«Մարաշ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Մարաշ անունը յայտնի է հին ժամանակներէն։ [[Պտղոմէոս]]ը կը յիշէ այն՝ Marash ձեւով։ Քաղաքի Գերմանիկ(ե) անունը, տրուած է հռոմէական զօրավար [[Գերմանիկոս]]ի ([[Տիբերիոս]] կայսեր եղբորորդին) անունով, որ Ք․Ա․մ.թ.ա․ 18 թուաիանին եկած է Կոմագենէ՝ այս երկրի գործերը կարգավորելու։ Մարաշի «Գուրգում» անունը ոմանք կը նոյնացնեն [[Միխայիլ Ասորի]]ի յիշատակած «Ճոճում» տեղանուան հետ։

Մարաշի տեղը յաճախակի փոփոխութիւններու ենթարկուած է։ Հնագոյն տեղը գտնուած է այժմեան Մարաշէն 5-6 ք․մ․ արեւելք, Էրքենեզ գետակի ափին։ Բիւզանդա-արաբական արշաւանքներու հետեւանքով այս աւերակի կը վերածուի, եւ [[Հալէպ]]ի Սէյֆ Ատտաուլէ իշխանի կողմէ կը կառուցուի նոր քաղաք, այժմեան քաղաքէն 1 ք․մ․ հարաւ-արեւելք գտնուող Գարա Մարաշի տեղը։ Ըստ այդմ Մարաշի յայտնի կը դառնայ նաեւ Գարա Մարաշ անունով։ Մարաշի միջնաբերդը կառուցուած է բիւզանդական շրջանին եւ միջին դարերուն կոչուած է «Մարուանի»։ Բիւզանդական տիրապետութեան ժամանակ քաղաքի հայերր մեծ թիւ կը կազմէին, ուստի քաղաքը կը յանձնուի հայ իշխաններու տիրապետութեան։ Այդ իշխաններէն էին՝ [[Գէորգ Մլեհ]]ը ([[915]]), [[Փիլարաոս Վարաժնունի]]ն (Ժանտ Փիլարտօ», [[1065]]), [[Թաթուլ]]ը ([[1100]])։ Հայկական տիրապետութեան շրջանին եղած է եպիսկոպոսանիստ, իսկ 1065 թուականին, կարճ ժամանակ՝ կաթողիկոսանիստ։ Կիլիկիոյ մէջ՝ Եդեսիոյ իշխանութեան հաստատումէն ետք, Մարաշը կը դառնայ այդ իշխանութեան աւաններէն մէկը։ Սելճուքներու տիրապետութեան անկումէն ետք, Մարաշ կը միացուի [[Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութիւն|Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութեան]]։ [[Լեւոն Բ․]] այն կը գրաւէ [[1189]] թ․, [[Հեթում Ա]]՝ 1266 թ։ 16-րդXVI դ Մարաշի անցել է օսմանյան տիրապետության տակ։ 17-րդ դ սկզբին Զուլկադրեան թուրք Ալա Ատտոուլէ պէյը կը տեղափոխէ այժմեան վայրը։ Մարաշ մէջ մեծ աւերածութիւններ կրած է [[1114]] թ․–ի երկրաշարժի ժամանակ։ [[1880]]-ական թթ․ երկու մեծ հրդեհներու ժամանակ այրած են հայկական թաղերն ու շուկան։

Մարաշի հնագոյն բնակիչները եղած են խեթերը։ Յետագային կը զօրանայ սեմական (ասորական) տարրը։ Մակեդոնական եւ սելեւկեան տիրապետութեան շրջանին, այստեղ կը բնակին նաեւ [[յոյներ]] եւ [[հրեաներ]]։ Հայերը, նոյնպէս, Մարաշի մէջ բնակութիւն հաստատծ են վաղ ժամանակներէն։ [[Յովհան Ոսկեբերան]]ի վկայութեամբ՝ Կոկիսոնի գաւ–ը հայկական էր։ Այդ ժամանակներէն ալ կ՛ուժեղանայ հայերու հոսքը դէպի Մարաշ եւ շրջակայքը։ Խաչակրաց արշաւանքներու շրջանին՝ Մարաշի մէջ եւ անոր շրջակայքը, հայերը բնակչութեան գերակշռող տարրն էին։ Մարաշի հայերու զբաղումը այգեգործութիւնն ու երկրագործութիւնն էր։ Առաւել տարածուած գիւղատնտեսական կուլտուրաներէն էին՝ բրինձը, բամբակը, ծխախոտը, խէժը։ Մարաշի դաշտը, ուր կը մշակէին ցորեն, բրինձ, բամբակենի, կ՛ոռոգուէր 7 գետակներով։