«Աճարիոյ Ճգնաժամ (2004)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: ն՝Ա → ն՝ Ա (2) oգտվելով ԱՎԲ |
Չ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Աջարիայի ճգնաժամ (2004)}}
[[Պատկեր:AdjaraLocationinGeorgia.svg|450px|մինի|աջից]]
'''Աճարիոյ ճգնաժամ''' ({{lang-ka|2004 წლის აჭარის კრიზისი}}), քաղաքական-վարչական ընդհարում [[2003]]-[[2004]] թուականներուն ([[ճգնաժամ]]) [[Աճարիա|Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան]] ([[Ասլան Աբաշիձէ]]ի գլխաւորութեամբ) եւ [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի պաշտօնական իշխանութիւններու միջեւ ([[Միխէիլ Սաակաշուիլի
== Նախադրեալներ ==
Տող 11.
=== [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ Աճարիոյ Դիմակայութիւն ===
[[Պատկեր:Gamarjveba61.JPG|left|thumb|240x240px|[[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի մէջ կը նշեն «Վարդերու յեղափոխութիւնը»:]]
2003 թուականի, Նոյեմբերին Վրաստանի մէջ, սկսան ընդդիմութեան հանրահաւաքները, որ կը մեղադրէր իշխանութիւններուն խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւնքները կեղծելու մէջ, որ յետագային վերաճեց [[Վարդերու հյղափոխութիւն|«Վարդերու յեղափոխութեան»]]: Այդ ելոյթներու ժամանակ Աբաշիձէն պաշտպանեց երկրի նախագահ [[Էտուարտ Շեւարնաձէ
{{Քաղվածք|Արտակարգ եւ ռազմական իրաւական դրութիւններու յայտարարումը Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններու իրավասութիւնն է, իսկ աւելի ճիշդ՝ նախագահինը: Յոյսով եմ, որ մօտ ժամանակներու ընթացքին, Աճարիոյ գործող Սահմանադրութեան համապատասխանութիւնը Վրաստանի Սահմանադրութեան: Վրաստանի նոր ղեկավարութիւնը պետք է կասեցնի նմանատիպ երկիշխանութիւնն ու հստակ տարանջատվեն կեդրոնի եւ ինքնավարութեան միջեւ իրաւասութիւնները: Եւ ինքնավարութեան իրաւասութիւններուն մէջ, պէտք չէ յայտնուին հարցեր, որոնք լիազորուած են լուծել միայն Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւնը<ref name="
[[Պատկեր:Aslan Abaschidse.jpg|thumb|150px|[[Ասլան Աբաշիձէ]]
Միխէիլ Սահակաշուի նախագահ ընտրուելուն զուգընթաց, սրվեցան յարաբերութիւնները [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ ինքնավարութեան միջեւ։ Յունուարի 22-ին, Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Վրաստանը միասնական երկիր է, իսկ ով կ'ընդդիմանէ, թող չքվի այստեղէն: Ես երկրին մէջ, կարգուկանոն կը հաստատեմ, այդ թուականին Աճարիոյ մէջ: Աճարական իշխանութիւններու հանդէպ ոչ մէ՛կ ագրեսիա չկայ եւ չ'ըլլար, բայց մէկ բան պետք է բոլորը հասկանան. վրացական հողի իւրաքանչիւր քառակուսի սանթիմեթր կ'ըլլայ վերահսկողութեան ներքեւ»<ref name="
Յունուար 5-ին, Սահակաշուիլին ժամանեց Պաթում, ուր Ասլան Աբաշիձրի ընդունեց Պաշտապանութեան նախարարութեան ստորաբաժանումներու, սահմանապահ զօրքերու եւ Վրաստանի ՆԳՆ ներքին զօրքերու մասնակցությեամբ զինուորական շքերթը<ref name="Парад">{{cite news|title = Михаил Миритель|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=ba120d3d-93d4-4f21-8ffe-1c986e71add8&docsid=443689|date = 26.01.2004}}</ref>: Հազիւ էր Վրաստանի նախագահը յգեց Պաթումը, երբ անոր կողմնակիցները, գոչելով «Միշա՜, Միշա՜» եւ լոզունգներ հնչեցնելով ընդդէմ աճարական ղեկավարութեան, շարժեցան դէպի Գերագոյն խորհուրդի շէնք, ուր անոնց ցրեցին Աճարիոյ ՆԳՆ յատուկ ստորաբաժանումները<ref name="
2004, Մարտի 14-ին, յատուկ նշանակութեամբ կազմաւորուած Աճարիոյ Ազգային անվտանգութեան նախարարութեան զինծառայողները եւ Աբաշիձէի կողմնակիցները նախագահ Սահակաշուիլիի եւ Վրաստանի ՆԳ նախարար [[Գէորգի Բարամիձէ]]ի աւտոշարասեանը չթուլատրեցին մուտք գործել ինքնավարութեան տարածք<ref>{{cite news|title = Президента Грузии отшили автоматом|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=84d4d9de-5194-4822-b2dc-3136c85f6aa0&docsid=457446|date = 15.03.2004}}</ref>: Յջորդ օրը, վրացական իշխանութիւնը որոշում ընդունեց իրականացնել « շարք մը սահմանադրական միջոցառումներ Աճարիոյ անջատողական ռեժիմն արգելափակելու համար», իսկ Սահակաշուիլին յայտարարեց.
