«Երկնիշային համակարգ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
'''Երկնիշային համակարգ'''՝ թիւերը գրառելու համակարգ է, որ հիմնուած է երկու հատ նիշերու՝ զէրոյի (0) եւ մեկի (1) վրայ: Լայնօրէն տարածուած կիրառութիւն ունի հաշուողական համակարգերու, մասնաւորաբար՝ ժամանակէն համակարգիչներու մէջ:<br>
 
== Անունը եւ Գրառումը ==
Երկնիշային համակարգով գրառուած թիւերը կը կոչուեն երկնիշային, ի տարբերութիւն երկնիշ թիւերու, որոնք տասնային համակարգով գրառելիս երկու նիշերէ բաղկացած են: Մեզի համար սովորական տասնային համակարգով գրառուած թիւերէն տարբերակելու համար երկնիշային թիւերը կը գրուեն 2 ցուցիչով, կամ՝ 0b նախդիրով, զորօրինակ՝ 22<brsub>10</sub>=10110<sub>2</sub>=0b10110: Երկնիշային թիւերը կ'ընթերցուեն նիշերու անուններով, վերը նշուած 10110<sub>2</sub>-ը կը կարդացուի «մեկ, զէրոյ, մեկ, մեկ, զէրոյ»:
 
Մեզի համար սովորական տասնային համակարգով գրառուած թիւերէն տարբերակելու համար երկնիշային թիւերը կը գրուեն 2 ցուցիչով, կամ՝ 0b նախդիրով, զորօրինակ՝ 22<sub>10</sub>=10110<sub>2</sub>=0b10110: Երկնիշային թիւերը կ'ընթերցուեն նիշերու անուններով, վերը նշուած 10110<sub>2</sub>-ը կը կարդացուի «մեկ, զէրոյ, մեկ, մեկ, զէրոյ»:
== Պատմութիւն ==
Երկնիշային համակարգը նկարագրած է Կոթֆրիտ Լայպնիցը 1703-ին հրատարակուած իր Երկնիշային Թուաբանութեան Բացատրութիւն {{resize|90%|({{Լեզու lang-fr|Explication de l'Arithmétique Binaire}})}} աշխատութեան մէջ: Լայպնիցը նշած է, որ իր աշխատութեան վրայ ազդեցութիւն ունեցած են հին չին առաջնորդ Ֆու Շիին հայացքները:<ref>Leibniz G., Explication de l'Arithmétique Binaire, Die Mathematische Schriften, ed. C. Gerhardt, Berlin 1879, vol.7, p.223; Engl. transl.[http://www.leibniz-translations.com/binary.htm]</ref> Լայպնիցի համակարգի մէջ ճ-ի եւ 1-ի օգտագործման օրինակ մը բերուած է ստորեւ՝
: 0 0 0 1 &nbsp; թուային արժէքը՝ 2<sup>0</sup>
: 0 0 1 0 &nbsp; թուային արժէքը՝ 2<sup>1</sup>
: 0 1 0 0 &nbsp; թուային արժէքը՝ 2<sup>2</sup>
: 1 0 0 0 &nbsp; թուային արժէքը՝ 2<sup>3</sup>
 
== Երկնիշային Թիւի Մեծութիւնը ==
[[Պատկեր:Binary clock.svg|200px|thumbnail|Երկնիշային համակարգով աշխատող ժամացոյցին մէջ կը կիրառուեն երկնիշային մակարդակի լուսատիոտներ, որոնց իւրաքանչիւր սիւնեակը ցոյց կուտայ որոշակի թուանշան։]]
Տող 29 ⟶ 31՝
 
Առաւել մեծ կարգի թիւերու համար լրացուցիչ նշաններն ուղղակի կ'աւելցուեն երկնիշային թիւի ձախ կողմէն, եօթանիշ երկնիշային թիւի համար՝ 2<sup>6</sup>, ութանիշի համար՝ 2<sup>7</sup> եւ ատանկ շարունակ։
 
== Թուաբանական գործողութիւններ ==
=== Գումարում ===
Տող 49 ⟶ 52՝
= 1 0 1 0 1 1 1
Վերը բերուած գործողութիւնը տասնային գրառումով ունի հետեւեալ տեսքը՝ 110-23=87։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}