«Սեւ Ծով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: removed: {{Արևելահայերեն|Սև ծով}} using AWB
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (7) using AWB
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Ծով (արեւմտահայերէն)
|Անուանում = Սեւ Ծով
|Բնագիր անուանում = Սեւ Ծով
Տող 42.
}}
 
'''Սեւ ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, [[Ատլանտեան ովկիանոս]]ի ներքին ծով [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]], [[Պուլկարիա|Պուլկարիոյ]], [[Ռումինիա (արեւմտահայերէն)|Ռումինիոյ]], [[Ուքրաինա|Ուքրանիոյ]], [[Ռուսաստան]]ի, [[Վրաստան (արեւմտահայերէն)|Վրաստանի]]ի եւ մասամբ ճանչուած [[Ապխազիա|Ապխազիոյ]] ափերու մօտ։ Կերչի նեղուցով կը միանայ [[Ազովի ծով]]ուն, Պոսֆորի նեղուցով՝ Մարմարա ծովուն եւ այնուհետեւ Դարդանելի նեղուցով՝ [[Էգէական Ծով|Էգէական]] եւ [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական ծովուն]]։ Մակերեսը՝ 422 հազար քմ² է։ Առաւելագոյն խորութիւնը՝ 2210 մեդր, ջուրի ծաւալը ծովուն մէջ՝ 555 000 քմ³ է։ Առաւել՝ մեծ ծոցերը՝ Կարկինտսկի, Կալամիտսկի, Դնեստրի եւ եպրի-Բուգի լիմաները՝ հիւսիս-արեւմտեան ափերու մօտ, Սինուպի եւ Սամսունի՝ հարաւային ափերու մօտ։ Ծով կը թափուին [[Տանուպ]], [[Տնեսթր]], [[Հարաւային Պուկ]], [[Տնեփր]], [[Ռիոն]], [[Կզըլ Իրմակ]] մեծ գետերը, ինչպէս նաեւ Հայկական լեռնաշխարհէն սկիզբ առնող Ճորոխ գետը։ Առաւել մեծ նաւահանգիստները՝ [[Օտեսա]], [[Իլեիչովսք]], [[Նովոռոսիյսք]], [[Թուապսէ]], [[Փոթի]], [[Պաթում]], [[Քոսթանցա]], [[Պուրկաս]], [[Վառնա]], [[Տրապիզոն]], [[Սամսուն]], [[Զոնգուլդակ]]<ref name="Գրգեարյան">Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան, Աշխարհագրական անունների բառարան (Հ-Ֆ), Երևան, «Լույս», էջ 290</ref>։
 
[[Սեւ ծով]]ու բնութագրական յուրահատկութիւնը այն է, որ 150-200 մեթրէն աւելի խորութիւններուն մէջ՝ կեանք գոյութիւն չունի. պատճառը ծծմբաջրածնով հարուստ ջրային շերտն է։
Տող 48.
Ծովը կ'ողողէ Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Ռումինիոյ, Թուրքիոյ, մասամբ ճանաչուած Ապխազիոյ եւ Վրաստանի ափերը (ծովու շուրջ տեղակայուած տարածքները աւանդաբար կ'անուանեն «Սեւ ծովեան»)։
 
Սեւ ծովը բեռնատար փոխադրումներու համար կարեւոր շրջան է։ Ատոր հետ՝ մէկտեղ Սեւ ծովը կը պահպանէ իր ռազմավարական եւ ռազմական մեծ նշանակութիւնը։ [[Սեւասթոփոլ]] եւ [[Նովոռոսիյսք]] քաղաքներուն մէջեն կը գտնուին՝ Ռուսաստանի Սեւծովեան նաւատորմի հիմնական ռազմական բազաները, իսկ՝ Սինոպին եւ Սամսունի մէջ կեդրոնացուած են Թուրքիոյ ռազմածովային նաւատորմի սեւծովեան ստորաբաժանումները։ Վառնայի մէջ, տեղակայուած են Պուլկարիոյ, Փոթիի եւ Պաթումի մէջ՝ Վրաստանի ռազմածովային ուժերու ռազմական խմբաւորումը (ներկայիս՝ [[Վրաստան (արեւմտահայերէն)|Վրաստանի]]ի սահմանապահ ոստիկանութեան ծովափնեայ պահպանութեան դեպարտամենտի նաւային անձնակազմը), Քոնսթանցի եւ Մանգալի մէջ՝ Ռումինիոյ ռազմածովային ուժերը։ Բացի այդ մինչեւ [[2014]], Մարտին՝ Սեւաստոպլի եւ Նովոռոսիսկի մէջ տեղակայուած էր Ուքրաիոյ ռազմածովային ուժերու մասը մը։)
 
== Անուանում ==
Ք.ա. 6-5-րդ դարերու, առաջին յոյն ծովագնացները ծովը անուանած են Աքսենյոս ([[Աքսինեան Պոնտոս]] «''Անհիւրընկալ Ծով''») կամ Պոնտոս Մելաս («Սեւ ծով»)՝ նկատի ունենալով անոր փոթորկոտ ալիքներու պատճառած վնասները եւ դժվարութիւնները։ Մեր թուարկութեան սկիզբներուն յոյները, արդէն ծովը յուրացնելով, անոր ափերուն գաղութներ հիմնելէն յետոյ, զայն վերանուանեցին [[Եւքսենյոս]] ([[Եւքսինեան Պոնտոս]] «''Հիւրընկալ ծով''»)։
 
[[Անանիա Շիրակացի (արեւմտահայերէն)|Անանիա Շիրակացին]]ն (7-րդ դար) այս ծովը կը յիշատակէ «[[Պոնտոս]]» եւ «[[Պոնտական Ծով]]» անուններով։ 9-րդ դարուն, երեւան եկած է «Ռուսական ծով» անուանումը (այս անուանումը յիշատակուած է ռուսական տարեգրութիւններուն եւ նշուած է քարտեզներու վրայ մինչեւ 8-15-րդ դարերը)։
 
15-16-րդ դարերուն թուրքերը, զաւթելով Մերձսեւծովեան շրջանը, ծովը անուանած են Կարա Դենիզ («Չար (սեւ) ծով»՝ ոչ միայն այն պատճառով, որ եղած է մրրկածուփ ու վտանգաւոր, այլեւ, հնարաւոր է, նաեւ թուրք նուաճողներուն Մերձսեւծովեան շրջանի ժողովուրդներու ցոյց տուած դիմադրութեան պատճառով)։ Ծովու անուանման առաջացման մէկ այլ վարկած կապուած է աշխարհի կողմերը գոյներով նշելու հետ։ [[Ասիա|Ասիոյ]] ժողովուրդներու շատ լեզուներով սեւ գոյնը կը նշանակէ հիւսիս։ Այսպիսով, Սեւ ծովը «Հիւսիսային ծով» է։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սեւ_Ծով» էջէն