«Ալեքսանտր Մանթաշեանց» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ clean up, replaced: Գերմանիա (արեւմտահայերէն) → Գերմանիա, {{Լեզու ru → {{lang-ru (2), Դաշնամուր (արեւմտահայերէն) → դաշնամուր using AWB
Տող 28.
| ստորագրութիւն =
}}
'''Ալեքսանտր Մանթաշեանց''' ({{Լեզու lang-ru|Александр Иванович Манташев}}, [[3 Մարտ]], [[1842 թուական|1842]], Թիփղիս, Ռուսիոյ կայսրութիւն - [[19 Ապրիլ]], [[1911 թուական|1911]], Սանքթ Փիթըրսպուրկ), հայ նշանաւոր մեծահարուստ գործարար եւ բարեգործ։ Զբաղած է [[քարիւղ]]ի արտահանմամբ եւ ստացած է «[[քարիւղ]]ի արքայ» անունը։ Իր ապրած ատենը ամենահարուստ մարդոցմէ մեկը համարուած է։
== Կենսագրութիւն ==
Ալեքսանտր Մանթաշեանցը ծնած է Թիփղիս, 1842 թուականի Մարտ 3-ին։ Հայրը եղած է [[բամպակենի|բամպակի]] եւ գործուածքեղէնի վաճառական։ Ուսանած է Թիփղիսի Գալուստ Վարդապետ Փափազեանցի մասնաւոր դպրոցէն ներս։ Տիրապետած է քանի մը լեզուներու՝ [[հայերէն]], [[ռուսերէն]], [[վրացերէն]], [[անգլերէն|անգղիերէն]]։ [[1868 թուական]]ին իր հօր՝ Յովհաննէս Մանթաշեանցին հետ կը շրջագայէ [[Եւրոպա]]յին մէջ առետրական կապելր հաստատելու նպատակով:
Տող 36.
Քարիւղ արդիւնահանելու նպատակով Մանթաշեանը ձեռք բերաւ Պաքուի ծախսատար հանքահորերը: Քարիւղի մշակման համար շինած է քերոսինի եւ քսաիւղերու գործատուն մը: Շուտով հորերը սկսան բերել վիթխարի եկամուտներ, որոնցով Մանթաշեանը Անգլիայէն ձեռք բերաւ երկու բեռնանաւ, որոնցով քարիւղ կը մատակարարեր դէպի [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]], [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստան]], [[Ճափոն]], նաեւ միջերկրածովեան երկիրներ:
 
[[1899 թուական]]ին Մանթաշեանցը ստեղծած է «Ալեքսանտր Մանթաշեւ եւ Ընկ.» {{resize|90%|({{Լեզու lang-ru|Манташев и К°}})}} ընկերութիւնը, որը 20<sup>րդ</sup> դարու սկիզբին կ'արդիւնահաներ Պաքուի քարիւղի կեսէն աւելին։ Ընկերութիւնը ֆինանսաւորած է Պաքու-Պաթում նաւթատարի շինարարութիւնը։
Շուտով Մանթաշեանը ձեռք բերաւ քանի մը համաշխարհային քարիւղի ընկերութիւններ, որոնցմէ մեկը Նոպէլ եղբայրներու ընկերութիւնն էր: Իր ընկերութեան մէջ կը կեդրոնացուի Կասպիական ծովու քարիւղի պաշարներու 66 տոկոսը:<ref>[http://www.peoples.ru/undertake/finans/mantashev/]{{resize|90%|Ալեքսանտր Մանթաշեւ, Կենսագրութիւն}} {{Յղում ru}}</ref><br>
[[1907 թուական]]ին Մանթաշեանցի ֆինանսաւորումով կը կառուցուի Պաքու-Պաթում 835 քիլոմեթրանոց քարիւղամուղը: Շնորհիւ անոր գործարարը ստացաւ «Քարիւղի արքայ» անունը: 1899-էն մինչեւ 1909-ը իր ընկերութիւնը 20 մլն. ռուպլ դրամագլուխով կը համարուէր ռուսական արդիւնաբերութեան պատմութեան ամենախոշորը:
Տող 48.
Յաճախակի Փարիզ ըլլալով՝ անոր մէջ յղացած է հոն [[Սբ. Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցի (Փարիզ)|հայկական եկեղեցի մը կառուցելու]] միտքը։ Ատոր համար 450 000 ֆրանքով տարածք մը է գնած Փարիզի կեդրոնը։ Այնուհետեւ եկեղեցիի շինարարութեան համար տրամադրած է 1 540 000 ֆրանք, որը կառուցուելէն ետք կը նուիրաբերէ է հայ գաղութին՝ լրացուցիչ վճարելով 120 000 ֆրանք նոտարական ծախս։
 
Ալեքսանտր Մանթաշեանը նաեւ եղած է հայ մշակոյթի, գիտութեան, արուեստի եւ գրականութեան մեծ նուիրեալ եւ հովանաւոր։ Իմանալով, որ հայ մեծ երգահան [[Կոմիտաս (արեւմտահայերէն)|Կոմիտասը]] չունէ սեպհական [[Դաշնամուր (արեւմտահայերէն)դաշնամուր|դաշնակ]], ան կարգադրած է, որ [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիայէն]]յէն անոր համար բերուի այդ երաժշտական գործիքը։ Մանթաշեանի միջոցներով են Ռուսիոյ եւ Եւրոպայի լաւագոյն ուսումնական հաստատութիւններէն ներս սորված երկու հարիւրէն աւելի հայ պատանիներ եւ աղջիկներ, որոնցմէ շատերը յետագային դարձած են գիտութեան, մշակոյթի, արուեստի եւ գրականութեան յայտնի գործիչներ<ref>[https://news.am/arm/news/30082.html 2011 թ. կնշվի որպես Մանթաշյանի տարի. Երևանում կկանգնեցվի նրա կիսանդրին] [[News.am]]</ref>։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}