Ուիքիփետիա

«Սուր (քաղաք)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ clean up, replaced: Եգիպտոս (արեւմտահայերէն) → Եգիպտոս, Իտալիա (արեւմտահայերէն) → Իտալիա using AWB
Չ clean up, replaced: Լիբանան (արեւմտահայերէն) → Լիբանան (3), Բաբելոն (արեւմտահայերէն) → Բաբելոն using AWB
Տող 1.
[[Պատկեր:TyreFishingHarbour.jpg|250px|մինի|աջից|Սուրի ձկնորսութեան վայր]]
'''Սուր''' ({{lang-ar|صور}} ''Ṣūr''; [[փիւնիկերէն]]ով՝ ''Ṣūr''; [[ասորերէն]]ով՝ ܣܘܪ, ''Tzór''; [[Հին Յունարէն|յունարէնով]]՝ Τύρος ''Týros''; {{lang-la|Tyrus}}; {{lang-hy|Տիր}} ''[[Tir (god)|Tir]]''; {{lang-fr|Tyr}}), [[Լիբանան (արեւմտահայերէն)|Լիբանան]]ի հարաւը գտնուող Սուրի շրջանի մայրաքաղաքն է: Ըստ 2003-ի տուեալներուն, անոր բնակչութեան թիւը 117,000 է:<ref>[http://www.citypopulation.de/Lebanon.html Lebanon – city population]</ref> Բայց, Լիբանանի կառավարութիւնը 1932-էն ետք շատ յստակ հաշուարկներ չէ հրատարակած, ուստի յստակ վիճակագրութիւն մը կարելի չէ տալ:<ref>[http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-7956.html Lebanon Population]</ref> Սուրը կը գտնուի Միջերկրական ծովուն ափին, 80 քիլոմեթր [[Պէյրութ]]էն հարաւ: Քաղաքին անունը կը նշանակէ քար, որ կու գայ նախքան քաղաքի շինութեան ժայռերէն:<ref>Bikai, P., "The Land of Tyre", in Joukowsky, M., ''The Heritage of Tyre'', 1992, chapter 2, p. 13</ref>
 
Սուրը [[Փիւնիկէ|փիւնիկեան]] քաղաք մըն է, ուր ծնած են Եւրոպա եւ Տիտօ դիցաբանութեան հերոսները: Այսօր Պէյրութէն, Թրիփոլիէն եւ Սայտայէն ետք անիկա Լիբանանի չորրորդ մեծագոյն քաղաքն է<ref>[http://tyros.leb.net/tyre/ Tyre City, Lebanon]</ref> եւ ունի Լիբանանի մեծագոյն նաւահանգիստները: Ունի զարգացած զբօսաշրջութեան մարզ: Քաղաքը ունի շատ մը հին վայրեր, ինչպէս Սուրի հռոմէական բերդը, որ [[1979]]-էն ի վեր [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ|ԵՈՒՆԵՍՔՈՅԻ]] [[Համաշխարհային Ժառանգութեան Կայք]]ի ցանկին վրայ կը գտնուի:<ref>Resolution 459</ref><ref>[http://www.lcps-lebanon.org/pub/breview/br5/seedenbr5.html#cases Lebanon's Archaeological Heritage] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090311024355/http://www.lcps-lebanon.org/pub/breview/br5/seedenbr5.html#cases |date=March 11, 2009 }}</ref> <!-- See discussion page before adding details about Ben-Hur -->
Տող 29.
Սուրէն փիւնիկեցիներ կը հաստատուին [[Մեմֆիս (արեւմտահայերէն)|Մեմֆիս]]ի մէջ՝ [[Հեփեստոսի Տաճար (արեւմտահայերէն)|Հեփեստոսի տաճար]]ի հարաւը գտնուող Սուրի բանակատեղի:<ref>{{cite book|last=[[Herodotus]]|title=The Histories|publisher=Oxford World's Classics|isbn=9780199535668|page=137}}</ref>
 
[[Եգիպտոս]] յաճախ կը յարձակէր Սուրի վրայ [[Ասորեստան (արեւմտահայերէն)|ասորի]] թագաւոր Շալմանեսեր Ե., որ 5 տարիէ օգնութիւն կը ստանար բուն հողի փիւնիկեցիներէն, կը պաշարէ Սուրը: Ք.Ա. 586-էն մինչեւ Ք.Ա. 573 քաղաքը կը պաշարուի [[Բաբելոն (արեւմտահայերէն)|Բաբելոն]]ի Նեպուչատնեզզար Գ.-ի կողմէ, մինչեւ հարկ վճարելու համաձայնութեան գոյացուի փիւնեկեցիներուն եւ Բաբելոնի միջեւ:<ref>{{cite book|last=Bement|first=R B|title=Tyre; the history of Phoenicia, Palestine and Syria, and the final captivity of Israel and Judah by the Assyrians|publisher=Ulan Press|asin=B009WP2MR8|page=48}}</ref>
 
