«Գանձակ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Վարչական Բաժանում: clean up, replaced: {{ru icon → {{ref-ru using AWB
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}}
[[Պատկեր:Ganja Blocks.jpg|մինի|աջից|Գանձակի փողոցներէն մէկը]]
'''Գանձակ'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref>([[Պարսկերէն]]՝ '''گنجه''' Գենջէ, որ եղած է՝ Թրքական '''Գենջէ''' կամ '''Գյանջայ''' ձեւերը), մեծութեամբ երկրորդ քաղաքը [[Ատրպէյճան]], նախկին քաղաք [[Արեւելեան Հայաստան]]ի պատմական [[Ուտիք]] նահանգը։ [[Օսմանեան զօրքեր]]ու կողմէն բռնագրաւելը (1918) եւ «Ատրպէյճան» անունով թրքական նոր պետութիւն ստեղծելու պահին քաղաքը կոչուած էր '''Ելիզավետպոլ''', ապա (1920-ին) վերականգնուած է քաղաքի նախկին անունը, որ նորէն անուանափոխուած էր 1935 թուականին՝ '''Կիրուաբադ''': 1991 թուականին քաղաքը Պաքուի ատրպէյճանական իշխանութիւնները կողմին անուանեց Գյանջա, որ հնչիւնային առումով հայկական Գանձակ խեղաթիւրուած տարբերական է։
 
Տող 5.
9-րդ դարու վերջին մինչեւ 12-րդ դարը Գանձակ հաստատուած էր Աղուանի կաթողիկոսութեան աթոռը։ 11-րդ դարու կիսուն Գանձակին տիրացած է արաբարական Շատտատեան տոհմի ճիւղերէն մէկը։ 1088-ին Շատտատեան Փատլունից Գանձակը գրաուած է աթաբեկութեան կենդրոնը դարձած է Սելճուքեան զօրապետ Պուղան։ Սելճուքեան թուրքերու տիրապետութեան հաստատումէն ետք Գանձակ կը խաղկի նաեւ մուսուլման ժողովուրդներու մշակոյթը, յատկապէս գրականութիւնը։ 12-րդ դարու 2-րդ կեսին Գանձակի աթաբեկութիւնը թոյլցած է, դարձած է յարկատու Վրաց թագաւորութեան։ 13-րդ դարու սկզբին Գանձակը յիշատակուած է որպէս բազմամարդ եւ ամուր քաղաք։ [[1236]]-ին Թաթար-Մոնկոլները կործանած են ընդդիմացող Գանձակի պարիսպները եւ կոտորած են բնակիչները. քաղաքը ամայացած է։ Գանձակ ծնած են, կրթուած կամ գործած [[Յովհաննէս Սարկաւագ]]ը, [[Կիրակոս Գանձակեցի]]ն եւ միջնադարեան մշակոյթի ուրիշ գործիչներ։
 
=== Հայ Թաթարականթաթարական Կռիւներըկռիւները ===
== Վարչական Բաժանումբաժանում ==
[[1905]] թուականին Յունուարի դրութեամբ Գանձակ կար աւելի քան 8 հազար տուն, իսկ քաղաքը անմիջապէս բաժանուած էր երկու մասերու՝ հայկական եւ թրքական։ Քաղաքի երկու մասը կային բազմաթիւ թաղամասեր, որոնք ունեցած են իրենց ինժեներա-պլանային թիւերը։ Սակայն, հայերը կ'անուանէին թաղամասերը Հայաստանի տարբեր աշխարհագրական անուանումներով<ref name="Երեմյան-Գանձակեցի-11-12">{{գիրք|հեղինակ =Սերգեյ Երեմյանց-Գանձակեցի|մաս = |վերնագիր = Գանձակ 1880-1916 թթ.|բնօրինակ = |հղում = |պատասխանատու = |հրատարակություն = |վայր = Երևան|հրատարակչություն = Հեղինակային հրապարակում|թվական = 2010|հատոր = |էջեր = 11-12|էջերի թիվ = 262|սերիա = |ISBN = 978-9939-53-747-4|տպաքանակ = 150}} {{ref-ru}}</ref>։
 
=== Հայկական Մասմաս ===
Գանձակի հայկական մասը ([[Գանձակի գետ]]ի աջ ափը) կը գտնուէին հետեւեալ թաղամասերը
 
Տող 21.
Այդ թաղամասերու ազգաբնակչական կազմը ձեւաւորուած էր Պարսկաստանի հայերու, Ջիւանշիրի գաւառի (Նախատատաց-Բեգում Սարով, Էրքէջ, Կարաչինար, Ներքիշէն, Հայ Պարիս եւ այլ), Գանձակի գաւառի գիւղերուն (Ոսկանապատ-Զուռնաբադ, [[Չուդար]], [[Միրզիկ]], [[Քարհատ]]-&nbsp; Դաշկեասն, [[Աբլիա]], [[Կիրանց]], [[Խաչակապ-Ղուշչու]], [[Բարսում]], [[Նուզկար]], [[Փիփ]], [[Չարդախլու]], [[Ղարադաղլու]] եւ այլն վայրերու մէջ)<ref name="Երեմյան-Գանձակեցի-11-12" />։
 
=== Թրքական Մասմաս ===
 
Քաղաքի այսպէս կոչուած թուրքական մասը (Գանձակ գետի ձախ ափը) կային հայկական թաղամասեր՝
* Նորաշէն (Ենի Երեւան)
Տող 31 ⟶ 30՝
* Սլոբոդկա, երկաթուղային կայարանի շրջանը
 
Այդ թրքական մասը կար նաեւ պարսկական թաղամաս։ Այն կը գրտնուէր պարսկական շուկայի (այժմ թրքական շուկայի) եւ շահաբասեան քարուանսարաի շրջանին։ Ռուսական թաղամասը կը գտնուէր Սուրբ Ալեքսանտր Նեւսկու ռուսական ռազմական վանքի եւ Սլոբոդկայ թաղամասի շրջանը<ref name="Երեմյան-Գանձակեցի-11-12" />։ Թրքական Գանձակի անմիջապէս թրքական թաղամաս չ'ունէին (կը բնակէին Այգեստան, Փոքր Այգեստան, Չայլեցոց, Երեւան, եւ Սլոբոդկայ թաղամասերը)<ref name="Երեմյան-Գանձակեցի-11-12" />)։
Թրքական Գանձակի անմիջապէս թրքական թաղամաս չ'ունէին (կը բնակէին Այգեստան, Փոքր Այգեստան, Չայլեցոց, Երեւան, եւ Սլոբոդկայ թաղամասերը)<ref name="Երեմյան-Գանձակեցի-11-12" />)։
 
== Քոյր-քաղաքներ ==
 
* {{դրոշ|Ռուսաստան}} Դերբենտ ([[Ռուսիա]])
* {{դրոշ|Թուրքիա}} [[Կարս]] ([[Թուրքիա]])
Տող 51 ⟶ 48՝
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{Արտաքին յղումներ}}
{{Ազրպէյճանի քաղաքներ}}
 
[[Կատեգորիա:Ազրպէյճանի քաղաքներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Գանձակ» էջէն