'''Ազգային կեդրոնական վարժարան''', [[Պոլիս|Պոլսոյ]] մէջ հայկական առաջին երկրորդական (այդ ժամանակներու համար՝ բարձրագոյն)Վարժարանըբացուածվարժարանը։ Բացուած է [[1715]] թուականիանթուականին Յովհաննէս Բաղիշացի (Կոլտ) Պատրիարքի ձեռքով: Ունեցած է Վանական բնոյթ ևեւ կատարած է մասնաւորաբար հրատարակչական աշխատանք:
[[1860]]-ական թուականներուն արևմտահայութեանարեւմտահայութեան համար նշանակելի երևոյթերեւոյթ մըն էր [[Ազգային սահմանադրություն Հայոց|Ազգային Սահմանադրութեան]] որեգրումը: ԹէևԹէեւ այդ թուականին Պոլսոյ մեջմէջ կային աւելի քան 40 նախակրթականերնախակրթականներ, սակայն երկրոդական ևեւ բարձրագոյն դասարաններու պակասը մեծապէս զգալի էր: Այս զարթօնքին Ուսումնական խորհուրդը միշտ օրակարգի վրայ կ'ունենար Կ.Պոլսոյ ևեւ գաւարներուգաւառներու ազգային նախակրդականներն աւարդողաւարտող պատանիներու եկրորդական ուսում տալու ևեւ մասնաւորաբարգաւառայինմասնաւորաբար գաւառային նորաբաց դպրոցներուն համարբուսուցիչհամար ուսուցիչ պատրաստելու հարցերը :
Անհրաժեշտ էր հիմնել եկրորդական ուսման ազգային վարժարան մը, որըզոր կարողանալկարողանար ընդունիլ նաևնաեւ ձրիվարժձրիավարժ աշակերտներ , ՊալիսենՊոլիսէն ևեւ գաւառէն:
ՊոլսոՊոլսոյ ամենահին ևեւ կարևորկարեւոր թաղամասերէն մին էր Ղալաթիան«Ղալաթիա»ն, ուր գոյութիւն ուներունէր Ս. Լուսաւորիչ եկեղեցին: Անոր կողգինկողքին կը գտնուէր Ամենա փրկիչեանԱմենափրկիչեան նախակրդարանը, որըոր զոհ գնաց [[1874]] թուականի Ղալաթիոյ մեծ կրակին: նոյն տարուան մէջ Պատրիարք ընտրուած էր ՆերսեսՆերսէս Արք.վարժապետիան վարժապետեան, որ կորորվի լուսամիտ ու վարչագետ եկեղեցական մըն էր։
