«Յարութիւն Ալամդարեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Ալամդարեան Յարութիւն (Գէորգ) Մանուկի''' ([[25 Յունուար]] 1795, Ասթրախան, Ռուսիոյ Կայսրութիւն- [[5 Յունիս]] 1834, Նոր ՆախիճեւանՆախիջեւան) [[հայեր|հայ]] [[բանաստեղծ]], մանկավարժ, հասարակական-քաղաքական եւ եկեղեցական գործիչ։

Ծնած է Յունուար 14 (25)-ին Յունուարին, Ասթրախանի մէջ, արհեստաւորիարհեստաւոր ընտանիքի մէջ։ Աւարտած է [[Աղաբաբեան դպրոց]]ը<ref>[http://lraber.asj-oa.am/2965/1/1981-1(52).pdf Из истории астраханской агабабовской школы]</ref>։ [[1813]] թուականին-ին կը հրաւիրուի [[Մոսկուա]]. Կ'ըլլայ դպիր՝ [[Լազարեաններ]]ու մօտ դպիր կ'ըլլայ, ապա՝ [[Լազարեան ճեմարան]]ի առաջին տեսուչը եւ ուսուցիչ։

Միաժամանակ դասախօսութիւններու ներկայ կը լսէգտնուի [[Մոսկուայի համալսարան]]ին մէջ։ [[1824]]-[[1830]] թուականներուն [[Թիֆլիս]]ի [[Ներսիսեան դպրոց]]ի տեսուչն էր. այդ տարիները դպրոցի պատմութեան մէջ հայտնիյայտնի են «դար Ալամդարեան» անունով։

Ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակատեն ԱլամդարեաննԱլամդարեան կ'օգնէ հայ կամաւորական գումարտակի կազմակերպմանըկազմակերպման ([[1827]])։ ԱլամդարեաննՌուսական ունէրկողմնորոշում ռուսականունենալով կողմնորոշումհանդերձ, բայց կը պաշտպանէ հայ եկեղեցական եւ ազգային-լուսաւորական հաստատութիւններու ինքնուրոյնութիւնը՝ փաստորեն դիմադրելով ցարիզմի ձուլման քաղաքականութեանը։քաղաքականութեան։

Կը մեղադրուի որպէս [[Ներսես Աշտարակեցի|ՆերսեսՆերսէս ԱշտարակեցուԱշտարակեցիի]] գաղափարակից, եւ Ի. Պասկեւիչի թելադրանքով [[Էջմիածին|Էջմիածնի]] [[Սինոդ|Սինոտ]]ը անորզինք կ'աքսորէ [[Հաղպատ|Հաղբատ]] ([[1830]])։ ԿեանքիԿեանքին վերջին տարիներունտարիները կ'ապրի [[Նոր Նախիջեւան]]ի ՍուրբՍ. Խաչ վանթինվանքին մէջ (1832-1834), որտեղ եւուր դաւադրաբար կիկը սպաննուի [[մայիս]]25 [[25Մայիս]] ([[հունիս 6|6 Յունիս]])-ին։

ԱլամդարեանըԱլամդարեան կը գրէ քնարական-սիրային [[բանաստեղծութիւն]]ներ, ձոներձօներ, առ[[ակ]]ներ, պատմական ողբերգութիւն («ՀռադամիզդՀրադամիզդ եւ ԶենոբիաԶենոպիա», [[1824]]-[[1828]], անաւարտ)։ ՄեզՄեզի հասած բանաստեղծութիւններուն<ref name=poet>{{Ռուսերէն գիրք |автор= |часть= |заглавие=Краткая литературная энциклопедия |ссылка=http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-1301.htm|ответственный=Гл. ред. А. А. Сурков |издание= |место= М.|издательство= |год=1962 |том=1 |страницы=130}}</ref> առաջինը կը գրէ կնոջ մահուան ազդեցութեամբառիթով, ողբացելողբալով իր վաղանցիկ սէրը («ՆազելուոյսՆազելւոյս դէմքն էր ճերմակ ու կարմիր», [[1821]])։

