«Սպանիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ →Անուանում: clean up, replaced: {{Լեզու el → {{lang-el using AWB |
Չ clean up, replaced: Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն) → Միջերկրական ծով (5) using AWB |
||
Տող 86.
|calling_code = 34
}}
'''Սպանիա''' ({{Լեզու es|España}} {{ստեղ|{{աուդիո|Es-España.ogg|<small>էսփանեայ</small>}}}}), պաշտօնական անուանումը՝ «Սպանիոյ թագաւորութիւն» (սպաներէն՝ [[Reino de España]]), պետութիւն Եւրոպայի հարաւ-արեւմուտքին։ Կը գրաւէ Բիրենեան թերակղզիի հիմնական տարածքը, [[Միջերկրական
Պաշտօնական լեզուներն են՝ սպաներէնը (ամբողջ տարածքի մէջ), կաթալոներէնը, պասքերէնը, կալիցիերէն եւ արակոներէնը։ Սպանիոյ բնակչութիւնը 46 423 064 հոգի է, ըստ 2015–ի մարդահամարի տուեալներուն։ Մայրաքաղաքը [[Մատրիտ]]ն է։ Մեծագոյն քաղաքներն են՝ Մատրիտը, [[Պարսելոն]]ը, [[Վալենսիա]]ն, [[Սեւիլիա]]ն, [[Սարակոսա]]ն եւ [[Մալակա]]ն։
Տող 106.
| isbn = }}{{W/Ref-en}}</ref>։
Անուանումը կրնայ ունեցած ըլլալ նաեւ Կարթագենեան ծագում՝ Իսպանիհադ, որ կը նշանակէ «[[Նապաստակ (արեւմտահայերէն)|նապաստակներու]] երկիր» կամ «ծայրամաս», քանզի Սպանիան կը գտնուի [[Միջերկրական
| last = Burke
| first = Ulick Ralph
Տող 134.
Հնէաբանական եւ ծննդական տուեալները կ՝ եզրակացնեն այն միտքը, որ Փիրենէեան կամ Իբերեան (անգլ.՝ Iberian Peninsula - արաբ.՝ شبه الجزيرة الإيبيرية) թերակղզին եղած է [[Եւրոպա]]կան մեծագոյն թաքստոցներէն մէկը Սառոյցի դարաշրջանի (the ice age) ժամանակ։
Փիրենէեան թերակղզիին երկու հիմնական պատմական ազգերը եղած են Իբերիացիները եւ կամ կելտերը (The Celts)։ Իբերիացիները բնակութիւն հաստատած են [[Միջերկրական
Փիրենէեան թերակղզիի հարաւը կը գտնուէր կիսաառասպելական քաղաք Թարթեսոսը (Tartessos Greek: Ταρτησσός, 1100 Ք.Ա.), ուր զբաղուած են ոսկիի եւ արծաթեայ զարդերու առեւտուրով՝ [[Փիւնիկեցիներ]]ուն (Phoenicians) եւ [[Յոյներ]]ուն հետ, յիշուած է [[Սթրապոն]]ի եւ Սոլոմոնի գիրքին մէջ (Strabo and Solomon) (Սթրապոն Յունարէն՝ Στράβων) ։ Ք.Ա. 500-300 թուականներուն փիւնիկեցի եւ յոյն նաւաստիները հիմնած են հին առեւտրական բնակավայրեր Միջերկրական ծովու երկայնքով։ Քարթակենացիներու (Carthage - արաբ.՝ قرطاج ) հսկողութեան տակ էր Միջերկրական ծովու առափնեայ մեծ հատուածը, մինչեւ որ անոնք պարտուեցան հռոմէացիներէն<ref name="country">{{cite web |last=Rinehart |first=Robert |coauthors=Seeley, Jo Ann Browning | title = A Country Study: Spain – Hispania |publisher=Library of Congress Country Series |year=1998 |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/estoc.html |accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 9}}{{ref-en}}</ref>։
Տող 141.
[[Պատկեր:Merida Roman Theatre1 cropped revised.jpg|մինի|ձախէն|[[Հռոմէական թատրոն (Մերիտա)|Մերիտայի Հռոմէական թատրոնը Roman Theatre, Mérida]], Պատայոզ]]
Կարթագենացիներու (Carthage - արաբ.՝ قرطاج ) հետ պատերազմի ընթացքին Հռոմէացիները Ք.Ա. 210-205 թուականներուն գրաւեցին Կարթագենացիներուն (Carthage - արաբ.՝ قرطاج ) բոլոր առեւտրային գաղութները [[Միջերկրական
[[Պատկեր:Catedral de Oviedo 3.jpg|մինի|upright|Սան Սալվատորի տաճարը Օվիէտոյի մէջ։]]
Տող 162.
Մուսուլմանական համայնքը Փիրենիայի մէջ շատ բազմազան եւ ընկերային ընդվզումներու պատճառ էր։ Պէրպէր (Քապիլ ցեղը) ժողովուրդը հիւսիսային [[Ափրիկէ]]էն, որոնք կը տրամադրէին արաբներուն մեծ քանակութեամբ զօրքեր նուաճումներու համար, ապստամբեց։ Պէրպէրները շուտով ազատագրեցին հիւսիսային որոշ տարածքներ՝ գահընկեց ընելով արաբ ղեկավարները։ Ժամանակի ընթացքին մաւրիտանացիները բնակութիւն հաստատեցին հիմնականօրէն Կուատալքիվիր գետի ափերուն, Վալենսիա մարզի ափամերձ շրջաններուն մէջ, Էպրօ գետի հովիտին եւ (մինչեւ ժամանակաշրջանի վերջերը) [[Կրանատա]]յի լեռնային տարածքներուն մէջ։
Քորդովան՝ (անգլ.՝ Córdoba), (قرطبة) խալիֆաթի մայրաքաղաքը, կը հանդիսանար ամենամեծ, ամենահարուստ եւ ամենազարգացած քաղաքը Արեւմտեան Եւրոպայի մէջ։ [[Միջերկրական
11-րդ դարուն մուսուլմանական տիրապետութիւնը վտանգի տակ էր, քանի որ կը զարգանար տաիֆաներու թագաւորութիւնները, որ կը հրահրէր փոքր [[Քրիստոնէութիւն|քրիստոնէական]] երկիրներուն ընդլայնել իրենց տարածքները։ Հիւսիսային Ափրիկէէն ժամանած մուսուլմանական համայնքները, ինչպէս էին Ալմորատիւները եւ Ալմոհատները վերականգնեցին [[իշխանութիւն]]ը մուսուլմանական տարածքներուն մէջ եւ առաւել մեծ ուժով իրականացուցին Իսլամի տարածումը։ Վերականգնուած իսլամական իշխանութիւնը յաջողութեամբ գոյատեւեց մօտ մէկ դարէ աւելի։
|