«Տանիէլ Արափ Մոյ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
'''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{
▲'''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{lang-en|Daniel Toroitich arap Moi}} [[2 Սեպտեմբեր]] [[1924 թուական|1924]] - [[30 Դեկտեմբեր]] [[2002 թուական|2002]])<ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books?id=5VO4AwAAQBAJ&pg=PA272&dq=Daniel+Toroitich+arap+Moi+2+september&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjA98uwt5DUAhWIa5oKHSkFBycQ6AEIHDAA#v=onepage&q=Daniel%20Toroitich%20arap%20Moi%202%20september&f=false|title=Profiles of People in Power: The World's Government Leaders|last=East|first=Roger|last2=Thomas|first2=Richard J.|date=2014-06-03|publisher=Routledge|isbn=9781317639404|language=en}}</ref> Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:<ref>{{cite web |url=http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |title=Profile of Daniel arap Moi |author=[[State House (Kenya)|State House]] |publisher=[[State House (Kenya)|State House]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705160330/http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |archivedate=2014 |accessdate=19 August 2012}}</ref>
== Գործունէութիւն ==
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:<ref>{{cite news |title=Moi: the ruthless 'professor of politics' |author= |url=http://www.theage.com.au/articles/2002/10/15/1034561157417.html |newspaper=[[The Age]] |date=16 October 2002 |accessdate=5 October 2013}}</ref>
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր: Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին»<ref>Miller, Norman and Rodger Yeager. ''Kenya: The Quest for Prosperity'' (second edition). Page 173.</ref> 1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ:<ref>{{cite book|title=Society|year=1992|publisher=Nyamora Communications Limited|page=12|url=https://books.google.am/books?id=3MctAQAAIAAJ}}</ref> Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը: Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ: Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով:
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
▲==Արտաքին Յղումներ==
[[Կատեգորիա:2 Սեպտեմբերի ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:30 Դեկտեմբերի մահացածներ]]
| |||