«Ակն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Ակն''' (այժմ՝ ՔեմալիեՔեմալիէ, թուրք.՝ Kemaliye),: քաղաքԱկն էքաղաքը եւկւ շրջանգտնուի Արեւմտեան [[Հայաստան]]ի մէջ, այժմ՝ [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]] Հանրապետութեան կեդրոնական մասին մէջ, [[Երզնկա]]յի նահանգի մէջ, Արեւմտեան [[Եփրատ]] (Գարասու) գետի աջ ափին։

Անցեալին եղած է [[Խարբերդ]]ի վիլայէթի կազմին մէջ։ [[Ակն]]ը կը գտնուի [[Տավրոսեան]] եւ [[Անտիտավրոսեան]] լեռնաշղթաներու միջեւ, ծառազարդ դաշտավայրին մէջ, բարձր, ավելիաւելի քան 1000 մ։

Ակնը հիմնած են [[Սեբաստիա]] տեղափոխուած [[Արծրունիներ]]ը 1022-ին.: սկզբինՍկզբիը կոչուած է [[Մարընտուն]]իկ։ Ակն անունը հաւանաբար ծագած է քաղաքի մէջտեղ հոսող Ակնաղբիւրի անւանումին։անունէն։ ԺԱ դարուն Արծրունիներն Ակնին մէջ կառուցած են [[Նարեկա վանք|Նարեկայ]] (Ռշտունիքի Նարեկայ վանքի անունով), իսկ աւելի ուշ՝ Սուրբ Նշան վանքը (Վասպուրականի Վարագայ Սուրբ Նշան վանքի անունով)։

1300–1321-ին ԱնիինԱնիէն այստեղ գաղթած հայերը հիմնադրած են իրենց թաղամասը՝ Ս. Յակոբ եկեղեցիով։ ԱկնինԱկնի մէջ եղած է նաեւ Անի անունով բերդ։բերդ մը:ԺԶ դարի սկիզբին Ակնը գրաւեցինկը թուրքերը։գրաւուի թուրքերու կողմէ։ 1880-ին Ակն ուներունէր շուրջ 10 հազար բնակիչ, որուն մօտ 5500ը՝5500ը հայեր։հայեր էին։ Տուները քարաշէն էին, 2- 4 յարկանի։ Քաղաքը մաքուր էր, բարեկարգ, սալահատակուած փողոցներով։ Ակնցիք վարպետ արհեստաւորներ եւ առեւտրականներ էին։

ԺԹ դարի վերջերը Ակնի մէջ կը գործէին երկսեռ դպրոցներդպրոցներ՝ (Նարեկեան եւ Ներսեսեան), եկեղեցիներեկեղեցիներ՝ (Ս. Աստուածածին եւ Ս. Գեւորգ), ազգային ընկերութիւններընկերութիւններ՝ (Ազգասիրական, Ուսումնասիրական, Արամեան եւ Նարեկեան)։ 1870-ին Ակնի մէջ լույսլոյս ենտեսած տեսնուածեն՝ «Ծաղիկ», «Եփրատ», «Մտրակ» թերթերը։ [[1873]]-ին այստեղայդտեղ ներկայացուած է «Սուրբ Մեծն Ներսէս» բիեսը։բիէսը։

3-4 Սեպտեմբեր, 1896ին թուրք հրոսակները կը յարձակին Ակնի վրայ, իսկ քիւրտերը՝ շրջակայ հայ գիւղերուգիւղերու՝ (Լիճք, Բինկեան, Զմարա, Կասմա, Ապուչեխ, Կամարակապ եւայլնեւ այլն գիւղոր) վրայ, կոտորեցինկը կոտորեն բնակիչներուն, կողոպտեցինկը կողոպտեն ու հրդեհեցինկը հրդեհեն տուները։ Ականատեսի վկայութեամբ, զոհերուն թիւը հասաւկը հասնի 3000-ի։ Հետագայ երկու տասնամեակտասնամեակներուն հայերը վերաշինեցինկը վերաշինեն քաղաքը,: Ակնին մէջ նորէն կեանքնկեանքը նորէն աշխուժացաւ։կ՛աշխուժանայ։

Մեծ եղեռնին Ակնը եւ շրջակայ գիւղերը դատարկուեցանկը հայերէնդատարկուին հայերէ, որոնց մեծ մասը շուտով զոհ գնացկ՛երթայ գաղթի ճանապարհին։

Ակնցիները տուած են գրչի ու մտքի բազմաթիւ ականաւոր մշակներ՝մշակներ, բժիշկներ եւ, ուսուցիչներ, արուեստագէտներ, իրաւաբաններ, ազգային եւ հոգեւոր գործիչներ։ Ակնէն կը սեռին [[Արփիար Արփիարյան|Արփիար Արփիարեան]]ը, [[Միսակ Մեծարենց|Միսաք Մեծարենց]]ը, [[Գրիգոր Զոհրապ]]ը, [[Սիամանտո|Սիամանթօն]], [[Արշակ Չոպանյան|Արշակ Չոպանեան]]ը, [[Մինաս Չերազ]]ը, եւ Ն. Գալանտերեանը։

Ակնը մօտ 200 տարի ամիրայականամիրական նշանաւոր գերդաստաններ տուած է Կ. [[Պոլիս|ՊոլսինՊոլսոյ]] եւ [[Զմյուռնիա|Զմյուռնիոյ]]՝ (Տատեան, Ճեզայիրլեան եւ ուրիշներ)։