Տող 29.
=== «Աճարական Յեղափոխութիւն» ===
Ապրիլի կէսերուն, Ասլան Աբաշիձէի ենթակայութեան տակ իր [[զորամաս]]ով անցաւ Վրաստանի Զինվուած ուժերու պաթումական 25-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի [[հրամանատար]] [[ճեներալ]] Ռոման Դումբաձէն<ref>{{cite news |title = Президент Саакашвили разжаловал генерала в изменники|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=d267b778-014d-4542-a5dd-652d5e99c26c&docsid=468813|date = 21.04.2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 21-ին, Աճարիոյ ղեկավարի ենթակայութեան տակ անցաւ Վրաստանի ՆԳ նախարարութեան Ներքին զօրքերու 3-րդ վարչութիւնը՝ [[գնդապետ]] Մուրատ Ցինցինաձէի ղեկավարութեամբ<ref>{{cite news | |title = Одно из управлений МВД Грузии переходит на сторону Аджарии|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/society/20040421/574361.html|date = 21/04/2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 27-ին, Աբաշիձէն Աճարիոյ ինքնավարութեան մէջ, հանընդհանուր [[զորահավաք]] անցկացնելու [[հրամանագիր]] ստորագրեց<ref name="
{{Քաղվածքի սկիզբ|}}Աբաշիձէի հետ Իվանովի «դէմ առ դէմ» հանդիպումը շարունակուեցաւ չորս ժամ։ Բանակցութիւններու վերջերուն, այն շէնքի մօտ, ուր ատոնք տեղի կ'ունենային, կրակոցներ լսուեցան։ Մինչ այժմ այդ միջադէպի մասին ստոյգ տեղեկատուութիւն չկայ։ Մէկ վարկածով այդ «աջարական առիւծի» մտերիմներու հրաժեշտի «հրավառութիւնն» էր, որոնք իմացած էին Աբաշիձէի հրաժարականի մասին։ Իվանովի հետ բանակցութիւններու աւարտէն ետք, Աճարիոյ նախկին ղեկավարը ձգեց իր նստավայրը եւ ուղղեւորեց Պաթումի օդանավակայան, ուրկէ գնաց Մոսկուա։ Դեռեւս Շորեքշաբթի երեկոյեան՝ մինչ Ռուսիոյ ԱԽ քարտուղարի հետ բանակցութիւնները, պաշտօնապոս հերքելով իր պաշտոնանկութեան մասին լուրերը, Աբաշիձէն գերադասեց ձգել Պաթումնը առանց որեւէ յայտարարութեան։ Այդ առիթ հանդիսացաւ՝ Վրաստանի ղեկավարութեան համար անոր հեռանալն անուանել «փախուստ»<ref name="Бегство"/>:{{Քաղվածքի վերջ|}}Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնը Պաթումի փողոցներուն մէջ, հազարաւոր մարդիկ ընդունեցին խանդավառութեամբ։ Աբաշիձէի բազակաթոռը դուրս բերուեցաւ Աճարիոյ Գերագոյն խորհուրդի անոր աշխատասենեակէն, ջարդուեցաւ եւ հրապարակայնօրէն այրեց անոր պապի՝ Մեմեդ Աբաշիձեի արձանի մոտ<ref name="Бегство">{{cite news | |title = Конфликт между Тбилиси и Батуми завершился отставкой Абашидзе|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/politics/20040506/583585.html|date = 06/05/2004|lang = ru}}</ref>: Մայիսի 6-ին, Պաթում ժամանեց նախագահ Սահակաշուիլին։ Հենց նոյն օրը, ստեղծուեցաւ Աճարիոյ ժամանակաւոր խորհուրդը՝ Վրաստանի երկաթուղիի դեպարտամենտի ղեկավար՝ Լեւան Վարշալոմիձէի գլխաւորութեամբ<ref>{{cite news |title = Аслан Абашидзе выжил из