«Բորակածին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (3) using AWB
Տող 5.
 
== Յայտնագործում ==
[[1772 թուական]]ին [[Հէնրի Քաւէնտիշ]]ը իրականացրած է հետեւեալ փորձը. ան բազմիցս օդ բաց թողած է այրուող ածուխին վրայ, որուն արդիւնքին յառաջացաւ նստուածք, որը Քաւէնտիշը անուանեցաւ խեղդող օդ։ Բորակածինը յայտնագործած է [[1772 թուական]]ին սկովտիացի գիտնական Տանիէլ Ռազըրֆորտը՝ ({{lang-en|[[:en:Daniel Rutherford|Daniel Rutherford]]}}) ածուխի, [[ծծումբ|ծծմբի]], կազային [[Լուսաբեր (արեւմտահայերէն)|լուսաբերիլուսաբեր]]ի այրման արգասիքները ծծմբական լուծոյթի միջով անցկացնելիս (սա պարագային անիկա չկլանուեր՝ ի տարբերութիւն CO<sub>2</sub>-ի)։
 
Շուտով ֆրանսացի քիմիագէտ [[Անթուան Լորան Լաւուազիէ|Անթուան Լաւուազիէն]] եկաւ եզրակացութեան, որ այդ «խեղդող» կազը կը մտնէ մթնոլորտի բաղադրութեան մէջ եւ անուանեցաւ այն «azote» ({{Լեզու el|ἄζωτος}} (ազոտոս), անկենդան)։ [[1784 թուական]]ին անգլիացի քիմիագէտ Հենրի Քաւէնտիշը բացայայտեցաւ բորակածնի առկայութիւնը սելիտրային (հոստեղէն կուգայ բորակածնի լատինական անուանումը, որն առաջարկած է ֆրանսացի քիմիագէտ [[Ժան Անթուան Շափթալ]]ը ({{lang-fr|[[:en:Jean-Antoine Chaptal|Jean-Antoine Chaptal]]}}) [[1790 թուական]]ին իր «Քիմիական տարրեր»<ref>{{cite book|author=Chaptal, J.A.|title=Élémens de chimie|year=1790|volume=1|pages=126|url=https://archive.org/stream/elmensdechimie01chap#page/126/mode/2up}}</ref> գիրքին մէջ։
 
== Բնութեան Մէջ ==
Բնութեան մէջ ազատ (մոլեքուլային) վիճակին բորակածինը կը մտնէ մթնոլորտային օդի բաղադրութեան մէջ (ծաւալային՝ 78.09% եւ զանգուածային՝ 75.6%), իսկ կապուած վիճակին՝ երկու սելիտրաներու. [[նաթրիոն]]ի նիտրատ (NaNO<sub>3</sub>, կը հանդիպէ [[Չիլի]]ին մէջ, հոստեղէն ալ անուանումը՝ չիլիական սելիտրա), [[քաղիոն]]ի նիտրատ (KNO<sub>3</sub>, կը հանդիպում է [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստանին մէջ՝]] հնդկական սելիտրա) եւ շարք մը այլ միացութիւններու տեսքով։
 
Երկրագունդի բաղադրութեան մէջ բորակածինը տարածուածութեամբ կը զբաղեցնէ 17<sup>րդ</sup> տեղը, անոր բաժին կը հասնէ Երկրագունդի զանգուածի 0.0019%-ը։ Չնայած «խեղդող» բնութագրումին բորակածինն առկայ է բոլոր ապրող օրկանիզմներուն մէջ (պինդ մասի զանգուածի 1-3%-ը) եւ կը հանդիսանայ կարեւորագոյն կենսածին տարրը։ Անիկա կը մտնէ պրոթէիններու, նուքլէինաթթուներու, հեմոկլոպինի, քղորոփիլի եւ այլ կենսաբանօրէն աշխոյժ նիւթերու բաղադրութեան մէջ։
Տող 27.
| պատկեր2 = Nitrogen-glow.jpg
| լայնություն2 = 160
| նկարագրություն2 = Գերմաքուր բորակածինը [[Մանիշակագոյն (արեւմտահայերէն)|մանիշակագոյն]] [[լոյս]] կ'արձակէ
}}
== Բորակածնի Շրջապտոյտը Բնութեան Մէջ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Բորակածին» էջէն