«Յակոբ Աբգարեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ն: → ն։ (28)
Չ կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: ի ։ Պ → ի։ Պ (3) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 32.
== Կենսագրութիւն ==
Ծնած է [[1781]]-ին Ագշէհիր, ուրկէ իր կրօնաւոր անունը՝ Լիւստրացի, Ագշէհիրը կը ձդէ պատանի հասակին՝ հայերէն լեզուի նախնական ուսում մը ստանալէ յետոյ, եւ կը մտնէ [[Երուսաղէմ]]ի Սբ. Յակոբանց վանքի ժառանգաւորաց վարժարանը։ [[1807]]-ին, 26 տարեկան հասակին կը ձեռնադրուի վարդապետ եւ պաշտօնով արտասահման կը ղրկուի վանքին համար հանգանակութիւն ընելու։ [[1815]]-ին [[Պոլիս]] կ՚ուղարկուի որպէս Երուսաղէմի Պատրիարքին ներկայացուցիչ։ [[Պոլիս]] կը մնայ մինչեւ 1818, Ագշէհիր այցելելէ յետոյ Պոլսէն Երուսաղէմ կը ղրկուի մասնաւոր առաքելութեամբ մը որու նպատակը չկրցանք ճշդել։ Երկու տարի յետոյ՝ [[1820]]-ին, էջմիածինի մէջ եպիսկոպոս կը ձեռանադրուի և կուգայ Պոլիս։ Կարճ ժամանակ մը յետոյ կը հրաժարի Պոլսոյ իը պաշտօնէն եւ կ՛երթայ Ագշէհիր։ Երուսաղէմի Պատրիարքին պնդումին վրայ որ Երուսաղէմ վեյադառնայ, հոն կերթայ երկու տարի յետոյ կը ստանձնէ իը պաշտօնը։ Ինչպէս ըսինք 1824-ին կը հրաժարի կուսակրօնութենէ, նախ [[Սայտա]] և ապա [[Պէյրութ]] կը հաստատուի Յակոբ Աբգարեան աշխարհական անունով։
Աշխարհական կեանքի մէջ ալ ծանօթ հանդիսացաւ Յակոբ Աբգարեան։ [[Անգլիա]] կ՚այցելէ ու կ՛ըսուի թէ թագաւորին ունկնդրութեան կ՛արժանանայ։ [[1825]]-ին Սայտայի անգլիական հիւպատոս կը նշանակուի, պաշտօն մը որ մինեւ 1829 կը պահէ։ Այս թուականէն մինչեւ [[1845]]՝ իր մահը, կը հաստատուի [[Պէյրութ]], ուր Ժամանակ մը նէապոլսոյ թագաւորութեան եւ ապա Անգլիոյ Սուրիոյ հիւպատոս կը նշանակուի ։նշանակուի։ Պէյրութի մէջ հող կը գնէ եւ տուն կը շինէ այն
ատեն քաղաքէն դուրս գտնուող այժմու անկլօ-ամերիկեան եկեղեցիին մօտ։ Այս նոյն ինքն մեր հիմակուայ Աբ. նշան եկեղեցին է։ Յակոբի մահէն յետոյ իր բնակարանը երուսաղէմի պատրիարքներէն Յովհաննէսի կողմէ ծախու առնուեցաւ եւ Աբ. երկիկ գացող ուխտաւորներու համար Սբ. նշան անուամբ մատուռի վերածուեցաւ։ Այս մասին հետեւեալը կը կարդանք Սաւալանեանցի «Պատմութիւն Երուսաղէմի» գրքին 952րդ եջին վրայ։
 
== Գործեր ==
Յակոբ նմանապէս հող գնեց [[Սայտա]]յի մէջ։ Այժմու Տէյր Մուխալլէսի եւ շրջակայքի հողերը կը պատկանէին իրեն, զորս ինք ծախեց վերոյիշեալ վանքին։ Սա ալ ըսենք միջանկեալ կերպով՝ թէ այս երեք կարդացող կղերականներու [[Սայտա]] հաստատւուիլը անկէ յառաջ կուգար որ այդ ժամանակ, այսինքն շուրջ հարիւր յիսուն տարի առաջ, [[Սայտա]] աւելի մեծ ու կարեւոր քաղաք մըն էր քան [[Պէյրութ]], ինչպէս մանրամասն կերպով բացատրեցինք Պէյրոթի պուտմութեան մէջ։