ՆմանՆոյն տրամադրութեամբ են համակուած են նաեւ «Կոծ», «Սուգ», «Ողջոյն հրաժեշտիհրաժեշտ զաւակաց իմոց» եւ այլ բանաստեղծութիւններ։

ԱլաւերդեանըԱն կ'օգտագործէ «վարդի ու սոխակի» աւանդական մոտիվըմոթիֆը, կը բացահայտէբացայայտէ թշուառ մարդու տառապանքը («Թշուառութիւն սոխակի», «Վարդակորոյս», «Կոկովանք վարդի», «Սոխակի յոգնարս», «Պարերգութիւն»)։

ԱլամդարեանըԱլամդարեան կը գրէ կրօնական տաղեր, որտեղուր միստիկմիստիք մտածողութեան հետ առկաառկայ է նաեւ բողոքը ճակատագրիճակատագիրի դէմ։ [[Հին կտակարան]]ի մոտիւներովմոթիֆներով գրուած բանաստեղծութիւններուն մէջ մարդկային ողբերգութիւնը, կ'ըմբոստէըմբոստանայ մահուան դէմ («ԱղոթքԱղօթք», «Կողկողանք առ խաչ Փրկչին», «Ողբերգութիւն ԻսրայելիԻսրայէլի» ենեւայլն)։ ԱլամդարեանըԱլամդարեան հայկականհայ կլասիցիզմիդասականութենէն դէպի սենտիմենտալիզմզգացողութիւն եւ ռոմանտիզմռոմանթիզմ անցման շրջանի բանաստեղծ է։

Կը թողէՈւնի բազմաթիւ նամակներ, ճառեր, հոդուածներյօդուածներ, կը թարգմանէթարգմանած է հատուածներ Տ. Տասսոյի «Ազատագրուած ԵրուսաղեմԵրուսաղէմ»-ի մէջ, կը զբաղիզբաղած է բառարանագրութեամբ եւ լեզուի հարցերով, կարեւոր է համարել ռուսաց լեզուի ուսուցումըծանօթութիւն ունի («Համառօտ բառարան ի ռուսաց լեզուի ի հայ», [[1821]], «Ռուս-հայերէն գործնական համառոտհամառօտ քերականութիւն», [[1814]]-[[1816]], Երեւանի [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ի անուան [[Մատենադարան]], ձեռքի համար 3754)։

Ալամդարեանի համոզմամբ մանկավարժը ոչ թէ «վարձկան» պաշտոնիապաշտօնեայ է, այլ «անձնուրաց հովիւ»։ ՆաԱն կ'առաչարկէառաջարկէ դաստիարակութեան առաջադեմյառաջադէմ ուղիներ, կ'առաչարկէառաջարկէ ծեծն ու ծեծը, աշակերտին կոպտելըհետ կոպիտ վարուելակերպը համարել ուսուցիչի անզորութեանանզօրութեան հետեւանք։հետեւանք Ալամդարեանըհամարել։ կըԸստ գտնէրիրեն, որ երեխայի մը ընդունակութիւնները պէտք է զարգացնել աստիճանաբար՝ երթալովպարզէն պարզիցբարդ:Իսկ բարդը եւ առարկաներու տեսական իմացութիւննիմացութիւնը ամրապնդել գործնականորեն։գործնականօրէն։ ՆաԱն կը մշակէ Ներսիսեան դպրոցի վարչական, ուսումնական եւ բարոյակրթական աշխատանքներու կանոններկանոններ՝ {{քաղվածք|«ԱռաջարկութիւևքԱռաջարկութիւնք դպրոցական կարգադրութեանց ի պետս հայկական ուսումնարանին Տփխիս քաղաքի», [[1825]]}}։

Ալամդարեանին կ'աշակարտէնաշակարտեն [[Խաչատուր Աբովեան]]ը, Ս. Նազարեանցը, Ս. Ներսիսեանը, Մ. Մսերեանը եւ ուրիշներ։