Ուիքիփետիա

«Ատանա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
| կարգավիճակ = Քաղաքքաղաք
| հայերեն անվանում = Ատանա
| բնօրինակ անվանում = {{lang-tr|Adana}}
| ենթարկում =
| երկիր = Թուրքիա
| պատկեր = Adana1.jpg
| պատկերի նկարագրում = Ատանան եւ Սէյհան լիճը
| զինանշան =
| զինանշանի լայնություն =
| զինանշանի նկարագրում =
| դրոշ =
| դրոշի լայնություն =
| դրոշի նկարագրում =
|lat_deg= 37|lat_min= 00|lat_sec=0
|lon_deg= 35|lon_min= 19|lon_sec=30
|CoordAddon = type:city(90000)_region:TR
| CoordScale =
| երկրի քարտեզի չափ = 300
| երկրամասի քարտեզի չափ =
| շրջանի քարտեզի չափ =
| երկրամասի տեսակ = Իլ
| երկրամաս = Ատանայի իլ{{!}}Ատանայի
| երկրամասը աղյուսակում = Ատանայի իլ{{!}}Ատանայի
| շրջանի տեսակ =
| շրջան =
| շրջանը աղյուսակում =
| համայնքի տեսակ =
| համայնք =
| համայնքը աղյուսակում =
| երկրի քարտեզ =
| երկրամասի քարտեզ =
| շրջանի քարտեզ =
| ներքին բաժանում =
| ղեկավարի պաշտոն =
| ղեկավար =
| հիմնադրման թվական =
| տվյալ կարգավիճակում =
| առաջին հիշատակում =
| այլ անվանումներ =
| տարածք =
| բարձրության տեսակ =
| կենտրոնի բարձրություն = 23
| կլիմա =
| պաշտոնական լեզու =
| բնակչություն = 1 517 787
| մարդահամարի թվական =
| խտություն =
| ագլոմերացիա =
| ազգային կազմ =
| կրոնական կազմ =
| էթնոհորոնիմ =
| ժամային գոտի = +2
| DST = +3
| հեռախոսային կոդ = 0322
| փոստային ինդեքս =
| փոստային ինդեքսներ =
| ավտոմոբիլային կոդ = 01
| իդենտիֆիկատորի տեսակ =
| թվային իդենտիֆիկատոր =
| Վիքիպահեստում = Adana
| կայք = http://www.adana.bel.tr
| կայքի լեզու = tr
}}
 
'''Ատանա''' ([[թուրքերէն]]՝ {{lang-tr|Adana}})<ref>Նաեւ կոչուած է՝ ''Ատան, Ատանահ, Ատանիա, Անտիոքիս առ Սարոսիվ, Ատան, Ատանա Կիրանոս, Րատնէ, Մաքսիմիանոսեան Ատանա, Սարոսեան Անտիոքիս, Սէյհան''</ref> [[քաղաք]] է [[Դաշտային Կիլիկիա|Դաշտային Կիլիկիոյ]] մէջ, [[Ատանայի նահանգ]]ի [[մայրաքաղաք]]ը։մայրաքաղաքը։ Քաղաքը կը գտնուի [[Սարոս]] գետի ստորին հոսանքի շրջանի մէջ, որտեղ գետը կը դառնայ նաւարկելի։
 
Ատանան կը կառավարէ երկու շրջան՝ Սէյհան եւ Իւրեղիր, որոնց միագումար բնակչութիւնը 1.530.257 է<ref name="Turkey pop 2007">{{tr}} [http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/adnks_Harita_TR/HaritaTR.html Türkiye istatistik kurumu] հասցէ օգտագործելով բնակչութեան ստուգում (2007)։ Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> եւ տարածքը՝ 1.945&nbsp;քմ²։<ref name="Statoids Turkey districts">[http://www.statoids.com/ytr.html «Statoids», Թուրքիայի շրջաններ] Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> Ատանան հինգերորդ խիտ բնակուած քաղաքն է Թուրքիոյ մէջ ([[Կ.Պոլիս|Պոլիսէն]], [[Անքարա]]յէն, [[Իզմիր]]էն եւ [[Պուրսա]]յէն ետք)։
հասցէ օգտագործելով բնակչութեան ստուգում (2007)։ Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> եւ տարածքը՝ 1.945&nbsp;քմ²։<ref name="Statoids Turkey districts">[http://www.statoids.com/ytr.html «Statoids», Թուրքիայի շրջաններ] Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> Ատանան հինգերորդ խիտ բնակուած քաղաքն է Թուրքիոյ մէջ ([[Կ.Պոլիս|Պոլիսէն]], [[Անքարա]]յէն, [[Իզմիր]]էն եւ [[Պուրսա]]յէն ետք)։
 
