«Թաբոր Լերան ճակատամարտ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: removed: {{Արևելահայերեն|Թաբոր լեռան ճակատամարտ}} using AWB
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (7) using AWB
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)
|Ճակատամարտի անուանում = Թաբոր լերան ճակատամարտ
|Հակամարտութիւն = [[Նաբոլէոն Պոնաբարտ#Եգիպտական արշաւանքը|Եգիպտական արշաւանք]]
Տող 11.
* [[Պատկեր:Mameluke Flag.svg|22px]] [[Մամլուքներ]]<ref name="ReferenceA">Նապոլեոն. Հիշողություններ և ռազմա-պատմական ստեղծագործություններ. 498—503 էջեր.</ref>
|Հրամանատար1 = {{դրոշ|Ֆրանսիա}} Ժան-Բատիստ Կլեբեռ<br /> {{դրոշ|Ֆրանսիա}}[[Նաբոլէոն Պոնաբարտ]] (ճակատամարտի վերջը)
|Հրամանատար2 = [[Պատկեր:Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg|22px]] Աբդուլլահ [[Փաշա (արեւմտահայերէն)|փաշա]] [[Տամասկոս]]ցի
|Ուժեր1 = ''Ճակատամարտի սկզբը՝''<br />2 000<ref name="ReferenceB">Դ. Չանդլեռ. Նաբոլէոնկ ռազմական արշաւանքները. Էջ 159.</ref> — 2 500<ref name="ReferenceA" /> հետեւակային<br />''ճակատամարտի վերջը՝''<br />4 000 հետեւակային<br />Փոքրաքանակ հեծելազօր<br />8 թնդանօթ
|Ուժեր2 = 25,000 հեծեալ <br />10 000 հետեւակային<ref name="ReferenceB"/>
Տող 18.
}}
 
'''Թաբոր լերան ճակատամարտ''' ({{lang-fr|Bataille du Mont-Thabor}}), ճակատամարտը տեղի ունեցած է [[16 ապրիլ]] [[1799]]-ին [[Թաբոր լեռ (արեւմտահայերէն)|Թաբոր լերան]] ստորոտին [[Ֆրանսայի Առաջին Հանրապետութիւն|ֆրանսական]] եւ [[Օսմանեան Կայսրութիւն|օսմանեան]] (այսպէս կոչուած «տամասկոսեան բանակ») բանակներու միջեւ։
 
== Նախապատմութիւն ==
[[19 մարտ]] [[1799]]-ին ֆրանսացիները [[Աքքա (արեւմտահայերէն)|Աքքա]] քաղաքը կը պամարեն: Ըստ Նաբոլէոնի մեմուառներու, դեռ մինչեւ եգիպտական արշաւանքի սկսիլը՝ [[Բարձր Դուռ (արեւմտահաէյերէն)|Բարձր դուռը]] (մեծ վեզիրի գրասենեակի եւ դիւանատան պաշտօնական անուանումը) ֆրանսացիներու դէմ երկու բանակ պատրաստած էր՝ առաջինը կազմաւորուած էր [[Հռոդոս (արեւմտահայերէն)|Հռոդոսի]]ի մէջ, իսկ երկրորդը՝ [[Տամասկոս]]ի մէջ։ Անոնցմէ իւրաքանչիւրը 50.000 մարտիկ կը ներառէր։ Բանակները [[յունիս]] [[1799]]-ին պէտք է միառժամանակ դէպի Եգիպտոս շարժուէին<ref name="ReferenceA" />։ Ֆրանսական զօրքերու [[Սուրիա]] ներխուժելէ ետք, թուրքերու մտադրութիւնները փոխուեցան՝ տամասկոսեան բանակը պէտք է [[Հորդանան (գետ, րեւմտահայերէն)|Հորդանան գետը]] անցնէր հռոդոսեան բանակի [[Աքքա (արեւմտահայերէն)|Աքքա]] հասնելուն պես։ Սակայն Ահմէտ-փաշան վախնալով, Աքքան Տամասկոսի փաշաին հրամայեց առանց հռոդոսեան բանակի տեղ հասնելուն սպասելու կտրել ֆրանսացիներու սնուցումը Եգիպտոսէն<ref name="ReferenceA" />։
 
Փաշայի բանակը Հորդանանը անցաւ, իր ազդեցութեան տակ դրուեցաւ Յակոբի գետանցը, բանակի մէկ մասը պաշարեց Սաֆէդ բերդը, փաշայի որդին ճամբարէն գետի աջ ափին, իսկ փաշան 25,000-անոց բանակով գետանցը կը հսկէր ձախ ափէն։
Տող 32.
 
== Մարտի ընթացքը ==
[[16 ապրիլ]]-ին առաւօտեան ժամը 7-ին, Կլեբեռը հակառակորդի ճամբարին մօտեցաւ։ Անակնկալ գրոհ չյաջողեցաւ՝ թուրքերու առաջնագիծը ոչընչացուեցաւ, սակայն ճամբարին տագնապ յայտարարուեցաւ, իսկ Կլեբեռի ջոկատը [[Թաբոր Լեռ (արեւմտահայերէն)|Թաբոր լեռրան]] լանջերուն շրջապատեց։ Թշնամիի հեծելազօրին դիմակայելու նպատակով, ֆրանսացիները վերադասաւորուեցան [[Կառէ (դասաւորութիւն)|կառէներու]] (քառակուսաձեւ երկշարք դասաւորուածութիւն, որու ընթացքին առաջին շարքի զինուորները ծնկած վիճակի մէջ հրացանները կը պարզեն, իսկ երկրորդ շարքի զինուորները կանգնած վիճակի մէջ թշնամիին կը կրակեն, հատկապէս արդիւնավէտ է հեծելազօրի դէմ)։ Դաժան մարտը շարունակուեցաւ գրեթէ ամբողջ օրուայ ընթացքին, կէսօրէ անց ժամը 4-ին ֆրանսացիներու մօտ զինամթերքի խիստ պակաս նկատուեցաւ<ref name="ReferenceB"/>, իսկ Կլեբեռը հրամայեց վերադասաւորել շարասեան եւ օղակէն դուրս գալ։
 
Այդ ժամանակ հիւսիսի մէջ Նաբոլէոնը նկատուեցաւ, որ մէկ օրուայ ընթացքին 25 մղոն ճանապարհ անցաւ։ Իզրեելի դաշտը պատուած էր 6 ֆուտի հասնող բարձր տարեկանով, այսպիսով Նաբոլէոն յաջողեցաւ աննկատ մօտենալ եւ շրջապատել թշնամիին։ 300 հոգինոց ջոկատը անակնկալ թուրքերու ջոկատի վրայ յարձակեցաւ, թալանեց ճամբարը, գերեվարեց թուրքերուն եւ այրեց վրանները։ Ֆրանսական ջոկատներու զուգահեռ գրոհէն եւ միաւորուելէ ետք թրքական բանակը փախուստի մատնեց։