Վահագն եղած է հայոց ամենասիրուած եւ ընդհանրական աստուածը։ Որոշ աղբիւրներու եւ առասպելազրոյցներու մէջ նաեւ կը վկայուի որպէս [[Արեգակ (արեւմտահայերէն)|արեգակնայինարեգակ]]նային աստուած։ Ըստ [[Անանիա Շիրակացի (արեւմտահայերէն)|Անանիա Շիրակացիի]]ի, աւանդաբար Վահագնի անունը կապուող [[Ծիր Կաթին (արեւմտահայերէն)|Յարդագողի ճանապարհը]] անուանած են նաեւ «Արեգական հին ճանապարհ»։ Ըստ առասպելաբանութեան, կենսատու լոյս անձնաւորող Վահագնը, որպէս քաջ որսորդ, կը մարտնչէ խաւարը, չար ու վնասակար ուժերը մարմնաւորող վիշապներու դէմ։ Այդ պատճառով ալ անոր տրուած է ''Վիշապաքաղ'' մականունը։ Հայոց բարձր լեռները դիտուած են իբրեւ Վահագնի երկրային սրբազան կայաններ։ Ըստ [[Վասպուրական (արեւմտահայերէն)|Վասպուրականի]]ի հայոց մէջ տարածուած աւանդազրոյցի, [[Արեգակ (արեւմտահայերէն)|Արեգակը]]ը գիշերը ծովին մէջ լոգանալէն յետոյ, առաւօտեան երկինք կը բարձրանայ Վարագի (Վահագն) գագաթէն, իսկ անոր յարատեւ կ’ուղեկցին 12 ոսկէ գաւազանակիրներ։
== Անուան ծագումը ==
Տող 8.
== Պաշտամունք ==
Վահագնի գլխաւոր տաճարը կամ մեհեանը եղած է [[Տարոն (արեւմտահայերէն)|Տարոն]] գաւառի Վիշապ քաղաքաւանին մերձակայ քարէ լերան լանջին։ Վահագնի տաճարն [[Ագաթանգեղոս]]ը կ’անուանէ «մեծագանձ՝ լի ոսկիով ու արծաթով»։ Տաճարին մէջ դրուած է Վահագնի մեծ անդրին, կից սրահներուն մէջ՝ [[Աստղիկ]] դիցուհիին եւ [[Անահիտ]] դիցամօր անդրիները։ Վահագնի հարսնացուն համարուած է [[Աստղիկ]]ը, որուն սրահը կոչուած է «սենեակ Վահագնի»։ Քրիստոնէական դարձի ժամանակ ([[301]] թ.) [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսաւորիչին]] ուղեկցող զօրքերը յամառ կռիւներէն յետոյ կործանած են Վահագնի գլխաւոր տաճարը, որուն տեղ հիմնուած է հայոց առաջին եւ մայր եկեղեցին։ [[Թովմա Արծրունի (արեւմտահայերէն)|Թովմա Արծրունին]]ն Վահագնին նուիրուած տաճարներէն մէկը կը յիշատակվուի [[Փոքր Աղբակ (արեւմտահայերէն)|Փոքր Աղբակ]] գաւառին մէջ, միւսը՝ [[Տոսպ (արեւմտահայերէն)|Տոսպի]]ի մէջ։
