«Ալպանիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
Չ փոխարինվեց: ` → ՝ (15) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 87.
|calling_code = 355
}}
'''Ալպանիան''' ([[ալպաներէն]]` Shqipսria, պաշտօնական անուանումը` '''Ալպանիայի Հանրապետութիւն''',
Ալպանիան [[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիայէն]] կ'առանձնանայ [[Ոթրանթոյի Նեղուց]]ով: Հիւսիս-արեւելքի բաժնին մէջ սահմանակից է մասամբ ճանչցուած [[Քոսովո]]յին, հիւսիս-
== Անուան Ստուգաբանութիւնը ==
Անուանումը կը ծագի իլլիրիական ''olba'' բառէն, որ կը նշանակէ լեռ կամ լեռնային երկիր: Միւս մեկնաբանումը լատիներէն է ալպիս-ը կը նշանակէ սպիտակ, 12-րդ 12-13-րդ դարերու ընթացքին երբ [[Վենետիկ (արեւմտահայերէն)|վենետիկ]]ցիները ափ դուրս եկան այս երկրին մէջ բնակիչները անոնց դիմաւորեցին իրենց սպիտակ ազգային տարազով: ''Shqipսria'' ինքնանուանումը կը նշանակէ «արծուի երկիր» ([[ալբաներէն]]
== Մշակոյթ ==
Տող 99.
[[Պատկեր:Kole Idromeno, Dasma Shkodrane.jpg|մինի]]
Հինէն ի վեր Ալպանիոյ մէջ տարածուած եղած են [[Արհեստ (արեւմտահայերէն)|արհեստները]], որոնցմէ ամենայատկանշականը [[Արծաթ (արեւմտահայերէն)|արծաթի]] գեղարուեստական մշակումն է: Զարգացած է նաեւ գորգագործութիւնը: Երկրին մէջ պահպանուած են թրքական խոհանոցի սովորութիւնները, միսէ պատրաստուած
▲Հինէն ի վեր Ալպանիոյ մէջ տարածուած եղած են [[Արհեստ (արեւմտահայերէն)|արհեստները]], որոնցմէ ամենայատկանշականը [[Արծաթ (արեւմտահայերէն)|արծաթի]] գեղարուեստական մշակումն է: Զարգացած է նաեւ գորգագործութիւնը: Երկրին մէջ պահպանուած են թրքական խոհանոցի սովորութիւնները, միսէ պատրաստուած ճաշատեսակներ` կծու համեմունքներով: Ընդունուած է արեւելեան սուրճը: Կը պահպանուի ազգային տարազը, որու հիմնական գոյներն են [[Ճերմակ (արեւմտահայերէն)|ճերմակը]], [[սեւ]]ն ու [[Կարմիր (արեւմտահայերէն)|կարմիրը]]:
=== Մամուլ, Ձայնասփիւռ, Հեռուստատեսութիւն ===
[[1967]] թուականին Ալպանիոյ մէջ կը հրատարակուէր աւելի քան 50 կեդրոնական թերթեր եւ հանդէսներ:
Կարեւորագոյն թերթերն
Հանդէսներից են` «Ռուկա է Փարթիզու» («Rruga e partisս», [[1954]]-թուականէն)` Ալպանիոյ աշխատանքի կուսակցութեան Քենթքոմի օրկանը, «Շքիփթարհա Է Ռէ» («Shqiptarja e re», [[1943]]-թուականէն)` Ալպանացի կանանց միութեան օրկանը, «Հոսթենի» («Hosteni», [[1945]]-թուականէն)` Ալպանիոյ Լրագրողներու միութեան օրկանը, «Նենտորի» («Nendori», [[1954]]- թուականէն)` Ալպանիոյ Գրողներու եւ արուեստի աշխատողներու միութեան օրկանը:
Տող 117 ⟶ 116՝
=== Ճարտարապետութիւն ===
Ալպանիոյ ճարտարապետական հնագոյն յուշարձանները կը վերաբերում են Ք.Ա. 1 հազարամեակին (խոշոր անմշակ քարերով շարուած իլլիրիական ամրութիւններ): Հին շրջանէն (սկսած Ք.Ա. 7-րդ դարէն) պահպանուած են պաշտպանական կառոյցներու, հասարակական եւ բնակելի տուներու
=== Կերպարուեստ ===
Ալպանիոյ տարածքին պահպանուած են [[Պրոնզի Դար]]ու գեղարուեստական մշակոյթի նմուշներ, հին քանդակներ, [[Խճանկարչութիւն|խճանկար]]ներ, [[Խեցեգործութիւն|խեցեղէն]]: Միջնադարեան գեղանկարչութեան բարձրարուեստ գործերէն
Աշխարհիկ գեղանկարչութիւնը սկզբնաւորուած է 19-րդ դարուն (Կ. Իտրոմենի, Ն. Մարթինի): Ալպանիոյ 20-րդ դարու կերպարուեստագէտներէն
=== Երաժշտութիւն ===
Տող 129 ⟶ 128՝
Ալպանիոյ ժողովրդական երաժշտութեանը բնորոշ է տեղական ոճերու բազմազանութիւնը: Արուեստաւոր երաժշտական մշակոյթը սկսած է զարգանալ [[1944]] թուականէն: Ալպանական առաջին օփերան («Մրիքա», բեմադրուած է [[1954]]ին) գրած է Պ. Եաքովան, իսկ առաջին պալեն («Հալիլ եւ Հայրիա», բեմադրուած է [[1963]]ին)` Տ. Դային:
Յայտնի երաժիշտներէն են` յօրինողներ Ք. Քոնոն, Դ. Լեքին, Կ. Տրակոն, Զ. Զատէին, դիրիժոր Մ. Կրանայեան: Դիրանայի մէջ կը
=== Թատրոն ===
Ալպանիոյ մէջ թատերասէրներու տուած առաջին ներկայացումը տեղի ունեցած է [[1874]] թուականին: Ալպանական դրամատուրգիայի հիմնադիրն է Ս. Ֆրաշերին («Հաւատարմութեան Երդում», [[1880]]): Թրքական լուծի դէմ ուղղուած հայրենասիրական գործեր գրած են նաեւ ԱՅ. Չայուբին, Ֆ. Փոսթոլին եւ ուրիշներ: Ալպանական առաջին արուեստաւոր թատրոնը կազմաւորուած է [[1944]] թուականին, Դիրանայի մէջ (
=== Ֆիլմ ===
Փաստագրական ֆիլմեր նկարահանուած են [[1946]] թուականէն ետք: «Նոր Ալպանիա» ֆիլմի գրասենեակ/արուեստանոցները (studios) կառուցուած է Դիրանայի մէջ, [[1952]] թուականին: Խորհրդային ֆիլմի գործիչներու հետ համատեղ նկարահանուած է «Ալպանիոյ Մեծ Զօրավար Սկանտերպէկը» ([[1954]],
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" height="180px">
| |||