«Յովհաննէս Աբէլեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{արևելահայերեն|Հովհաննես Աբելյան (դերասան)}}
{{Տեղեկաքարտ ԴերասանԱնձ (արեւմտահայերէն)
| անուն ազգանուն = Աբելեան Յովհաննէս
| Բնագիր անուն =
| բնագիր ԱԱՀ =
| պատկեր = Abelian 1 s.jpg
| նկարագիրչափ =
| նկարագրութիւն =
| Բնագիր ԱԱՀ = Յովհաննէս Յարութիւն Աբելեան
| ծնած է = [[4 Նոյեմբեր]] [[1865]]
| Հասակը՝ =
| ծննդավայր = [[Շամախ]]
| Ծնվել է՝ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1865|11|4}}
| վախճանած է = [[1 Յուլիս]] [[1936]]
| Ծնուելու վայր՝ = [[Շամախի]]
| Վախճանվելվախճանի է՝վայրը = [[Երեւան]]
| Վախճանի օր՝ = {{Մահվան ամսաթիվ և տարիք|1936|7|1|1865|11|4}}
| քաղաքացիութիւն = Ռուսական կայսրութիւն
| Վախճանվել է՝ = [[Երեւան]]
| հպատակութիւն =
| Քաղաքացիություն՝ =
| ազգութիւն = Հայ
| Հպատակություն՝ =
| ալմա մատեր =
| Ազգություն՝ =
| Կրոն՝կրօնք =
| ազդուած է =
| Այլ անուն(ներ) =
| ազդած է =
| Մասնագիտություն =
| գրքեր =
| Ակտիվ շրջան =
| Ժանրերաշխատանք =
| կարողութիւն =
| Ընտրանի =
| մասնագիտութիւն = Դերասան
| Ամուսին(ներ) =
| ամուսին =
| Համատեղ ապրող(ներ) =
| Երեխա(ներ)ծնողներ =
| երեխաներ =
| Պարգևներ և մրցանակներ՝ = ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ ([[1932]]), Ատրպէյճանական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ ([[1932]]), Աշխատանքի հերոս ([[1932]])
| պարգեւներ և մրցանակներ =
| imdb_id = 1669630
| կայքէջ =
| ԿինոՊոիսկ_id = 596188
| ստորագրութիւն =
| Վեբկայք =
}}
'''Աբելեան Յովհաննէս''' ([[4 Նոյեմբեր]] [[1865]], [[Շամախ]] - [[1 Յուլիս]] [[1936]], թթ․[[Երեւան]]), հայ դերասան։
 
== Կենսագրութիւն ==
Ծնած է [[Չամախ]]։ Սկզբնական կրթութիւն ստացած է՝ ծուխի դպրոցին մէջ, ուր [[1875]] թուականին ուսման շրջանն աւարտելով մէկ տարի յետոյ մտած է [[Բագուի Ռէալական ուսումնարան|Պաքուի Ռիալական ուսումնարան]]ի Ա. բաժանմունքը։ Մինչեւ [[1884]] թուականը մնալով Ռիալական ուսումնարանին մէջ՝ դեռ ուսումը չաւարտած, ձգելով ուսունարանը սկսած է ծառայել [[Բաքու|Պաքու]]ի մասնաւոր գրասենեակներուն մէջ։ Սակայն այդտեղ ալ տեսնելով, որ իր միտքը գործի վրայ չէ եւ զինք աւելի կը հետաքրքեն թատերական հարցերը, այդ ալ ձգելով կը նուիրուի հայ բեմին։ Դեռ աշակերտական սեղանէն սկսած է մասնակցիլ, ռուս ներկայացումներուն՝ իբրեւ սիրողական, եւ առաջին անգամ Պաքուի Մարդասիրական ընկերութեան դահլիճին մէջ բեմ դուրս գալով ու բաւական յաջող խաղալով իր դերը՝ ներկայացման ներկայ գտնուող [[Երուսաղէմ]]ի միաբան՝ Մամբրէ վարդապետէն, մեծ խրախուսանքի կ՛արժանանայ ու նուէր կը ստանայ՝ «Սանդուխտ» ողբերգութեան հայ-ֆրանսերէն օրինակը։ Այս յաջողութենէն ոգեւորուած, քիչ յետոյ ան բեմ դուրս կու գայ, արագ յառաջդիմութիւն ցոյց տալով, իբրեւ դերասան։ Անկէ մի քանի տարի առաջ ան պտըտած էր [[Եվրոպա|Եւրոպա]], այցելելով եւրոպայի գլխաւոր քաղաքները ու հետեւած՝ [[Եվրոպա|Եւրոպա]]յի նշանաւոր դերասաններու բեմադրութիւներուն։ Աբելեանը խաղցած է, ինչպէս Կովկասեան, համարեայ, նոյնպէս ալ [[Ռուսաստան|Ռուսիոյ]]ի բոլոր հայկական քաղաքներուն մէջ։ Ձմեռուան թատերաշրջաններուն, առհասարակ դերեր կ՝ առներ Թիֆլիսի եւ Բաքույի մէջ։ [[1902]] թուականին կը հրաւիրուի Տփխիսի (Թիֆլիսի) հայ դրամատիքական ընկերութեան կողմէ,կողմէ։ որուն կ՝ անդամակցէր ցարդ։ Աբելեանը յայտնի դերասաններէն մէկն եղած է։ Անոր դերերն են՝ Օթելլոն, Լիրը, Էտկարը, Պետրուչիոն, Տոքթոր Ծտոքման, Օսուալտ Էրնանին եւ այլ նման դերեր։ Հայ բեմի համար թարգմանած է բազմաթիւ թատրերգներ, որոնք կը բեմադրուին մինչեւ օրերս։ Գրութիւններ գրած է նաեւ հայ թերթերու մէջ։
 