== Ատանան Կիլիկիոյ Հայկական թագաւորութեան ժամանակ ==
Երբ [[խաչակիրներ]]ը կ՛անցնէին [[Կիլիկիա]]յով, Ատանան կը գտնուէր Հեթումեան տան եւ [[Լամբրոն]]ի տէր ասպետ [[Օշին]]ի իշխանութեան ներքեւ։ [[1097]] թուականի աշնան ժամանակ խաչակիրները գրաւեցին Ատանան։ Իշխան Լեւոն Ա․ [[1130]]-[[1132]] թուականներուն ետ նուաճելով [[Դաշտային Կիլիկիա]]ն, Ատանան միացուց Ռուբինեան նորակազմ իշխանութեան։
 
[[12-րդ դար|12XII]]-[[14-րդ դար]]երուն Ատանան մտած է Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութեան կազմին մէջ։ Եղած է արհեստագործական եւ առեւտուրի նշանաւոր կեդրոն։ Ատանայի մէջ տեղի ունեցած են [[1303]] եւ [[1316]] թուականներու [[Ատանայի ժողով 1316|եկեղեցական ժողովները]]։ [[13-րդ դար|13XIII]]-[[14-րդ դար]]երուն Ատանայի մէջ կառուցուած են թագաւորական պալատը՝ [[Ս. Մինաս տաճար]]ովտաճարով, [[Ս. Աստվածածին|Սուրբ Աստուածածին]] եւ [[Ս. Ստեփանոս|Սուրբ Ստեփանոս]] եկեղեցիները։ Ս. Ստեփանոսի մօտ հայերն ունեցած են նաեւ Ս. Յակոբ եւ Ս. Սարգիս եկեղեցիները, որոնք յետագային կործանուած են։
 
== Հայերը Ատանայի մէջ ==
[[20-րդ դար]]ու սկիզբին Ատանան ունէր 45000 բնակիչ, ներառեալ 12600 հայեր, որոնք կը զբաղէին արհեստով, առեւտուրով եւ գիւղատնտեսութեամբ։ Լուսաւորչական հայերը 2500 տուն ունէին եւ մէկ մանկապարտէզ, երեք դպրոց (Աբգարեան, Աշխէնեան, Արամեան), ուր կը սորվէին շուրջ 1500 աշակերտ։ Կաթողիկէ հայերը (170 տուն) ունէին մեկ եկեղեցի Անարատ Յղութեան Ս. Կոյսի անունով եւ մէկ դպրոց։ Կար նաեւ լատինական դպրոց, ուր աշակերտներու մեծ մասը հայեր էին։ Փոքրաթիւ հայ աւետարանականները ունէին իրենց ժողովարաններն ու դպրոցները։ Ատանայի հայերը օսմանեան տիրապետութեան 300 տարիներու ընթացքին դարձած էին թրքախօս, եւ նորաբաց բազմաթիւ հայկական դպրոցներու շնորհիւ, հայոց լեզուն սկսած էր վերակենդանանալ։
 
Ատանայի շրջակայ հայկական գիւղերն էին Շէյխ-Մուրատը, Հայ գիւղը, Ապտօղլուն, Կոզ-Օլուքը եւ այլն։ [[1909]] թուականին տեղի ունեցաւ [[Ատանայի կոտորած|Ատանայի հայ բնակչութեան կոտորածը]]։ [[Մեծ Եղեռն]]ի ժամանակ Ատանայի մէջ հայ չմնաց, բայց [[առաջինԱռաջին համաշխարհային պատերազմ]]էն ետք, երբ Կիլիկիան անցաւ [[Ֆրանսա]]յի ձեռքը, հայերու մէկ մասը վերադարձաւ։ [[4 Օգոստոսի]] [[1920]]–ին, Ատանայի մէջ [[Միհրան Տամատեան]]ի գլխաւորութեամբ հռչակուեցաւ Կիլիկիոյ հայոց անկախութիւնը, որ սոսկ ձեւական բնոյթ ունէր։ Շուտով Ֆրանսական զինուորական իշխանութիւնները Ատանան եւ ամբողջ հայկական Կիլիկիան յանձնեցին քեմալական [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]]։ Ատանայի հայերու մեծ մասը գաղթեց [[Սուրիա]] եւ [[Լիբանան]]։<ref>Մ.Օրմանեան, Ազգապատում, Պէյրութ 1960</ref>
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծանցանկ}}
{{Արտաքին յղումներ}}
 
[[Կատեգորիա:Թուրքիոյ քաղաքներ]]▼
{{Ադանայի նահանգ}}
 
[[Կատեգորիա:Կիլիկեան Հայաստանի քաղաքներ]]
▲[[Կատեգորիա:Թուրքիոյ քաղաքներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ատանա» էջէն