նիւթեր, որոնց արտադրողները ծածկագրած են E122 եւ E124 անուններով: Ըստ եւրոպացի հետազօտողներու, այս ներկանիւթերը կը վնասեն [[երիկամներ]]ու կեղեւային շերտին:
«ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»-ին մէջ նաեւ կ'օգտագործուին քաֆէինը, որ խթանիչ ազդեցութիւն ունի նեարդային համակարգին վրայ: Անոր ազդեցութիւնը կ'արագացնէ սիրտին աշխատանքը եւ կը բարձրացնէ արեան ճնշումը, բայց 3-6 ժամ ետք քաֆէինին ազդեցութիւնը կ'անցնի, անոր կը փոխարինէ յոգնածութիւն, թուլութիւն, աշխատունակութեան կարողականութեան անկում եւ ճնշուածութիւն:
Տակաւին, «ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»-ին մէջ կայ մեծ քանակութեամբ շաքարաւազ։ Մէկ բաժակին մէջ 5 թէյի դգալ: Շատերը կ'ըսեն, որ «Տայէթ» «Քոքա-քոլա»-ները առանց շաքարի են, սակայն այս տարբերակները եւս ունին սննդային յաւելում՝ E951 kam ասբարդամ:
[[2005]]-ին իտալացի գիտնականները կենդանիներուն վրայ փորձարկած են ասբարդամը, եւ ի յայտ եկած է, որ այդ նիւթը պատկառ կը դառնայ քանդիչ ուրուցքներու գոյացման: «Տայէթ»-ները նոյնիսկ չեն օգներ նիհարնալ ցանկացողներոուն, որովհետեւ ասբարդամը կը հրահրէ բարձր ախորժակ:
Այդ բոլորին դիմաց եւ հակառակ բացայայտ վնասներուն, «ՔօքաՔոքա-ՔօլաՔոլա»ն եւ նմանօրինակ ըմպելիները կը մնան աշխարհի ամէնէն յայտնի ըմպելիներուն շարքին:
== Արտաքին յղում ==
| 