«Ֆրանսական Կիանա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Beko (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
Չ clean up, replaced: Երևան → Երեւան using AWB |
||
Տող 29.
[[Պատկեր:Cathédralestsauveur.jpg|300px|մինի|Քայեննայի մայր տաճարը]]
[[Պատկեր:Ariane42P rocket.png|300px|մինի|Արիան- 4 հրթիռը Կուրու տիեզերակայանին մէջ]]
'''Ֆրանսական Կուիանան''' ([[ֆրանսերէն|ֆր]].՝ Guyane Française), [[Ֆրանսա
Տարածքի ընդարձակութեամբ (83.846 քառակուսի քիլոմեթր,<ref>Source IGN 2009.</ref> որուն 98 տոկոսը պատուած է արեւադարձային լաւ պահպանուած, հարուստ անտառներով<ref>http://www.fao.org/docrep/013/i1757e/i1757e.pdf|url = http://www.fao.org/docrep/013/i1757e/i1757e.pdf|site = www.fao.org|consulté le = 2015-05-19}}</ref>) երկրորդն է Ֆրանսայի տարածաշրջաններուն մէջ: Երկրորդն է նաեւ սակաւ բնակեցուած ըլլալու տեսակէտէն (բնակչութեան թիւը՝ աւելի քան 280 հազար մարդ, որուն մօրաւորապէս կէսը կ՛ապրի մայրաքաղաք Քայեննայի մէջ): Հարաւային Ամերիկայի մէջ ներկայիս միակ մայրցամաքային տարածքն է, որ տակաւին կը պատկանի եւրոպական երկրի մը եւ կը մտնէ [[Եւրոպական Միութիւն|Եւրոպական Միութեան]] կազմին մէջ՝ հանդիսանալով վերջինիս ամենաընդարձակ երկրամասը [[Եւրոպա
Բնակչութեան թիւով աշխարհի մէջ կը գրաւէ 186-րդ տեղը<ref name="WorldBymap">http://world.bymap.org/Population.html |título=Population |fechaacceso=10 de agosto de 2014 |editorial=world.bymap.org |idioma=inglés}}</ref>:
Տող 39.
== Պատմութիւն ==
Տարածքը յայտնագործած է [[Քրիստափոր Քոլոմպոս
Հիւանդութիւններէն փրկուածները փախուստ տուած են ծովի ափէն երեւացող երեք փոքր կղզիները, որոնց անոնք տուած են Փրկութեան կղզիներ անուանումը: Վերադառնալով հայրենի Ֆրանսա՝ անոնք պատմած են ահաւոր պատմութիւններ, որոնց թողած մռայլ տպաւորութիւնը պահպանուած է երկար տարիներ:
1794-ին՝ Ռոպեսփիերի մահէն ետք, անոր հետեւորդներէն 193-ին իբրեւ պատիժ ուղարկած են Կայանա։ 1797-ին այդ նոր գաղութը ուղարկուած են հանրապետական ժեներալ Պեշիգրիւն եւ խումբ մը լրագրողներ: Յետագային, ափրիկեցի սեւամորթ ստրուկներ բերուած են այստեղ, որոնց տքնաջան աշխատանքով ցանուած են ընդարձակ ցանքատարածութիւններ՝ համաճարակներէն համեմատաբար ապահով գետափերու վրայ: 1848-ին, երբ [[Ֆրանսա]] վերացուցած է ստրկութիւնը, սեւամորթները լքած են ցանքատարածութիւններն ու փախած վայրի անտառներ, ուր հիմնած են հայրենի [[Ափրիկէ
1852-ին Ֆրանսայէն գաղութ բերուած են շղթայուած դատապարտեալներու խումբեր: 1885-ին ֆրանսական խորհրդարանը ընդունած է յատուկ օրէնք, որուն համաձայն՝ գողութեան համար երեք եւ աւելի անգամ եւ երեք ամիսէն աւելի ժամկէտներով դատապարտուած կին կամ տղամարդ որպէս պատիժ ուղարկուած է Ֆրանսական Կուիանա, ուր վեց ամիս պահուած է բանտի մէջ, այնուհետեւ ազատ արձակուած՝ գաղութին մէջ բնակութիւն հաստատելու պայմանով: Սակայն այս փորձը ձախողած է, քանի որ ազատածները ունակ չեն եղած հողագործութեամբ իրենց ապրուստը հոգալու եւ կրկին դիմած են գողութեան եւ կարճ ժամանակ ետք մահացած են կամ բանտին մէջ, կամ ալ զոհ դարձած են համաճարակներու ու սովի:
1855-ին այս երկրամասին արեւելեան շրջաններուն մէջ ոսկիով հարուստ տարածութիւններ յայտնաբերուած են՝ գրաւելով հազարաւոր արկածախնդիրներու ուշադրութիւնը։ Տարածքին մէ գիւղատնտեսական աշխատանքները գրեթէ ամբողջութեամբ անտեսման մատնուած են: Ոսկիի պաշարները պատճառ դարձած են, որ տարածքային վէճեր բորբոքուին [[Ֆրանսա
1946-ին Կուիանան ստացած է Ֆրանսայի «անդրծովեան բաժինի» կարգավիճակ<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=
Մարտ 2017-ին երկրամասին մէջ բնակուող ֆրանսացիները բողոքի ցոյցեր, գործադուլներ կազմակերպեցին ֆրանսական կառավարութեան դէմ (այդ ամսուան 28-ին տեղի ունեցած է Ֆրանսական Կուիանայի պատմութեան մէջ ամենահզօր ցոյցը<ref>
== Ֆիլմագրութիւն ==
Տող 74.
* Shirley Compard, « De [[Diamant (fusée)|Diamant]] à [[Ariane 5]] : des sables d'[[Hammaguir]] à la forêt guyanaise », dans ''[[Revue aerospatiale]]'', N° hors série 20 ans d'Aerospatiale, janvier 1990
* 2000 : ''Guyane-Guyanes, une géographie sauvage de l'Orénoque à l'Amazone'', Lézy, Emmanuel Édition Belin
* htm|auteur1=Jules Crevaux |titre=Voyage d'exploration dans l'intérieur des guyanes, par le Docteur Jules Crevaux, médecin de première classe de la marine française ; 1876-1877. Textes et dessins inédits |site=collin.françois.free.fr |lire en ligne=http://collin.francois.free.fr/Le_tour_du_monde/textes/Crevaux/Voyage%2077/Crevaux%20Jan-Nov%2077-1.htm |consulté le=28 avril 2017 |id= }} ; carte du voyage de Crevaux en 1877 , remontée du [[Maroni (fleuve)|Maroni,
* Jules Crevaux |titre=De Cayenne aux Andes. Première partie : De l'[[Oyapock|Oyapok]] et du Parou |périodique=[[Le Tour du monde]] |volume= |numéro= |date=1880. Deuxième semestre|pages=
* Fernand|nom1=Hue|lien auteur1=|titre=La Guyane française|sous-titre= |lien titre=|numéro d'édition=|éditeur=Lecène, Oudin et Cie|lien éditeur=|lieu=Paris|jour=|mois=|année=1892|volume=|tome=|pages totales=238|passage=|isbn=|lire en ligne=http://www.manioc.org/patrimon/FRA11045|consulté le=19 mai 2012}}
<!--ligne=http://www.manioc.org/patrimon/FRA11025|consulté le=18 mai 2012}}-->
Տող 88.
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
== Արտաքին յղումներ ==
|