Իր պատրիարքական ներկայացուցիչ նշանակուիլը 34 տարեկան հասակին եւ արքեպիսկոպոս ձեռնադրուիլը 39 ին, կ՛ապացուցանեն թէ բացառիկ կարողութեանց տէր մէկն էր Յակոբ Աբգարեան, մինչեւ վերջն ալ լաւ ու սիրալիր յարաբերութիւն մշակեց Երուսաղէմի պատրիարքութեան հետ։ Իր [[Պոլիս]] որպէս պատուիրակ զրկուիլը լուրջ դժգոհութիւն կը պատճառէ իրեն։ Իսկ խռովաբար Եղիա վարդապետին պաշտօնի ետ կոչուիլը պատճառ կ՛ըլլայ իր վանական կեանքէ հրաժարելուն։ Երուսաղէմի Պատրիարքին գրած նամակներր կ՝ապացուցանենկ՝ ապացուցանեն թէ իր դիրքը պատրիարքարանի հանդէպ միշտ ալ բարեկամական էր։ Իր վերջին նամակը շնորհակալութիւ.ն կը յայտնէ այգ ժամանակւայ Պատրիարք հօր որ իր (Յակոբին) ընտանիքին պէտք եղած աջակցութիւնը եւ հիւրասիրութիւնը ընծայած են ինք եւ վաքը, երբ Յակորին կինը զաւակներր Երուսաղէմ այցելութեան գացած են վանքին հետ առնչութիւն ունեցող հաշուական խնդրով մը որ դեռ այդ ժամանակ առկախ կը մնար (Յակոբին եւ վանքին միջեւ։
Հետաքրքրական է դիտել թէ նամակներէն ոմանք հայերէն գրուած էին, իսկ ուրիշներ ալ հայատառ Թրքերէն։ Հայերէն նամակները ստորագրուած են Աբգարեան, իսկ հայատառ Թրքերէն նամակները ստորագրուած են Ապիքարիոս կամ Աբգարիոս Եպիոկոպոս Ագշէհիրցի։ Ինչպէս գիտենք, Աբգար անունը մէզի հայերուս անծանօթ անուն մը չէ։
Ունեցած ենք մեր Աբգար Թագաւորը։ Անշուշտ հոս երբեք ըսել չենք ուզեր թէ Յակոբ Աբգարեանի գերդաստանը ըլլայ Աբգար թագաւորի տոհմէն։ Հաւանաբար Յակոբին մեծ հայրը Աբգար կը կոչուէր, ինչեւիցէ, այդքանը մեզ չի հետաքրրքրեր։ Կ՛ըսուի թէ այս Աբգարիոսը եւ [[Հնդկաստան]]ի Աբգար ծանօթ ընտանիքը միեւնոյն գերդաստանին ճիւղերն են։
Յատկանշական կէտ մը կայ դիտուելիք, թէ Յակոբ միշտ ալ իր Երուսաղէմի Պատրիարքին ուղղած հայերէն նամակները ստորագրած է Աբգարեան, իսկ հայատառ Թրքերէն նամակները՝ Ապիքարիոս։ Հաւանաբար Յակոբ իր թրքերէն նամակներուն մէջ ստորագրած է Ապիքարիոս՝ հայկական եան յետագաս մասնիկը փոխելով իոս յունական յետադաս մասնիկով որ դարձեալ եան կը նշանակէ յունարէն։ Ահա ասկէ կը բացատրուի Աբգարիոսի գերդաստանին արաբերէնով Էպքարիոսի փոխուիլը։
Հոս կ՚արժէ մատնանշել հետեւեալ կէտը եւս։ Յակոբ Աբգարեանի դստեր՝ փոքրիկն Մարթայի շիրմաքարին վրայ (որ կը գտնուի անկլօ-ամերիկեան հին գերեդմանատունը) հայերէն գրութեան մէջ կ՛ըսուի. «նորաբոյս ծաղիկ Աբգարեան գարմի», մինչդեռ, արաբերէնով կ՛ըսուի. «Աբգարիոսի աղջիկը»: Որով այս մեզի խորհիլ կուտայ թէ լիւստրացի աշխարհական անունով հայ միջավայրի ճանչցուեցաւ որպէս Յակոբ Աբգարեան, իսկ օտարներու կողմէ կոչուեցաւ Եաղուպ ապա Աբգարիոս։