Ուիքիփետիա

«Լուսաբեր (քիմիական տարր)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎top: removed: {{Արևելահայերեն|Ֆոսֆոր}} using AWB
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (5) using AWB
Տող 4.
 
== Ստացում ==
Տարրական լուսաբերը կը ստանան [[կաղկիոն]]ի փոսփատի, սիղիկահողի եւ [[Ածխածին (արեւմտահայերէն)|ածխածինիածխածին]]ի խառնուրդն ելեկտրական վառարանին մէջ առանց օդի մուտքի մինչեւ 1600 °C տաքացնելով՝
 
:: <math>\mathsf{2Ca_3(PO_4)_2 + 10C + 6SiO_2 \rightarrow P_4 + 10CO + 6CaSiO_3}</math>
Տող 20.
Հալման ջերմաստիճանը 44,1&nbsp;°C, եռմանը՝ 280,5&nbsp;°C, խտութիւնը՝ 1828 քկ/մ<sup>3</sup>։ Օդին մէջ (40&nbsp;°C-ում) կ'ինքնաբռնկուէ (կը պահեն ջուրին տակ)։ Բաղկացած է Р<sub>4</sub> մոլեքուլներէ (լուսաբերրի մյուս ձեւափոխութիւններն հիւլէական պոլիմերներ են)։ Տաքացնելիս 250-300&nbsp;°C դանդաղ կը փոխարկուէ [[Կարմիր (գոյն, արեւմտահայերէն)|կարմիր]] լուսաբերի։ Անիկա կը յառաջացնէ [[բիւրեղ]]ական մի քանի ձեւափոխութիւններ, որոնք ունեն 2000-2400 քկ/մ<sup>3</sup> խտութիւն եւ 416-423&nbsp;°C-ին կը ցնդեն։
 
Քիմիապէս աւելի պասսիվ է, օդին մէջ կը բռնկուէ 240-250&nbsp;°C տաքացնելիս, համարեայ թունաւոր չէ։ Չլուծուեր ջուրին մէջ եւ ծծմբածխածնին մէջ։ Ապրանքային կարմիր լուսաբերը գործնականօրէն ամորֆ է, գոյնը՝ կարմրաշագանակագոյնէն [[Մանիշակագոյն (արեւմտահայերէն)|մանիշակագոյն]]։
 
Ճերմակ Լուսաբերը ճնշման տակ (մօտ 15 000 մթնոլորտ) տաքացնելիս՝ 200-220&nbsp;°C, կը փոխարկուէ սեւ լուսաբերի (կը նմանի կրաֆիթին, կիսահաղորդիչ է)։
Տող 48.
| նկարագրություն2 = Կարմիր լուսաբեր
}}
Իր տեսքով եւ փափկութեամբ ճերմակ լուսաբերը կը նմանի մաքրած մեղուամոմի կամ պարաֆինի։ Խառնուրդներու ազդեցութիւնէն կ'ունենայ [[Դեղին (արեւմտահայերէն)|դեղնաւուն]] երանգ։
 
Լաւ կը լուծուէ CS<sub>2</sub>-ին, t<sub>հալ</sub>=44°Շ, t<sub>եռ</sub>=281°Շ։ Թոյլ տաքացնելիս օդին մէջ կ'ինքնաբոցավառուէ։
Տող 57.
 
=== Կարմիր Լուսաբեր ===
[[Կարմիր (արեւմտահայերէն)|Կարմիր]] լուսաբերը տարրական լուսաբերի կայուն ձեւափոխութիւնն է։ Առաջին անգամ [[1847 թուական|1847-ին]] [[Շուէտ]]ին մէջ ստացած է աւստրիացի քիմիագէտ Անթոն Շրեոթերը՝ տաքացնելով ճերմակ լուսաբերը 500 °Շ-ին։
 
Կարմիր լուսաբերի [[խտութիւն]]ն աւելի է եւ կը հասնէ 2400 քկ/մ<sup>3</sup>-ի։ Բաց օդին մէջ պահելու պարագային լուսաբերը խոնաւութեան պայմաններուն մէջ աստիճանաբար կ'օքսիտանայ՝ յառաջացնելով մածուցիկ լուսաթթու։ Ատկէ խուսափելու համար կարմիր լուսաբերը կը պահեն հերմետիկ անօթներուն մէջ։
Տող 64.
 
Կարմիր լուսաբերն ունի պոլիմերային կառուցուածք։ Անիկա կարելի է դիտարկել որպես P<sub>4</sub>-ի ածանցեալ, որտեղ խզուած է P-P կապերէն մեկը եւ հարեւան քառանիստի հետ ստեղծուած է լրացուցիչ կապ մը եւ ստացուած է շղթայաձեւ կառուցուածք։ Նոր ստացուած կառուցուածքի բանաձեւն է P<sub>n</sub>։
* Կարմիր լուսաբերն կ'օգտագործէ լուցկիի արտադրութեան ժամանակ։ Լուցկիի տուփի կողային մակերեսին քսուած նիւթը կը պարունակէ լուսաբեր, իսկ լուցկիի գլխիկը՝ [[Ծծումբ (արեւմտահայերէն)|ծծումբ]]։ Լուցկիի գլխիկը տուփի կողին քսելով, անիկա կը բոցավառուէ։
 
=== Սեւ Լուսաբեր ===
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Լուսաբեր_(քիմիական_տարր)» էջէն