Ուիքիփետիա

«Ալեքսանտր Մանթաշեանց» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎Մարդասիրական Գործունէութիւն: clean up, replaced: Երևան → Երեւան using AWB
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ ▼
{{Արևելահայերեն|Ալեքսանդր Մանթաշյանց}}
▲{{Տեղեկաքարտ Անձ
| անուն ազգանուն = Ալեքսանտր Մանթաշեանց
| բնագիր ԱԱՀ =
| պատկեր = Alexander Mantashev.jpg
| չափ =
| նկարագրութիւն =
| ծնած է = [[3 Մարտ]], [[1842 թուական|1842]]
| ծննդավայր = Թիփղիս, Ռուսիոյ կայսրութիւն
| վախճանած է = [[19 Ապրիլ]], [[1911 թուական|1911]]
| վախճանի վայրը = Ս.Փիթըրսպուրկ
| քաղաքացիութիւն = {{դրոշ|Ռուսաստան}} Ռուսիոյ կայսրութիւն
| հպատակութիւն =
| ազգութիւն = Հայ
| ալմա մատեր =
| կրօնք = [[Պատկեր:Armenian Apostolic Church logo.png|40px]] [[Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցի]]
| ազդուած է =
| ազդած է =
| գրքեր =
| աշխատանք = Ֆինանսիստ եւ ձեռնարկատէր
| կարողութիւն =
| մասնագիտութիւն = Գործարար եւ բարերար
| ամուսին =
| ծնողներ = Յովհաննէս Մանթաշեան
| երեխաներ =
| պարգեւներ և մրցանակներ = [[Պատկեր:Legion Honneur Chevalier ribbon.svg|40px]] Պատուաւոր Լեկիոնի շքանշան
| կայքէջք =
| ստորագրութիւն =
}}
'''Ալեքսանտր Մանթաշեանց''' ({{lang-ru|Александр Иванович Манташев}}, [[3 Մարտ]], [[1842 թուական|1842]], Թիփղիս, Ռուսիոյ կայսրութիւն - [[19 Ապրիլ]], [[1911 թուական|1911]], Սանքթ Փիթըրսպուրկ{{ԱԾ}}), հայ նշանաւոր մեծահարուստ գործարար եւ բարեգործ։ Զբաղած է [[քարիւղ]]ի արտահանմամբ եւ ստացած է «[[քարիւղ]]ի արքայ» անունը։ Իր ապրած ատենը ամենահարուստ մարդոցմէ մեկը համարուած է։
 
== Կենսագրութիւն ==
Ալեքսանտր Մանթաշեանցը ծնած է Թիփղիս, 1842 թուականի Մարտ 3-ին։ Հայրը եղած է [[բամպակենի|բամպակի]] եւ գործուածքեղէնի վաճառական։ Ուսանած է Թիփղիսի Գալուստ Վարդապետ Փափազեանցի մասնաւոր դպրոցէն ներս։ Տիրապետած է քանի մը լեզուներու՝ [[հայերէն]], [[ռուսերէն]], [[վրացերէն]], [[անգլերէն|անգղիերէն]]։ [[1868 թուական]]ին իր հօր՝ Յովհաննէս Մանթաշեանցին հետ կը շրջագայէ [[Եւրոպա]]յին մէջ առետրական կապելր հաստատելու նպատակով: Թեհրան վերադառնալէն ետք Յովհաննէսը [[1878 թուական]]ին իր առեւտուրը կը տեղափոխէ Թիփղիս: Հօր մահէն ետք ստացած 200 հազար ռուպլ ժառանգութեամբ Ալեքսանտր Մանթաշեանցը կը տեղափոխուէ [[Պաքու]] եւ կը սկսէ զբաղիլ քարիւղի արդիւնահանումով, տարածելով իր առեւտրական տուները աշխարհով մին: Այդ շրջանին Մանթաշեանցի դրամագլուխը կանխիկ դրամով հասած էր մօտ 30 միլիոն ռուպլի։ Ան ուներ հանքեր, գործատուներ, կալուածքներ, տուներ, հիւրանոցներ, ամառանոցներ ու շոգենաւեր։
 
