«Սայաթ Նովա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

{{Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն)

'''Սայեաթ-Նովա''' (բուն անունով՝ '''Յարութիւն Սայադեան''', [[14 Յունիս]], [[1712 թուական|1712]], [[Թիֆլիս]] - [[22 Նոյեմբեր]], [[1795 թուական|1795]], [[Թիֆլիս]]), վրաստանցի [[հայ]] [[Բանաստեղծ|բանաստեղծ]]-աշուղ է։

Ամենայն հաւանականութեամբ{{փաստ}} Սայեաթ-Նովայի նախնիները [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]] եկած են [[Կիլիկեան Հայաստան|Կիլիկեան Հայաստանէն]]։էն։ Սայեաթ-Նովայի ընտանիքը Թիֆլիսի քաղաքային արհեստաւորներու ընտանիք էր։ Սայեաթ-Նովայի մանկութիւնն ու պատանեկութիւնն անցած է Թիֆլիսի մէջ։ Սորված է գրել-կարդալ [[հայերէն]], [[վրացերէն]], գիտցեր է նաեւ [[Արաբերէնի Այբուբեն|արաբերէն այբուբենը]]։

Հաւանաբար, երկար տարիներ շրջեր է [[Մերձաւոր Արեւելք|Մերձաւոր Արեւելքի]]ի մէջ, եղեր է [[Իրան (արեւմտահայերէն)|Պարսկաստան]], [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]] եւ [[Օսմանեան Կայսրութիւն (արեւմտահայերէն)|Օսմանեան Կայսրութեանը]] ենթակայ երկիրներ, ուխտի գացեր է հայ աշուղներու հովանաւոր [[Մշոյ Սուրբ Կարապետի վանք|Մշոյ Սուրբ Կարապետի վանքը]]՝ը՝ [[Տարօն]], մինչեւ որ համընդհանուր ճանաչում ձեռք բերեր է եւ մկրտուեր է Սայեաթ-Նովա՝ ''երգի որսորդ''։

[[1759 թուական]]ի կէսերուն աւարտուեր է Սայեաթ-Նովայի՝ իբրեւ բանաստեղծի ու երգահան-երաժիշտի կեանքը։ [[1759 թուական]]ին [[Հերակլ II (արեւմտահայերէն)|Հերակլ II]]-ի հարկադրանքով ան քահանայ ձեռնադրուեր է Տէր Ստեփանոս անունով եւ շատ չանցած ղրկուեր է [[Կասպից ծով (արեւմտահայերէն)|Կասպից ծովի]] հարաւային ափին գտնուող Էնզելի նաւահանգիստը։ Հոս երգիչն «ապաշխարեր» եւ արտագրեր է [[Գրիգոր Նարեկացի (արեւմտահայերէն)|Գրիգոր Նարեկացիի]] «<nowiki/>[[Մատեան ողբերգութեան]]<nowiki/>» ստեղծագործութիւնը։ Ստոյգ յայտնի չէ, թէ երբ վերադարձեր է հայրենիք։ [[1766 թուական]]ին ապրեր է Զաքաթալայէն Շամախի տանող առեւտրական ճանապարհի վրայ ինկած Կախի փոքրիկ աւանի մէջ, ուր արտագրեր է մէկ ուրիշ ձեռագիր՝ [[Մասունք Աստվածաշնչի (4270)|Աստուածաշունչի]] հատուածներէ բաղկացած ժողովածոյ մը։ [[1768 թուական]]ին մահացեր է կինը՝ Մարմարը, թողելով չորս անչափահաս զաւակ։ Յաջորդ տարուընէ Սայեաթ-Նովա-Տէր Ստեփանոս փոխադրուեր է վանք, ծառայեր է Թիֆլիսի մէջ հաստատուած [[Հաղպատ (արեւմտահայերէն)|Հաղպատի]] միաբանութեան առաջնորդարանի մէջ, իսկ [[1778 թուական]]էն, երբ վերաշինուեր է [[Հաղպատի վանական համալիր (արեւմտահայերէն)|Հաղպատի վանքը]], կարգուեր է Սուրբ Նշան վանքի լուսարար։ Հետագային միաբանութեան հետ նորէն վերադարձեր է Թիֆլիս։ 1795 թուականի Սեպտեմբերին, [[Աղա-Մահմետ Խան Ղազար|Աղա-Մահմետ Խան Ղազարի]]ի արշաւանքի օրերուն, զոհուեր է եւ թաղուած է [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Թիֆլիս)|Սուրբ Գեւորգ եկեղեցւոյ]] բակը։

Սայեաթ-Նովայի ուսումնասիրութեան գործերուն մէջ մեծ դեր խաղցած է [[Անդրկովկաս|Անդրկովկասի]]ի հայ աշուղներու եւ ուշ միջնադարի հայ [[տաղերգ]]ուներու ստեղծագործութիւնները։ Աւանդական սովորութիւնով՝ ստեղծագործական առաջին քայլերն ան սկսած է [[թրքերէն]] լեզուով, յետոյ աստիճանաբար անցած է [[հայերէն]]ի ու [[վրացերէն]]ի։ Գիտակցելով աշուղ-բանաստեղծի բուն դերը ու կոչումը եւ հասկնալով որ գեղեցիկին ու կատարելութեան իտէալներն ու դաշնութեան պատգամները՝ Սայեաթ-Նովա վերարծարծած ու քարոզած է ամբողջ հայ ժողովուրդին համար, առանց ազգային ու դասային խտրութեան ու զանազանութեան։