Ուիքիփետիա

«Արիստակէս Ալթուն-Տիւրրի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 4.
| imagesize =
| caption =
| birthdate = [[Մարտ (արեւմտահայերէն)|մարտՄարտ]] 1804
| birthplace = {{դրոշավորում|օսմանյան կայսրություն}},[[ՊօլիսՊոլիս]]
| deathdate = [[Հունուար]] 2,1868
| deathplace = {{դրոշավորում|օսմանյան կայսրություն}},[[ՊօլիսՊոիս]]
| resting_place =
| occupation = [[պոետպոէտ]], հասարակական գործիչ
| genre = [[ԲանաստեղծությունԲանաստեղծութիւն]]
| nationality = [[Հայ]]
| period =
Տող 22.
 
[[Պատկեր:Aivazovsky - View of Constantinople and the Bosphorus.jpg|մինի|Յովհաննէս Այվազոսկի ։ Պոլիս 19-րդ դար]]
'''Արիստակէս Ալթուն-Տիւրրի''' ([[Մարտ]] [[1804]]- [[2 Յունուար]],[[1888]]), երեսփոխան, ազգային գործիչ:
'''Արիստակէս Ալթուն-Տիւրրի''' ծնած է Պոլիս, Մարտ 1804-ին։ Ան զաւակն էր Առաքէլ Ալթունեանին։ Հայրը կը փոխադրուի Զմիւռնիա, ուր կը մեռնի՝ որբ թողելով Արիստակէսը 4 տարեկան հասակին մէջ։ Արիստակէսը իր նախնական կրթութիւնը կը ստանայ տեղւոյն վարաժարանին մէջ, որմէ ետք, կը յաճախէ Ռու անուն ֆրանսացիի մը վարժարանը եւ հոն կ՛ընտելանայ ֆրանսերէն լեզուին։ Դասընթացքը աւարտելէ ետք կ՛երթայ Եգիպտոս, ուր Եուսուֆ Պէյ վարժարան մը բացած էր։ Հոն ուսումը կը կատարելագործէ ու կը սորվի նաեւ իտալերէն և արաբերէն լեզուները։ Դպրոցը աւարտելէ ետք, տակաւին երիտասարդ՝ կառավարական պաշտօնեայ կը դառնայ, եւ քանի մը տարի ետք կը նշանակուի՝ Մեհմետ Ալիի քարտուղարը։ Արիստակէսի կինը, իր ժամանակաշրջանի զարգացած հայ կիներէն մէկը եղած է, տիրապետելով նաեւ՝ Ֆրանսերէնին։▼
 
▲'''Արիստակէս Ալթուն-Տիւրրի''' ծնածԾնած է Պոլիս, Մարտ 1804-ին։Պոլիս։ Ան զաւակն էր [[Առաքէլ Ալթունեանին։Ալթունեան]]ին։ Հայրը կը փոխադրուի [[Զմիւռնիա]], ուր կը մեռնի՝ որբ թողելով Արիստակէսը 4 տարեկան հասակին մէջ։ Արիստակէսը իր նախնական կրթութիւնը կը ստանայ տեղւոյն վարաժարանին մէջ, որմէ ետք, կը յաճախէ Ռու անուն ֆրանսացիի մը վարժարանը եւ հոն կ՛ընտելանայ [[Ֆրանսերէն|ֆրանսերէն]] լեզուին։ Դասընթացքը աւարտելէ ետք կ՛երթայ [[Եգիպտոս]], ուր Եուսուֆ Պէյ վարժարան մը բացած էր։ Հոն ուսումը կը կատարելագործէ ու կը սորվի նաեւ [[Իտալերէն|իտալերէն]] ևեւ [[Արաբերէն|արաբերէն]] լեզուները։ Դպրոցը աւարտելէ ետք, տակաւին երիտասարդ՝ կառավարական պաշտօնեայ կը դառնայ, եւ քանի մը տարի ետք կը նշանակուի՝ Մեհմետ Ալիի քարտուղարը։ Արիստակէսի կինը, իր ժամանակաշրջանի զարգացած հայ կիներէն մէկը եղած է, տիրապետելով նաեւ՝ Ֆրանսերէնին։
Երբ էլմասը՝ արաբերէն թերթին խմբագրապետը, արտաքին գործոց նախարար կը նշանակուի, ինք ալ ժամանակ մը ետք կը դառնայ անոր խորհրդականը։ Դիւանագիտական խնդրոյ մը առթիւ, երբ Լուի Ֆիլիբ Ֆրանսայի թագաւորին գրուելիք պաշտօնագիր մը մեծ յաջողութեամբ կը գրէ, Եգիպտոսի Խէտէվի Մեհմետ Ալի փաշա՝ համբուրելով Արիստակէս Ալթունեանի ճակատը կ'ըսէ. "Օղլում Ալթուն, սենին իսմին Ալթուն տէյիլ, Տիւրրի տիր"։ (Կը նշանակէ՝ որդիս Ալթուն， քու անունդ Ալթուն (ոսկի) չէ, Տիւրրի (մարգարիտ) է"։ Ատկէ ետք Ալթուն մականունը կը փոխուի Ալթուն-Տիւրրիի։▼
 
