«Խաչակիրներու Զ․ Արշաւանք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

{{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)

|Վայր = [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]], [[Մերձաւոր Արեւելք]]

|Հրամանատար2 = {{դրոշ|Այյուբյան սուլթանություն}} [[Ալ-Քամիլ (արեւմտահայերէն)|Ալ-Քամիլ]]

'''Խաչակիրներու վեցերորդ արշաւանք''', ռազմական հակամարտութիւն [[Մերձաւոր Արեւելք]]ի մէջ [[Խաչակիրներու Պետութիւններ|խաչակիրներու պետութիւններու]] եւ [[Այյուպեան Սուլթանութիւն|Այյուպեան սուլթանութեան]] միջեւ՝ [[1228]]-[[1229]] թուականներուն։ Պատերազմի կոչով հանդէս եկած էին Հռոմի [[Հոնորիոս III (արեւմտահայերէն)|Հոնորիոս III]] ([[1216]]-[[1227]]) եւ [[Գրիգորիոս IX (արեւմտահայերէն)|Գրիգորիոս IX]] ([[1227]]-[[1241]]) պապերը։ Արշաւանքի նպատակն էր մուսուլմաններէն [[Երուսաղէմ]]ն ու [[Սուրբ Երկիր (արեւմտահայերէն)|Սուրբ Երկիրը]]ը գրաւել եւ հոն վերահաստատել խաչակիրներու գերիշխանութիւնը։

Արշաւանքի ընթացքին ոչ մէկ [[Ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)|ճակատամարտ]] չէ եղած։ [[Խաչակիրներու Հինգերորդ Արշաւանքէն|Խաչակիրներու հինգերորդ արշաւանքէն]] եօթը տարի ետք Ֆրիդրիխ II-ը իր դիւանագիտութեան շնորհիւ կրնայ վերականգնել [[քրիստոնեա]]ներու վերահսկողութիւնը [[Երուսաղէմ]]ի եւ անոր շրջակայ տարածքներու վրայ տասնհինգ տարի։

[[Սրբազան Հռոմէական Կայսրութիւն|Սրբազան Հռոմէական]] կայսր [[Ֆրիդրիխ II Հոհենշտաուֆէն|Ֆրիդրիխ II]]-ը կը պատրաստուի [[Խաչակիրներու Հինգերորդ Արշաւանք|խաչակիրներու հինգերորդ արշաւանքին]] մասնակցիլ եւ [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիայէն]]յէն զօրք կ՛ուղղարկէ արեւելք։ Կայսրը անձամբ չի կրնար ուղղեկցիլ բանակը՝ չնայած [[Հոնորիոս III (արեւմտահայերէն)|Հոնորիոս III]]-ի եւ [[Գրիգորիոս IX (արեւմտահայերէն)|Գրիգորիոս IX]]-ի ծանուցումներուն, քանի որ Գերմանիոյ եւ Իտալիոյ մէջ դիրքերը ամրապնդելու կարիք ուներ։

Ֆրիդրիխ II-ը կը խոստանայ նոր խաչակրաց արշաւանքի մասնակցիլ։ [[1225]]–ին Ֆրիդրիխ II-ը կ՛ամուսնանայ Իզապելլայի՝ Յովհան Բրիեննի (Երուսաղէմի թագաւորութեան անուանական ղեկավար) եւ Մարիա Մոնֆերատսկոյի դստեր հետ։ Ֆրիդրիխ II-ը այսպիսով ձեռք հաւակնութիւնը կ՛ունենայ թագաւորութեան բանակի եւ կորսնցուցած հողերու վերադարձման։ [[1227]]–ին՝ [[Գրիգորիոս IX (արեւմտահայերէն)|Գրիգորիոս IX]]-ի պապ դառնալէ ետք, Ֆրիդրիխ II-ի բանակները Պրինդիզայէն դէպի [[Ակրա (արեւմտահայերէն)|Ակրա]] կը շարժին` Երուսաղէմի թագաւորութեան այդ ժամանակի մայրաքաղաքը, բայց [[Համաճարակ (արեւմտահայերէն)|համաճարակըհամաճարակ]]ը կը ստիպէ անոնց [[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիա]] վերադառնալու։ Գրիգորիոս IX-ը այդ հնարաւորութիւնը կ՛օգտագործէ, որպէսզի Ֆրիդրիխ II-ին հեռացնէ եկեղեցիէն։ Բայց այս մէկ միայն առիթ էր, քանի որ կայսրը արդէն քանի տարի էր` կը փորձէր համախմբել կայսերական իշխանութիւնը Իտալիոյ մէջ՝ պապին հաշուետու ընելու համար։ Գրիգորիոս IX-ը կը յայտարարէ, որ կայսրին եկեղեցիէն հեռացնելու պատճառը այն էր, որ ինքը չէր ցանկար, որ Ֆրիդրիխը դուրս կու գայ [[Խաչակիրներու Արշաւանք|խաչակիրներու արշաւանքի]]` սկսած [[Խաչակիրներու Հինգերորդ Արշաւանք|խաչակիրներու հինգերորդ արշաւանքէն]]։