[[1907]] թուականին, Թիֆլիսի եւ Պաքուի մէջ կը տօնուի անոր դերասանակն 25 ամեակը, որմէ ետք աւելի եռանդուն ներկայացումներ կ՛ունենայ՝ Թիֆլիսի, [[Պաքու]]ի, Կովկասահայ կեդրոններ եւ [[Պարսկաստան (արեւմտահայերէն)|Պարսկաստան]]։
 
[[1908]] թուականին, Թուրքիոյ սահմանդրութեան հռչակումէն ետք ան կ՛այցելէ [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Պոլիս]]ն ու շրջակայ հայաշատ կեդրոններ․ կը հասնի մինչեւ [[Պարտիզակ (արեւմտահայերէն)|Պարտիզակ]], ապա կ՛անցնի [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]], [[Փարիզ (արեւմտահայերէն)|Փարիզ]], [[Պրիւքսէլ|Պրիւսէլ]], [[Լոնտոն]], [[Պերլին]], Ամերիկայի քաղաքները։
 
1925 թուականին-ին Կովկաս կը վերադառնայ ու կ՛այցերէ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]], սակայն առանց հոն հաստատուելու․ կը նախընտրէ պաքուի եւ Թիֆլիսի մէջ խաղալ։
 
1932 թուականին կը տօնուի 50 ամեայ յոբելեանը եւ հայ ժողկոմխորհի կողմէ կը ստանայ «Աշխատանքի հերոս», «Ժողովրդական դերասան» եւ «Վաստակաւոր դերասան» տիտղոսները։
 
Աբելեանը յայտնի դերասաններէն մէկն եղած է։ Անոր դերերն են՝ Օթելլոն, Լիրը, Էտկարը, Պետրուչիոն, Տոքթոր Ծտոքման, Օսուալտ Էրնանին եւ այլ նման դերեր։ Հայ բեմի համար թարգմանած է բազմաթիւ թատրերգներ, որոնք կը բեմադրուին մինչեւ օրերս։ Գրութիւններ գրած է նաեւ հայ թերթերու մէջ։
 
Ան կը մահանայ [[1 Յուլիս]] [[1936]]-ին, Երեւան․ կառավարոիթիւնը զինք կը պատուէ ազգային թաղումով։
 
== Աղբիւրներ ==
* Հայ Հանրագիտայ, [[Մկրտիչ Պոտուրեան|Հայր Մկրտիչ Վարդ․ Պոտուրեան]], 1938 Պուքրէշ, Հատոր Ա․ , էջ 18-19։
 
{{DEFAULTSORT:Աբելեան, Յովհաննէս}}
[[Կատեգորիա:1865 ծնունդներ (արւմտ․)‎]]
[[Կատեգորիա:4 Նոյեմբերի ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ դերասաններ (արւմտ․)‎]]
[[Կատեգորիա:1936 մահեր (արւմտ․)]]
[[Կատեգորիա:1 Յուլիսի մահացածներ]]
[[Կատեգորիա:Չամախ ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:Երեւան մահացածներ]]