▲Երբ էլմասը՝ արաբերէն թերթին խմբագրապետը, արտաքին գործոց նախարար կը նշանակուի, ինք ալ ժամանակ մը ետք կը դառնայ անոր խորհրդականը։ Դիւանագիտական խնդրոյ մը առթիւ, երբ [[Լուի Ֆիլիբ]] Ֆրանսայի թագաւորին գրուելիք պաշտօնագիր մը մեծ յաջողութեամբ կը գրէ, Եգիպտոսի Խէտէվի Մեհմետ Ալի փաշա՝ համբուրելով Արիստակէս Ալթունեանի ճակատը կ'ըսէ. "Օղլում Ալթուն, սենին իսմին Ալթուն տէյիլ, Տիւրրի տիր"։ (Կը նշանակէ՝ որդիս Ալթուն， քու անունդ Ալթուն (ոսկի) չէ, Տիւրրի (մարգարիտ) է"։ Ատկէ ետք Ալթուն մականունը կը փոխուի Ալթուն-Տիւրրիի։
[[Պատկեր:ModernEgypt, Muhammad Ali by Auguste Couder, BAP 17996.jpg|մինի|ձախից|Մեհմետ Ալի փաշա]]
Մեհմետ Ալի փաշայի մահէն ետք երբ զաւակները՝ Իպրահիմ, իսկ յետոյ՝ Ապպաս փաշաները կը յաջորդեն անոր, Արիստակէս պաշտօնէն կը քաշուի. առողջութեամբ տկար ըլլալով՝ Զմիւռնիա կը հաստատուի։ Կարճ ժամանակ մը վաճառականութեամբ զբաղելէ ետք, կը հաստատուի [[Պոլիս]]: Պոլսոյ մէջ 1851ին՝[[1851]]-ին՝ Ճէզայիրլեան Մկրտիչ ամիրայի հետ Շամի մաքսերու վարձակալութիւնը կը ստանձնէ։
 
Ան մեծ մասնակցութիւն բերած է ազգային գործերու մէջ: Անդամակցած է [[1857]]-ի Գերագոյն Ժողովին։ Կարեւոր ներդրում բերած է Ազգային Սահմանադրութեան հաստատման մէջ, ուր [[Աղաթոն ՕտեանիՕտեան]]ի եւ Ռուսինեանի[[Նահապետ Ռուսինեան|Ռուսինեան]]ի հետ խմբագրած են Սահմանադրութեան օրէնքը:
 
[[1860]]-Էն գրեթէ մինչեւ իր մահը Ազգային երեսփոխան եղած է ու ազգին շահերուն պաշտպան հանդիսացած։ Գրագէտ անձ՝ Ֆրանսերէնէ թարգմանած է «Գինովափէ» անուն վէպ մը։ Մահացած է [[2 Յունուար]],1888ին։ [[1888]]-ին։
 
{{DEFAULTSORT:Ալթուն-Տիւրրի, Արիստակէս}}
[[Կատեգորիա:Հայ քաղաքականազգային գործիչներ (արւմտ.)]]
[[Կատեգորիա:1804Հայ ծնունդներերեսփոխաններ (արւմտ.)]]
[[Կատեգորիա:18881804 մահերծնունդներ (արւմտ.)]]
[[Կատեգորիա:Հունվարի 21888 մահեր (արւմտ.)]]
[[Կատեգորիա:Կոստանդնուպոլիս2 քաղաքումՅունուարի ծնվածներմահեր]]
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:ԱրևմտահայերենԿոստանդնուպոլիս հոդվածներքաղաքի ծնունդներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արիստակէս_Ալթուն-Տիւրրի» էջէն