Այն բանի հետ մէկտեղ, որպէսզի անմիջապէս ուղեւորուի [[Սուրբ Հող (արեւմտահայերէն)|Սուրբ հող]], կայսրը սկիզբը [[Կիպրոս (արեւմտահայերէն)|Կիպրոս]] կ՛այցելէ, որ եղած էր անոր կալուածքը [[Խաչակիրներու Երրորդ Արշաւանք|խաչակիրներու երրորդ արշաւանք]]ի ժամանակ` կղզին [[Ռիչարտ Առիւծասիրտ|Ռիչարտ Առիւծասրտի]] կողմէն գրաւելէն ետք։ Ֆրիդրիխ II-ը [[Կիպրոսի Թագաւորութիւն|Կիպրոսի թագաւորութիւն]] կը ժամանէ պահանջագրով, բայց դիմադրութեան կը հանդիպի․ տեղային է [[պարոն]]ներու կողմէն, որոնց խնամակալ Ժաննա I Իբելինը կ՛աջակցէր։

Ֆրիդրիխ II-ը կը պնդէ, որ [[խնամակալութիւն]]ը ապօրինի է։ Կռիւը չաւարտիր, միայն արդիւնքը այն կ՛ըլլայ, որ վէճին պատճառով կայսրը Իբելինի նման համախոհից է։ [[Ակրա]]ն միանշանակ կը հանդիպի Ֆրիդրիխին։ Անոր կ՛աջակցէին սեփական բանակը եւ տեւտոնական [[Ասպետ (արեւմտահայերէն)|ասպետներըասպետ]]ները, բայց տեղական [[Պտրիարք (արեւմտահայերէն)|պատրիարք]] Ճերալտ Լոզանցին եւ հոգեւորականութիւնը պապի կողմէն էին։ Հենց որ քաղաքին մէջ կը տարածուի կայսրի՝ եկեղեցիէն հեռացման լուրը, խաչակիրներուն համընդհանուր աջակցութիւնը նշանակալիօրէն կը թուլանայ։ Հիւանդախնամներու եւ տաճարականներու դրութիւնը աւելի բարդ էր։ Չնայած անոնք հրաժարած էին կայսրի բանակին անմիջական միաւորուելէ, բայց խաչակիրներու արշաւանքը կ՛ընդունէին։ Տեղական պարոնները սկզբը Ֆրիդրիխ II–ը կը ողջունեն, բայց յետոյ կը վախնան անոր ձգտումներէն, որ դէպի կայսերական իշխանութեան կեդրոնացում կը տանէր։

Ֆրիդրիխ II-ի հաւաքած զօրքը իր թիւով արշաւանքի սկզբը հաւաքած զօրքի միայն ստուերն էր։ Ան կը հասկնայ, Սուրբ Երկրին յաջողութեան հասնելու միակ յոյսը այդ Երուսաղէմի անձնատուրութեամ համար բանակցութիւնն էր, քանի որ [[այուպեաններ]]ու դէմ պայքարելու ուժ չունէր։ Ֆրիդրիխ II-ը իր բանակը ցուցադրաբար դէպի հարաւ ափի երկայնքով կը շարժէ։ Այդ մէկը բաւական կ՛ըլլայ, որպէսզի համոզէ սուլթան ալ-Քամիլին, որպէսզի բանակցութիւններու մէջ մտնէ։ [[Եգիպտացիներ (արեւմտահայերէն)|Եգիպտացիները]]ը զբաղած էին [[Սուրիա]]յի մէջ ապստամբութեան ճնշմամբ, այդ պատճառով ալ կը համաձայնինն խաչակիրներուն զիջիլ Երուսաղէմը եւ մէկ նեղ միջանցք ափի երկայնքով։ Բացի այս մէկէն, Ֆրիդրիխ II-ը կը ստանայ [[Նազարէթ|Նազարեթը]], [[Սիդոն (արեւմտահայերէն)|Սիդոնը]]ը, [[Յաֆֆան (արեւմտահայերէն)|Յաֆֆան]] ու [[Բեթղեհեմ]]ը։ Միւս տարածքներու մասին պատմաբանները կը լռեն։ Փոխարէնը մուսուլմանները վերահսկողութիւնը կը պահպանեն։ Երուսաղէմի մէջ Տաճարային լերան եւ [[Մզկիթ (արեւմտահայերէն)|մզկիթներմզկիթ]]ներ ալ-Ակսայի եւ Գմբեթաւոր Ժայռերու վրայ։ Արաբական աղբիւրները կ՛աւելցնեն, որ Ֆրիդրիխ II-ին պայմանագրով կ՛արգիլուի մրութիւններ վերականգնել Երուսաղէմի մէջ։ Պայմանագիրը կնքուած է [[18 փետրուար]] [[1229]]-ին՝ սահմանելով 10 տարուայ հաշտութիւն։