роли|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=003fd00a-81cf-41bf-b01d-f25bf6730a36&docsid=472610|date = 07.05.2004|lang = ru}}</ref>: Մայիս 10-ին, Պաթումի մէջ, նշանակուեցան շրջանային կառավարման ղեկավարներ եւ քաղաքի ժամանակաւոր քաղաքապետ՝ Էտուարտ Սուրմանիձէն։ Նոյն օրը, Սահակաշուիլին մասնակցեցաւ Ճորոխ գետի վրայ հսկիչ-անցագրային կէտի ապամոնտաժման եւ կառավարելով բուլդոզերով՝ քանդեց շինութիւնը, ուր առաջ տեղակայուած էր պահակախումբը եւ կ'իրականացուէր քաղաքացիներու ստուգում՝ յայտարարելով. «''Ապագային, այլեւս երբեք Վրաստանի պատմութեան մէջ Ճորոխ գետի վրայ Աճարիան եւ մնացեալ Վրաստանը բաժնող գիծ չ'ըլլար»''<ref>{{cite news |title = Президент с бульдозерной хваткой|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ, ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=85321876-b945-49aa-8c93-488182cdeef2&docsid=473082|date = 11.05.2004|lang = ru}}</ref>: Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնէն ետք, Էտուարտ Սուրմանիձէն յայտարարեց, որ ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» շարժումը կը դադարեցնէ իր գոյութիւնը, որովհետեւ ''«ան հասաւ իր նպատակին՝ Աճարիայէն հեռացուց Աբաշիձէին, կործանեց անոր ռեժիմը եւ ինքնավարութիւնը վերադարձուց Վրաստանի սահմանադրական դաշտ»''<ref>{{cite news |title = Аджарию разоружают с опережением графика|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=03361331-ab2c-43ab-aa48-5d5f76e6926f&docsid=474331|date = 14.05.2004|lang = ru}}</ref>: Յունիս 20-ին, ինքնավարութեան մէջ, անցան Գերագոյն խորհուրդի ընտրութիւններ, որոնց մէջ յաղթանակեց «''Սահակաշուիլի՝ յաղթանակած Աճարիա''» կուսակցութիւնը՝ հաւաքելով մօտ 70 % ձայներ<ref>{{cite news |title = Михаил Саакашвили вторично завоевал Аджарию|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=608cc381-9eaf-4364-9de0-c42a57a1c828&docsid=484388|date = 22.06.2004|lang = ru}}</ref>: Յուլիս 5-ին, Վրաստանի նախագահը ստորագրեց «Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ փոփոխութիւններու հետ կապուած Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան կարգավիճակի փոփոխութեան մասին» սահմանադրական օրէնքը, որիուն համաձայն ինքնավարութեան մէջ կը գործեն բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմինը՝ Գերագոյն խորհուրդը, եւ գործադիր իշխանութիւնը՝ ի դէմս կառավարութեան, որ հաշուետու է Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններուն<ref>{{cite news |title = В Тбилиси подписан конституционный закон о статусе Аджарии|publisher = "ИА REGNUM"|url = http://www.regnum.ru/news/287985.html|date = 05.07.2004|lang = ru}}</ref>: Աճարիոյ ճգնաժամը աւարտեցաւ ինքնավարութեան՝ մայրաքաղաքային իշխանութիւններուն ամբողջական ենթարկումով։
|