«Յակոբ Աբգարեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Աշխարհական անունով ճանչցուած Յակոբ Աբգարեան հիմնադիրն է Աբգարիոս (արարերէն հընչումով՝ Էպքարիոս) ծանօթ գերդաստանին, Իր ծնողներուն մասին ոչ մէկ տեղեկութիւն ունին:ունին։

Ծնած է [[1781]]-ին Ագշէհիր, ուրկէ իր կրօնաւոր անունը՝ Լիւստրացի, Ագշէհիրը կը ձդէ պատանի հասակին՝ հայերէն լեզուի նախնական ուսում մը ստանալէ յետոյ, եւ կը մտնէ [[Երուսաղէմ]]ի Սբ. Յակոբանց վանքի ժառանգաւորաց վարժարանը:վարժարանը։ [[1807]]-ին, 26 տարեկան հասակին կը ձեռնադրուի վարդապետ եւ պաշտօնով արտասահման կը ղրկուի վանքին համար հանգանակութիւն ընելու:ընելու։ [[1815]]-ին [[Պոլիս]] կ՚ուղարկուի որպէս Երուսաղէմի Պատրիարքին ներկայացուցիչ:ներկայացուցիչ։ [[Պոլիս]] կը մնայ մինչեւ 1818, Ագշէհիր այցելելէ յետոյ Պոլսէն Երուսաղէմ կը ղրկուի մասնաւոր առաքելութեամբ մը որու նպատակը չկրցանք ճշդել։ Երկու տարի յետոյ՝ [[1820]]-ին, էջմիածինի մէջ եպիսկոպոս կը ձեռանադրուի և կուգայ Պոլիս:Պոլիս։ Կարճ ժամանակ մը յետոյ կը հրաժարի Պոլսոյ իը պաշտօնէն եւ կ՛երթայ Ագշէհիր:Ագշէհիր։ Երուսաղէմի Պատրիարքին պնդումին վրայ որ Երուսաղէմ վեյադառնայ, հոն կերթայ երկու տարի յետոյ կը ստանձնէ իը պաշտօնը:պաշտօնը։ Ինչպէս ըսինք 1824-ին կը հրաժարի կուսակրօնութենէ, նախ [[Սայտա]] և ապա [[Պէյրութ]] կը հաստատուի Յակոբ Աբգարեան աշխարհական անունով:անունով։

Աշխարհական կեանքի մէջ ալ ծանօթ հանդիսացաւ Յակոբ Աբգարեան:Աբգարեան։ [[Անգլիա]] կ՚այցելէ ու կ՛ըսուի թէ թագաւորին ունկնդրութեան կ՛արժանանայ։ [[1825]]-ին Սայտայի անգլիական հիւպատոս կը նշանակուի, պաշտօն մը որ մինեւ 1829 կը պահէ:պահէ։ Այս թուականէն մինչեւ [[1845]]՝ իր մահը, կը հաստատուի [[Պէյրութ]], ուր Ժամանակ մը նէապոլսոյ թագաւորութեան եւ ապա Անգլիոյ Սուրիոյ հիւպատոս կը նշանակուի ։ Պէյրութի մէջ հող կը գնէ եւ տուն կը շինէ այն

ատեն քաղաքէն դուրս գտնուող այժմու անկլօ-ամերիկեան եկեղեցիին մօտ։ Այս նոյն ինքն մեր հիմակուայ Աբ. նշան եկեղեցին է:է։ Յակոբի մահէն յետոյ իր բնակարանը երուսաղէմի պատրիարքներէն Յովհաննէսի կողմէ ծախու առնուեցաւ եւ Աբ. երկիկ գացող ուխտաւորներու համար Սբ. նշան անուամբ մատուռի վերածուեցաւ:վերածուեցաւ։ Այս մասին հետեւեալը կը կարդանք Սաւալանեանցի «Պատմութիւն Երուսաղէմի» գրքին 952րդ եջին վրայ:վրայ։

