«Սնդիկ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

== Պատմութիւն ==

 

Արաբ, ալքիմիկոս Զապիր իպն Տայանը (Ը-Թ դարեր) մշակեցաւ մետաղներու առաջացման ծծումբ-սնդիկային «տեսութիւնը», ըստ որու սնդիկը մետաղներուն կը յաղորդէ փայլ, կռելիութիւն, պնդութիւն ն հալուելու ունակութիւն<ref name="Stillman">{{cite book |title = Story of Alchemy and Early Chemistry|author = Stillman, J. M.| publisher = Kessinger Publishing|date = 2003|isbn = 978-0-7661-3230-6|pages = 7–9|url = https://books.google.am/?id=hdaAGF5Y1N0C}}</ref>։ Սնդիկը ոսկիի փոխարկուելու կարեւոր պայմանը կը համարուեր անոր պնդացումը։

 

=== Անուան Ծագում ===

 

== Բնութեան Մէջ ==

 

Սնդիկի ներթափանցումը մարդու օրկանիզմ յաճախ տեղի կ'ունենայ ատոր շոգիներու ներշնչման ժամանակ, որոնք հօտ չունեն։ Սնդիկի նոյնիսկ փոքր քանակներու ազդեցութեան հետեւանքով, կրնան յառաջանալ առողջական խնդիրներ եւ ծանր թունաւորումներ։ Սնդիկը թունաւոր ազդեցութիւն կը թողնէ նեարդային, մարսողական եւ իմունային համակարգներու, թոքերուն, [[երիկամ]]ներուն, մաշկի եւ աչքերուն վրայ։

== Բնագիտական Յատկութիւններ ==

Սնդիկը ծանր, արծաթափայլ, սովորական պայմաններին հեղուկ մետաղ է։

Սառչիլու ջերմաստիճանն է −38.83&nbsp;°C, եռալունը՝ 356.73&nbsp;°C,<ref name=Senese1997>{{cite web| url=http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/periodic/faq/why-is-mercury-liquid.shtml| title=Why is mercury a liquid at STP?| accessdate=1 May 2007| publisher=General Chemistry Online at Frostburg State University| author=Senese, F}}</ref> երկուքն ալ ամէնացածրն են բոլոր մետաղներուն համար:<ref>{{Cite web|url=http://www.ptable.com/#Property/State|title=Dynamic Periodic Table|website=www.ptable.com|access-date=22 November 2016}}</ref> Սառելիս սնդիկի ծաւալը կը նուազէ 3.59%-ով եւ հեղուկ վիճակի 13.69 կ/սմ³ խտութիւնը կ'աճե մինչեւ 14.184 կ/սմ³ Պինդ վիճակին սնդիկը փափուկ եւ կարելի է կտրել դանակով:<ref>{{cite book|author=Simons, E. N.|title=Guide to Uncommon Metals|date= 1968|publisher=Frederick Muller|page=111}}</ref>

 

== Քիմիական Յատկութիւններ ==

Տարրերի պարբերական համակարգի 6^րդ պարբերութեան, 2^րդ խումբի քիմիական տարր, d տարր է, կը պատկանի անցումային տարրերու շարքին, հիւլէի ելեկտրոնային թաղանթներու կառուցուածքն է ''5s² 5p⁶ 5d¹⁰ 6s²'', К, Լ, М, N թաղանթները լրացուած են։

== Կիրառութիւն ==

 

Միացութիւնները կ'օգտագործուեն բժշկութեան եւ գյուղտնտեսութեան (սերմերը ախտահանելու համար որպէս բուսասպաններ) մէջ, նաեւ որպէս հաւելանիւթեր նաւերու իրանը ներկապատելիս։

Յատկապէս վտանգաւոր են սնդիկի շոգիները, որոնք ներշնչելիս կ'անցնեն արեան մէջ եւ օրկանիզմին մէջ շրջանառելով, մասամբ կը կուտակուեն [[երիկամ]]ներուն, [[լեարդ]]ին, [[փայծաղ]]ին մէջ եւ ուղեղային հիւսվածքներուն մէջ, խախտելով գլխուղեղի (յատկապես հիփոթալամուսի) բնականոն աշխատանքը։

 

 

=== Վնասակարութիւն ===

=== Պատահարներ ===

Պատմութեան մէջ սնդիկային ամէնածանր աղտոտումը պատահած է [[1956 թուական]]ին ճափոնական Մինամաթա քաղաքին մէջ, որի արդիւնքին տուժած է աւելի քան երեք հազար մարդ, ովքեր կամ մահացած են, կամ տուժած են Մինամաթայի հիւանդությունէն։

== Ծանօթագրութիւններ ==

{{Ծնթ․ցանկ}}