«Յունարէն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
→‎Ծանօթագրութիւններ: կատեգորիայի հեռացում using AWB
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Լեզու արւմտ.
{{ԱՀ|Q9129}}
{{Արևելահայերեն|Հունարեն}}
{{Տեղեկաքարտ Լեզու արւմտ.
|գույն = Indo-European
|տեսակ = Բնական
Տող 7 ⟶ 5՝
|ինքնանվանում = Ελληνικά
|մատենագիր_նմուշ = Couverture Stèles Grecques.png
|մատենագիր_նմուշի_լայնությունը = 275px
|մատենագիր_նմուշի_նկարագիրը =
|երկրներ =
|շրջաններ =
|լեզվակիրների թիվ = 13 մլն.
|ռեյտինգ =
|կատեգորիա =
|դասակարգում = *Հնդեւրոպական<br />
**Յունարէն
Տող 22 ⟶ 14՝
|ԳՕՍՏ 7.75–97 =
|ISO1 = {{ստեղ|el}}
|ISO2 =
|ISO3 = {{ստեղ|ell}}
|քարտեզ = Idioma Griego.PNG
|քարտեզի_լայնությունը = 275px
|քարտեզի_նկարագիրը = Յունարէնի տարածքը
|քարտեզ2 =
|քարտեզի_լայնությունը2 = 160px
|քարտեզի_նկարագիրը2 =
}}</pre>
[[Պատկեր:HundertDrachme.jpg|մինի|աջից|270px|Յունական տրախմայ]]
[[Պատկեր:Grigorios Orologas 1906 Letter.JPG|մինի|աջից|270px|20<sup>-րդ</sup> դարասկիզբի յունարեն նամակ]]
'''Յունարէն''' ({{lang|el|ελληνική γλώσσα}} {{աուդիո|Elliniki Glossa.ogg|էլլենիքի կլոսսայ}}), [[Հնդեւրոպական լեզուներ|հնդեւրոպական լեզուաընտանիքի]] անհատական խումբի լեզու։ Յունարէն կո խօսին աշխարհին 15 միլիոն մարդը։ Յունարէնը պաշտօնական լեզու է [[Յունաստան]]ի մէջ, [[Կիպրոս]]ի մէջ։ Ըստ աշխարհի լեզուներու դասակարգման յունարէնը 74-րդն է։<br />
 
Յունարէնը կարեւոր դեր ունեցած է Եւրոպայի պատմութեան մէջ, աւելի լայն առումով՝ Արեւմուտքի Աշխարհի եւ Քրիստոնէութեան համար, հին յունական գրականութիւնն իր ազդեցությունն ունեցած է յետագայ արեւմտեան գրականութեան վրայ, որոնցմէ ամենէ յայտնիներն են Պլատոնի երկխօսութիւնները եւ Արիստոտելի աշխատութիւնները։<br />
 
Անդիք դասական ժամանակաշրջանին յունարենը որպէս լայնօրէն տարածուած lingua franca ծառայած է [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|միջերկրածովեան]] աշխարհին համար։
 
== Պատմութիւն ==
Յունարէնի զարգացման պատմութիւնը կը բաժնուի երեք շրջանի<ref>В. П. Нерознак, Греческий язык // Лингвистический энциклопедический словарь. — С. 118.</ref>։
Տող 46 ⟶ 37՝
* '''նոր յունարէն''' (XV դարէն մինչեւ մեր օրերը), Բիւզանդիոնի մէջ, Օսմանեան Թուրքիոյ մէջ, ապրած յոյներու լեզուն, ինչպէս նաեւ ժամանակակէն [[Յունաստան]]ի ու Կիպրոսի Հանրապետութիւններու պաշտօնական, խօսակցական ու գրական լեզուն։ Նոր յունարէնը ձեւավորուած է XVIII—XIX դարերուն հիւսիսային բարբառներու հիման վրայ։ Նոր յունարէնը ընդգրկուած է, այսպէս կոչուած, Լեզուներու Պալքանեան միութեան մէջ<ref name="Нерознак119">Нерознак В. П. Греческий язык // Лингвистический энциклопедический словарь. — С. 119.</ref>։
 
Հին յունարէնը բաժնուած էր բազմաթիւ բարբառներու։ Ընդունուած է առանձնացնել բարբառներու չորս խումբ՝ արեւելեան (հոնիական, ատտիկեան բարբառներ), արեւմտեան (դորիական), արկդոկիպրոսեան (հարաւախէյան) եւ էոլեան (հիւսիսախէյան)։ Ատտիկեան բարբառի հիման վրայ ալ հետագային ([[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] արշաւանքներէն ետք) ձեւաւորուած է համայունական լեզուն՝ այսպէս կոչուած կոյնեն (κοινή), որ դարձաւ պաշտօնական ու խօսակցական լեզու [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական Ծովու]]ու արեւելեան ափին ձգուող հսկայական տարածքներուն։ Կոյնէէն առաջացած են ժամանակակէն յունարէնի գրեթէ բոլոր բարբառները։ Բացառութիւն կը կազմէ մէկուսացած ցակոնեան բարբառը կամ լեզուն (յուն.՝ τσακωνικά), որ աւանդաբար առաջացած կը համարուի դորիական բարբառէն<ref name="Нерознак119" />։
 
Հին յունարէնի քերականական կառուցուածքը բաւական բարդ էր. գոյականը ունէր հոլովման երեք տիպ, հինգ հոլով, բայը ունէր խոնարհման մի քանի տիպ, բազմաթիւ էին դերանունները, նախդիրներն ու մասնիկները։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Յունարէն» էջէն