Թեհրան վերադառնալէն ետք Յովհաննէսը [[1878 թուական]]ին իր առեւտուրը կը տեղափոխէ Թիփղիս: Հօր մահէն ետք ստացած 200 հազար ռուպլ ժառանգութեամբ Ալեքսանտր Մանթաշեանցը կը տեղափոխուէ [[Պաքու]] եւ կը սկսէ զբաղիլ քարիւղի արդիւնահանումով, տարածելով իր առեւտրական տուները աշխարհով մին: Այդ շրջանին Մանթաշեանցի դրամագլուխը կանխիկ դրամով հասած էր մօտ 30 միլիոն ռուպլի։ Ան ուներ հանքեր, գործատուներ, կալուածքներ, տուներ, հիւրանոցներ, ամառանոցներ ու շոգենաւեր։
== Առեւտուրային Գործունէութիւն ==
[[Պատկեր:Акция Нефтепромышленного и торгового общества "А. И. Манташев и К°".jpg|մինի|ձախից|240px|{{resize|90%|Մանթաշեանցի ընկերութեան 100 ռուպլի ներկայացնողի բաժնետոմս, Ս.Փիթրսպուրկ, 1913 թուական:}}]]
Քարիւղ արդիւնահանելու նպատակով Մանթաշեանը ձեռք բերաւ Պաքուի ծախսատար հանքահորերը: Քարիւղի մշակման համար շինած է քերոսինի եւ քսաիւղերու գործատուն մը: Շուտով հորերը սկսան բերել վիթխարի եկամուտներ, որոնցով Մանթաշեանը Անգլիայէն ձեռք բերաւ երկու բեռնանաւ, որոնցով քարիւղ կը մատակարարեր դէպի [[Հնդկաստան]], [[Չինաստան]], [[Ճափոն]], նաեւ միջերկրածովեան երկիրներ:
 
[[1899 թուական]]ին Մանթաշեանցը ստեղծած է «Ալեքսանտր Մանթաշեւ եւ Ընկ.» {{resize|90%|({{lang-ru|Манташев и К°}})}} ընկերութիւնը, որը 20<sup>րդ</sup> դարու սկիզբին կ'արդիւնահաներ Պաքուի քարիւղի կեսէն աւելին։ Ընկերութիւնը ֆինանսաւորած է Պաքու-Պաթում նաւթատարի շինարարութիւնը։
Շուտով Մանթաշեանը ձեռք բերաւ քանի մը համաշխարհային քարիւղի ընկերութիւններ, որոնցմէ մեկը Նոպէլ եղբայրներու ընկերութիւնն էր: Իր ընկերութեան մէջ կը կեդրոնացուի Կասպիական ծովու քարիւղի պաշարներու 66 տոկոսը:<ref>[http://www.peoples.ru/undertake/finans/mantashev/]{{resize|90%|Ալեքսանտր Մանթաշեւ, Կենսագրութիւն}} {{Յղում ru}}</ref><br>
 
[[1907 թուական]]ին Մանթաշեանցի ֆինանսաւորումով կը կառուցուի Պաքու-Պաթում 835 քիլոմեթրանոց քարիւղամուղը: Շնորհիւ անոր գործարարը ստացաւ «Քարիւղի արքայ» անունը: 1899-էն մինչեւ 1909-ը իր ընկերութիւնը 20 մլն. ռուպլ դրամագլուխով կը համարուէր ռուսական արդիւնաբերութեան պատմութեան ամենախոշորը:
 
Տող 49 ⟶ 26՝
 
Ալեքսանտր Մանթաշեանը նաեւ եղած է հայ մշակոյթի, գիտութեան, արուեստի եւ գրականութեան մեծ նուիրեալ եւ հովանաւոր։ Իմանալով, որ հայ մեծ երգահան [[Կոմիտաս]]ը չունէ սեպհական [[դաշնամուր|դաշնակ]], ան կարգադրած է, որ [[Գերմանիա]]յէն անոր համար բերուի այդ երաժշտական գործիքը։ Մանթաշեանի միջոցներով են Ռուսիոյ եւ Եւրոպայի լաւագոյն ուսումնական հաստատութիւններէն ներս սորված երկու հարիւրէն աւելի հայ պատանիներ եւ աղջիկներ, որոնցմէ շատերը յետագային դարձած են գիտութեան, մշակոյթի, արուեստի եւ գրականութեան յայտնի գործիչներ<ref>[https://news.am/arm/news/30082.html 2011 թ. կնշվի որպես Մանթաշյանի տարի. Երեւանում կկանգնեցվի նրա կիսանդրին] [[News.am]]</ref>։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
 
[[Կատեգորիա:1842 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:3 Մարտի ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:1911 մահեր]]
[[Կատեգորիա:19 Ապրիլի մահացածներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ալեքսանտր_Մանթաշեանց» էջէն