Յակոբ նմանապէս հող գնեց [[Սայտա]]յի մէջ:մէջ։ Այժմու Տէյր Մուխալլէսի եւ շրջակայքի հողերը կը պատկանէին իրեն, զորս ինք ծախեց վերոյիշեալ վանքին։ Սա ալ ըսենք միջանկեալ կերպով՝ թէ այս երեք կարդացող կղերականներու [[Սայտա]] հաստատւուիլը անկէ յառաջ կուգար որ այդ ժամանակ, այսինքն շուրջ հարիւր յիսուն տարի առաջ, [[Սայտա]] աւելի մեծ ու կարեւոր քաղաք մըն էր քան [[Պէյրութ]], ինչպէս մանրամասն կերպով բացատրեցինք Պէյրոթի պուտմութեան մէջ։

Իր պատրիարքական ներկայացուցիչ նշանակուիլը 34 տարեկան հասակին եւ արքեպիսկոպոս ձեռնադրուիլը 39 ին, կ՛ապացուցանեն թէ բացառիկ կարողութեանց տէր մէկն էր Յակոբ Աբգարեան, մինչեւ վերջն ալ լաւ ու սիրալիր յարաբերութիւն մշակեց Երուսաղէմի պատրիարքութեան հետ:հետ։ Իր [[Պոլիս]] որպէս պատուիրակ զրկուիլը լուրջ դժգոհութիւն կը պատճառէ իրեն։ Իսկ խռովաբար Եղիա վարդապետին պաշտօնի ետ կոչուիլը պատճառ կ՛ըլլայ իր վանական կեանքէ հրաժարելուն։ Երուսաղէմի Պատրիարքին գրած նամակներր կ՝ապացուցանեն թէ իր դիրքը պատրիարքարանի հանդէպ միշտ ալ բարեկամական էր։ Իր վերջին նամակը շնորհակալութիւ.ն կը յայտնէ այգ ժամանակւայ Պատրիարք հօր որ իր (Յակոբին) ընտանիքին պէտք եղած աջակցութիւնը եւ հիւրասիրութիւնը ընծայած են ինք եւ վաքը, երբ Յակորին կինը զաւակներր Երուսաղէմ այցելութեան գացած են վանքին հետ առնչութիւն ունեցող հաշուական խնդրով մը որ դեռ այդ ժամանակ առկախ կը մնար (Յակոբին եւ վանքին միջեւ:միջեւ։

Հետաքրքրական է դիտել թէ նամակներէն ոմանք հայերէն գրուած էին, իսկ ուրիշներ ալ հայատառ Թրքերէն։ Հայերէն նամակները ստորագրուած են Աբգարեան, իսկ հայատառ Թրքերէն նամակները ստորագրուած են Ապիքարիոս կամ Աբգարիոս Եպիոկոպոս Ագշէհիրցի:Ագշէհիրցի։ Ինչպէս գիտենք, Աբգար անունը մէզի հայերուս անծանօթ անուն մը չէ:չէ։

Ունեցած ենք մեր Աբգար Թագաւորը։ Անշուշտ հոս երբեք ըսել չենք ուզեր թէ Յակոբ Աբգարեանի գերդաստանը ըլլայ Աբգար թագաւորի տոհմէն:տոհմէն։ Հաւանաբար Յակոբին մեծ հայրը Աբգար կը կոչուէր, ինչեւիցէ, այդքանը մեզ չի հետաքրրքրեր:հետաքրրքրեր։ Կ՛ըսուի թէ այս Աբգարիոսը եւ [[Հնդկաստան]]ի Աբգար ծանօթ ընտանիքը միեւնոյն գերդաստանին ճիւղերն են։

Յատկանշական կէտ մը կայ դիտուելիք, թէ Յակոբ միշտ ալ իր Երուսաղէմի Պատրիարքին ուղղած հայերէն նամակները ստորագրած է Աբգարեան,իսկ հայատառ Թրքերէն նամակները՝ Ապիքարիոս։ Հաւանաբար Յակոբ իր թրքերէն նամակներուն մէջ ստորագրած է Ապիքարիոս՝ հայկական եան յետագաս մասնիկը փոխելով իոս յունական յետադաս մասնիկով որ դարձեալ եան կը նշանակէ յունարէն։ Ահա ասկէ կը բացատրուի Աբգարիոսի գերդաստանին արաբերէնով Էպքարիոսի փոխուիլը:փոխուիլը։