=== Պարսկական ժամանակաշրջան ===
Տող 70.
[[File:Tyre in Lebanon marking as protected cultural property.jpg|thumb|right]]
 
Ներկայի [[Լիբանան (արեւմտահայերէն)|Լիբանան]]ի պետութիւնը կը հռչակուի 1920-ին:
 
Ներկայի Սուրը կը ծածկէ բուն կղզիի եւ կղզին ու բուն ցամաքը միացնող ճամբուն մեծ մասը: Դարերու ընթացքին տեղի ունեցած ցեխի նուազումին պատճառով, այս միացնող ճամբան բաւական կը լայննայ: Կղզիին այն բաժինը, որ այսօր չի գտնուիր Սուրի սահմաններուն մէջ, իր ունեցած հնութիւններուն պատճառով է:
 
Պաղեստինեան Ազատագրութեան Կազմակերպութեան կատարած յարձակումներէ եւ վրէժխնդրութիւններէ ետք, ինչպէս՝ [[Իսրայէլ]]ի դեսպան Արկովի մահափորձը, 1978-ի [[Լիբանան (արեւմտահայերէն)|Հարաւային Լիբանան]]ի պատերազմով Իսրայէլ կը գրաւէ շրջանը, ինչ որ պատճառ կը դառնայ Սուրի ահաւոր աւերման: Սուր դարձեալ կը վնասուի Իսրայէլի եւ Պաղեստինեան Ազատագրութեան Կազմակերպութեան միջեւ տեղի ունեցած 1982-ի լիբանանեան պատերազմի ժամանակ: Քաղաքը կ'օգտագործուի իբրեւ Պաղեստինեան Ազատագրութեան Կազմակերպութեան զինուորական կայան եւ կը կործանուի իսրայէլական հրետանիով:<ref>The toll of three cities, ''The Economist'' June 19, 1982. p. 26.</ref> 1982-ի պատերազմէն ետք, Սուր կը դառնայ իսրայէլական զօրակայան: 1982-ի վերջաւորութեան եւ Նոյեմբեր 1983-ին, իսրայէլցիներ ապաստանող շէնքեր կը կործանուի ռմբակոծումով, ինչ որ պատճառ կը դառնայ շատ մը կեանքի կորուստներու երկու կողմերէն. այս մէկը Իսրայէլի կողմէ կը ճանչցուի իբրեւ Սուրի առաջին եւ երկրորդ աղէտներ: 1983-ի Պէյրութի [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]-ի զինուորներու եւ [[ֆրանսա]]կան ջոկատի զօրանոցներու ռմբակոծումէն 10 օր ետք, բեռնատար ինքնաշարժով մը անձնասպանական գործողութիւն մը տեղի կ'ունենայ: [[Իսրայէլ]] եւ [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]] կը մեղադրեն [[Իրան]]ն ու [[Հըզպ Ալլահ|Հըզպալլա]]ն, բայց անոնք կը հերքեն իրենց միջամտութիւնը այս գործողութիւններուն հետ:
 
2006-ի Իսրայէլի Լիբանանի գրաւման ժամանակ, քաղաքին շրջակայքը գտնուող շատ մը անբնակելի վայրեր կ'օգտագործուին իբրեւ հրասանդի արձակման կեդրոններ:<ref>Butcher, Tim. [http://www.smh.com.au/news/world/rebels-were-ready-for-attacks/2006/07/26/1153816254833.html Rebels were ready for attacks]. ''Sydney Morning Herald'' 27 July 2006.</ref> Բազմաթիւ վայրերու կողքին, նուազագոյնը մէկ գիւղ կը ռմբակոծուի Իսրայէլի կողմէ՝ պատճառելով քաղաքացիներու մահ եւ Սուրի մէջ սնունդի պակաս:<ref>Engel, Richard. [http://msnbc.msn.com/id/14030075/ Desperation descends on Tyre, Lebanon.] ''MSNBC'' 25 July 2006.</ref>
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սուր_(քաղաք)» էջէն