|
|author=[[United Nations]]|format=XLSX}}</ref> եւ 867 միլիոնի<ref name=2017_data_sheet />]]
'''Ափրիկեան ֆրանսերէն''' ([[ֆրանսերէն|ֆր]].՝ français africain), ֆրանսերէն տեսակներու ընդհանուր անուանումն է, որովոր կը խօսի [[Ափրիկէ]]ի 24 ֆրանսախօս երկիրներուն մէջ շուրջ 120 միլիոն մարդ<ref name="2007_report">{{ref-fr}} [https://www.amazon.fr/dp/2098821778 ''La Francophonie dans le monde 2006-2007''] published by the Organisation internationale de la Francophonie. Nathan, Paris, 2007</ref>: Այսպիսով, Ափրիկէն աշխարհի ամենաշատ ֆրանսախօսներու ցամաքամասն է<ref name=2007_report />: ֆրանսերէնը Ափրիկէ եկած է իբրեւ գաղութային լեզու:
Ափրիկէի մէջ ֆրանսերէնը յաճախ կը խօսուի բնիկ լեզուներու հետ միասին, սակայն որոշ շրջաններու մէջ, ինչպիսին են Ապիճանը, Փղոսկրեայ Ափունքը կամ Լիվրեվիլը, Կապոնը, այնանիկա դարձած է առաջին լեզու: Որոշ երկիրներու մէջ ֆրանսերէնը մարդոց որոշ ընկերային դասերու շրջանին մէջ առաջին լեզուն է, ինչպէս Թունիսի, Մարոքի, Մավրիտանիոյ եւ Ալժերիոյ մէջ, ուր տեղ ֆրանսերէնը բնակչութեան վերին դասերու մէջ առաջին լեզուն է (վերին դասերէն շատերը միաժամանակ երկլեզու են՝ [[արաբերէն]]/[[ֆրանսերէն]]), սակայն ընդհանուր բնակչութեան համար ֆրանսերէնը երկրորդ լեզուն է:
Ֆրանսախօս ափրիկեան երկիրներէն իւրաքանչիւրին մէջ ֆրանսերէնը կը խօսուի տեղական ուրոյն արտասանութեամբ եւ բառապաշարով:
Կան ափրիկեան [[ֆրանսերէն]]ի շատ տարբեր տեսակներ, զորս կարելի է խմբաւորել չորս խումբերու.
*ֆրանսերէն, որովոր կը խօսին Արեւմտեան եւ Կեդրոնական Ափրիկէի ժողովուրդները. կը խօսուի ընդհանուր առմամբ շուրջ 75 միլիոն մարդու կողմէ իբրեւ առաջին կամ երկրորդ լեզու:
*ֆրանսերէնի տեսակ, որովոր կը խօսին Հիւսիսհիւսիս-արեւմտեան Ափրիկէի՝ Մարոքի եւ պերպերներպերպեր ժողովուրդները եւ որ ունի շուրջ 36 միլիոն խօսող:
*ֆրանսերէնի տեսակ, որովոր կը խօսին Ճիպութիի մէջ, որ կը գտնուի Ափրիկէ թերակղզիին մէջ:
*ֆրանսերէնի տեսակ, որովոր կը խօսին ՀնդկականՀնդկաց օվկիանոսինովկիանոսին մէջ (Ռեյունէոն, ՄավրիտուսՄաւրիտուս եւ ՍեյշելներՍէյշելներ) գաղթողները եւ որ ունի շուրջ 1.6 միլիոն առաջին եւ երկրորդ լեզուներով խօսողներ: Այս տարածաշրջանին մէջ խօսուող ֆրանսերէնը պէտք չէ շփոթել գաղթող լեզուին վրայ հիմնուած ֆրանսերէնի հետ, որ նոյնպէս կ՛օգտագործուի այս տարածաշրջանին մէջ:
Ափրիկեան ֆրանսերէնի բոլոր տեսակները կը տարբերին ֆրանսերէնէն խօսքիխօսակցութեան եւ բառապաշարի առումով, սակայն կրթութեան, լրատուամիջոցներու եւ իրաւական փաստաթուղթերուն մէջ օգտագործուող պաշտօնական ափրիկեան ֆրանսերէնը հիմնուած է ֆրանսական բառապաշարի վրայ:
Գաղութային ժամանակաշրջանին մէջ գաղթողներու ֆրանսերէնի բարբառային ձեւը, որ յայտնի է որպէս «Petit nègre», եւս գոյութիւն ունէր Արեւմտեան Ափրիկէի մէջ:
Վ.Ի. Մուտիմպէն ափրիկեան ֆրանսերէնը կը բնութագրէ իբրեւ ափրիկեան ինքնատիպ լեզուներու առատութեան մէջ հարկադրուած մօտաւոր արտասանութիւն, ճնշուած շարահիւսութիւն, փքուած կամ աղաւաղուած բառապաշար, հնչերանգ, կշռոյթ, առոգանութիւն եւ շեշտադրում։ Եւրոպական ֆրանսերէնէն տարբերութիւնները պայմանաւորուածկը ենպայմանաւորուին մայրենի լեզուին ուղղակի ազդեցութեամբ եւ ֆրանսերէնի քերականական կանոններու բարդութեամբ, որոնք կ'արգիլեն անոր սորվիլը զայն իբրեւ երկրորդ լեզու խօսող շատերու կողմէ:
Լեզուաբաններու կողմէ ափրիկեան ֆրանսերէնի նկարագրութեան դժուարութիւնը կու գայ անոր , որովհետեւ «մաքուր» լեզուն կ՛օգտագործուի շատ ափրիկեան մտաւորականներու եւ գրողներու կողմէ՝ հակառակ ֆրանսերէն եւ ափրիկեան լեզուների միջեւ առկայ խառնուրդներու: Այսպիսով, «Creoleisation» եզրը յաճախ կը գործածուի հաստատուած ձեւով, եւ յատկապէս այն վայրերուն մէջ, ուր ֆրանսերէնը մէկ կամ քանի մը տեղական լեզուներու հետ միասին նոյն մակարդակի վրայ է:
Համաձայն Գ. Մենեսսիի, «Այս համադրութեան հետեւանքները կրնան տարբերիլ՝ համաձայն խօսողներու ընկերային կարգավիճակի, անոնց զբաղմունքին, կրթական մակարդակին եւ իրենց՝ ֆրանսերէնի մակարդակին"<ref name=manessy>{{cite journal|last=Manessy|first=G|title=Le français d'Afrique noire: français créole ou créole français? [The French of black Africa: French creole or creole French?]|journal=Langue française|volume=37|year=1978|pages=91–105|language=French|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/lfr_0023-8368_1978_num_37_1_4853}}</ref>:
| 