Հոս կ՚արժէ մատնանշել հետեւեալ կէտը եւս:եւս։ Յակոբ Աբգարեանի դստեր՝ փոքրիկն Մարթայի շիրմաքարին վրայ (որ կը գտնուի անկլօ-ամերիկեան հին գերեդմանատունը) հայերէն գրութեան մէջ կ՛ըսուի. «նորաբոյս ծաղիկ Աբգարեան գարմի», մինչդեռ, արաբերէնով կ՛ըսուի. «Աբգարիոսի աղջիկը»: Որով այս մեզի խորհիլ կուտայ թէ լիւստրացի աշխարհական անունով հայ միջավայրի ճանչցուեցաւ որպէս Յակոբ Աբգարեան, իսկ օտարներու կողմէ կոչուեցաւ Եաղուպ ապա Աբգարիոս։

Յակոբ Աբգարեան [[1825]]-ին կ՛ամուսնանա յ [[Պէյրութ]]ի մէջ Մասատ ծանօթ ընտանիքին աղջիկներէն Հավվայի հետ, կ՛ունենան եօթը զաւակ - երեք մանչ, չորս աղջիկ:աղջիկ։ Ժօզէֆ եւ Մարթա կր մեռնին անչափահաս։ Յակոբի աղջիկներէն Ճէմէմիա եւ Էլիզապէթ ամուսնացան տեղացի ընտանիրներու, մինչ ամենամեծ աղջիկը Մարիա ամուսնացաւ յոյն

ծագումէ Ա. Ֆիլիպիտէսի հետ։ Այս ընտանիքէն քաղաքիս ծանօթ փաստաբաններէն Մեթր Ճօրճ Ֆիլիպիտէս:Ֆիլիպիտէս։ Յակոբի մանչերուն ամենամեծն էր Իսքէնտէր, իսկ փոքրիկը՝ ճան (Եուհաննա), որոնք գրի գրականութեան եւ առեւտուրի սաւրէ ասպարէզին մէջ համբաւաւոր հանդիսացան եւ որոնց կենսագրութիւնները, ինչպէս նաեւ Աբգարիոս գերդասատանի այլ արժէքաւոր զաւակներուն կենսագրութիւնները, կուտանք հոս։ Յակոբ մեռաւ Հոկտ. 20, [[1845]]-ին, 64 տարեկան հասակին, եւ թաղուեցաւ այժմու. անկլօ-ամերիկեան

Ինչպէս ըսինք Յակոբ Աբգարեան եղաւ իր ժամանակին [[Պէյրութ]]ի ծանօթ անձնաւորութիւննեն:անձնաւորութիւննեն։ Այս ուղղութեամբ հետեւեալը կը գրէ «եաղուպ աղա (ասյպէս ճանչցուած Յակոբ Աբգաբեան) մեծ կարողութեան տէր մարդ մըն էր եւ իր ժամանակին կառավարիչներու. եւ կուսակալներու շարքին համբաւաւոր անձնաւորութիւն մըն էր Մերձ. Արեւելքի մէջ»:

Աս Սուր Թաղէն դէպի վեր անկլօ֊ամերիկեսան եկեղեցին ելլող ճամբուն վրայ հին [[Պէյրութ]] քաղաքը գուռ մըն ունի եղեր որ այժմ ալ կը տեսնուի վերոյիշեալ ճամբուն աջին՝ փոսի մէջ, եւ ի պատիւ Յակոբ աղա Աբգաբեանի, կը կոչուի եղեր եւ տակաւին ալ կը կոչուի Պապ եաղուպ:եաղուպ։ Կը կարծուի թէ ժամանակին այս դուռը գոյութիւն չունի եղեր, սակայն երբ Յակոբ քաղաքէն դուրս հող մը գնած է (ինչպէս ըսինք՝ այժմու Սբ. Նշան եկեղեցիին վայրը), ինք ազդեցիկ անձնաւորութիւն մը ըլլալուն՝ դոառ մը բանալ տուած է, որ ի պատիւ իրեն կոչոած է Պապ եաղուպ:եաղուպ։ Մեր Սբ. Նշան եկեղեցին (այսինքն այն ատենւայ Յակոբ Աբգարեանի բնակարանը) Պէյրութէն շատ դուրս կը գտնուի եղեր:եղեր։