«Ջրածին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (7) using AWB
No edit summary
Տող 1.
'''Ջրածին''' ({{Լեզու lang-la|Hidrogenium}}), [[պարբերական համակարգ]]ի առաջին տարրն է, նշանակումը՝ <big>'''H'''</big>, հիւլէական զանգուածը՝ 1.0079։ Առաջին անգամ մաքուր վիճակին ստացած է [[Հենրի Քաւենտիշ]]ը ({{Լեզու lang-en|Henry Cavendish}}) [[1766 թուական]]ին։ Ան ամէնատարածուած [[Քիմիականքիմիական տարրեր|տարր]]ն է [[տիեզերք]]ին մէջ։ [[Երկիր]]ի վրա ջրածինը կը գտնուէ հիմնականը միացութիւններու ձեւով։
 
Ջրածնի հիւլէն կազմուած է մեկ պրոտոն ունեցող միջուկէ եւ մեկ ելեկտրոնէ։ Հանդես կուգայ H<sub>2</sub> պարզ նիւթի մը ձեւով։ 1 աթոմական զանգուածով, յայտնի են նաեւ ծանր ջրածիններ՝ [[տէյթերիւմ]]ը (D, աթոմական զանգուածըէ 2) եւ [[սրիթիւմ]]ը (T, աթոմական զանգուածըէ 3), որոնք թթուածնի հետ կը յառաջացնեն ծանր ջուր՝ (M=2Օ)։
 
Ջրածնի հիւլէն կազմուած է մեկ պրոտոն ունեցող միջուկէ եւ մեկ ելեկտրոնէ։ Հանդես կուգայ H<sub>2</sub> պարզ նիւթի մը ձեւով։
1 աթոմական զանգուածով, յայտնի են նաեւ ծանր ջրածիններ՝ [[տէյթերիւմ]]ը (D, աթոմական զանգուածըէ 2) եւ [[սրիթիւմ]]ը (T, աթոմական զանգուածըէ 3), որոնք թթուածնի հետ կը յառաջացնեն ծանր ջուր՝ (M=2Օ)։
== Պատմութիւն ==
Ջրածինը յայտնաբերուած է 16-րդ դարու կեսերուն Փարասելսուսի կողմէ, որ ստացած է [[երկաթ]]ի վրա [[ծծմբական թթու]] ազդելով։ [[1766 թուական]]ին [[Քաւենտիշ]]ը հաստատած է անոր յատկութիւնները եւ ցոյց տուած է անոր տարբերութիւնը միւս կազերէն եւ անուանած է «այրուող օդ»։ [[Անթուան Լաւուազիէ]]ն [[1783 թուական]]ին առաջին անգամ ջրածին ստացաւ [[ջուր]]էն եւ ապացուց, որ [[ջուր]]ը ջրածինի եւ [[թթուածին]]ի քիմիական միացութիւնն է զայն անուանեց «''հիտրոկենիւմ''» ({{Լեզու lang-grc|ὕδωρ}}՝ «ջուր» եւ {{Լեզու lang-grc|γεννάω}}՝ «կը ծնեմ»), որը կը նշանակէ ջուր ծնող։ <br>
 
== Յատկութիւններ ==
[[Պատկեր:Shuttle Main Engine Test Firing cropped edited and reduced.jpg|thumb|upright|left|Տիեզերանաւերուն համար որպէս վառելիք կ'օգտագործուէ ջրածնի եւ թթուածնի միացութիւնը:]]
Ջրածնի կազը կը ձեւաւորէ պայթուցիկ խառնուրդ 4–74% պարունակութեան օդին հետ եւ 5–95% պարունակութեան [[քղոր]]ինի հետ: Պայթիւնը կ'արձակէ ջերմութիւն եւ վառ լոյս<ref>{{cite book
|url=https://books.google.am/?id=-CRRJBVv5d0C&pg=PA402|page=402
Տող 14 ⟶ 15՝
|last=Patnaik
|first=P.
}}</ref> Մաքուր թթուաջրածինը կ'արձակէ [[Մանիշակագոյնսանիշակագոյն|անդրամանիշակագոյն]] լոյս եւ թթուածնի մեծ պարունակութեան պարագային անտեսանելի է անզէն աչքին: H<brsub>2</sub>-ը կը փոխազդէ բոլոր օքսիտացուած տարրերուն հետ: Ջրածինը կրնայ ինքնաբուխ եւ ուժեղ փոխազդէ սենեակի ջերմաստիճանին քղորինի եւ փղուորինի հետ, ձեւաւորելով ջրածնի քղորիտ եւ ջրածնի փղուորիտ, որոնք վտանգաւոր թթուներ են:
H<sub>2</sub>-ը կը փոխազդէ բոլոր օքսիտացուած տարրերուն հետ: Ջրածինը կրնայ ինքնաբուխ եւ ուժեղ փոխազդէ սենեակի ջերմաստիճանին քղորինի եւ փղուորինի հետ, ձեւաւորելով ջրածնի քղորիտ եւ ջրածնի փղուորիտ, որոնք վտանգաւոր թթուներ են:
 
== Տարածվածութիւն==
Տող 26.
 
Ջրածինը կը մտնէ ամէնատարածուած նյութի՝ ջուրի (11,19% ըստ զանգուածի), նա ածուխի, քարիւղի, բնական կազերու, կաւերու, կենդանական եւ բուսական օրկանիզմներու բաղադրութեան մեջ։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{Արտաքին յղումներ}}
{{Սեղմ Պարբերական Աղիւսակ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ջրածին» էջէն