«Ալճերիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Ալճերիա'''<ref name="ԱՊՏՀՏԲ">{{ԱՊՏՀՏԲ|page=7}}</ref> ({{lang-ar|الجزائر}}, ''ալ-ժազայիր'') երկիր է Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ, պաշտոնական անուանումը '''Ալճերիոյ Ժողովրդական Ժողովրդավարական Հանրապետութիւն'''<ref name="ԱՊՏՀՏԲ"/>։ Ան կը գտնուի Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ, [[Միջերկրական ծովի]] աւազանի արեւմտյան մասը։ ԱլճերիաըԱլճերիան արեւմուտքէն սահմանակից է [[Մարոք]]ին, հարաւ-արեւմուտքը՝ [[Մորիթանիա]]յին եւ [[Մալի]]ին, հարաւ-արեւելքէն՝ [[Նիժեր]]ին, իսկ արեւելքէն՝ [[Թունիս]]ին։ Իր մեծութեամբ ԱլճերիաըԱլճերիան երկրորդ պետութիւնն է Ափրիկէի մէջ։ Անոր մակերեւույթի մեծ մասը կը կազմէ [[Սահարա]] անապատը։ Մայրաքաղաքն է '''Ալճերիա''' քաղաքը։ XVI-XVIII դարերուն ԱլճերիաըԱլճերիան կը գտնուէր [[Օսմանեան տիրապետութիւն|Օսմանեան տիրապետութեան]] կազմի մէջ։ XIX դարու սկիզբէն սկսած է Ալճերիոյ գաղութացումը Ֆրանսիոյ կողմէն։ 1954 թուականին Ալճերիոյ մէջ կը ձեւաւորուի [[Ժողովրդական Ազատագրութեան Ճակատը]]։ Ֆրանսացի գաղութարարներու դէմ արիւնահեղ պատերազմի արդիւնքով, 1962 թուականին ԱլճերիաըԱլճերիան կը դառնայ անկախ սոցիալիստական պետութիւն։ Հակասութիւնը աշխարհիկ կառավարութեան եւ մուսլիմաններուն միջեւ, 80-ական թուականներու վերջերաւորութեան, վերածուեցաւ [[քաղաքացիական պատերազմի]], որ աւարտեցաւ կրօնական վարդապետութեան հետեւորդներու պարտութեամբ։

Ալճերիոյ տարածքին մէջ մարդ ապրած է 300-400 տարի առաջ։ Սակայն, Ալճերիոյ յայտնի ամենահին բնակիչները կը համարուին նումիտիական ցեղերը (ժամանակակից պերպերներու նախնիները), որոնց փիւնիկեցիները հանդիպեցան մ․ թ․ ա․ XII դարուն, երբ այդտեղ կը հիմնէին իրենց գաղութները։ [[Ք.Ա. 46]]թ–ին գրաւեցին հռոմեացիները։ V դարուն ծովեզերեայ մասը նուաճեցին վանտալները, իսկ VI դարուն բիւզանդացիները, VII դարուն՝ [[արաբ]]ները։ VIII-XV դարերուն ԱլճերիաըԱլճերիան զանազան պետական կազմաւորումներու (Տահերթի իմամութիւն, Ֆաթիմեաններ, Համմատեաններ, Ալմորաուաններ) մէջ էր, [[1519]]–ին իշխանութիւնը անցաւ ծովահեն [[Հայրատտին Պապոսայի]]ն։ 1830թ–ին ֆրանսական զորքերը գրաւեցին մայրաքաղաք [[Ալճերիա]]ը։ Ֆրասական գաղութարարները ԱլճերիաըԱլճերիան վերածեցին ագրային–հումքային կցորդի։ Ֆրանսիոյ մէջ ժողովրդական ուժերու յաղթանակէն ([[1936]]) ետք Ալճերիոյ մէջ ռամկավարական ուժերու համախմբման շարժում սկսաւ, որ ընթացավ մի քանի փուլերով։ [[1 Նոյեմբեր]] [[1954]]-ին հակակայսերական ապստամբութիւն սկսաւ։ [[1 Յուլիս]] [[1962]]-ին տեղի ունեցած հանրաքուէի ժամանակ բնակչութեան 99% հայտարարեց հօգուտ անկախութեան, որ անմիջապէս ճանչցուեցաւ Ֆրանսայի կառավարութեան կողմէ։ [[5 Յուլիս]]-ին յայտարարուեցաւ անկախութեան օր։ [[28 Օգոստոս]] [[1962]]-ին սահմանադիր ժողովը ընդունեց Ալճերիոյ առաջին սահմանադրութիւնը։ Նախագահը Ապտըլազիզ Պուտեֆլիկան է։

* {{dmoz|Regional/Africa/Algeria|ԱլճերիաըԱլճերիան}}

* [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14118852 ԱլճերիաըԱլճերիան] BBC-ի կողմից