«Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Համաշխարհային երկրորդ պատերազմին նախորդած շրջանին մէջ ԱՍՆ կը վարէր «չմիջամտելու քաղաքականութիւն, որ կը նշանակէր թողտուութիւն ֆաշիսթական նախայարձակներուն։ [[1935]]-ի [[օգոստոսի 8]]-ին քոնկրէսն ընդունեց «չէզոքութեան մասին օրէնքըէ, որ փաստօրէն նպաստեց [[Սպանիա|Սպանիոյ]] Հանրւսպետութեան դէմ գերմանա-իտալական ինտերուենցիային ([[1936]]-[[1939]]): ԱՍՆ իր դիրքով նպաստեց նաեւ [[1938]]-ի Միւնխենեան համաձայնութեանը։ ԱՄՆ-ի, ինչպէս նաեւ [[Անգլիա (արեւմտահայերէն)|Անգլիոյ]] եւ [[Ֆրանսիայ|Ֆրանսայի]] քաղաքականութիւնը հող նախապատրաստեց 2-րդ համաշխարհային պատերազմի սանձազերծման համար։ Պատերազմի սկիզբէն ի վեր ձեւականօրէն մնալով չէզոք` ԱՄՆ կը պաշտպանէր Անգլիային եւ Ֆրանսային ընդդէմ [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիոյ]]: [[1939]]-ի [[նոյեմբեր]]ին քոնկրէսը վերանայեց չէզոքութեան մասին օրէնքը, որ փաստացի կը նշանակէր Անգլիա եւ Ֆրանսա զէնք արտահանելու թոյլտուութիւն։ [[1941]]-ի մարտին ընդունուեց Լենդլիզի մասին օրէնքը։ Միաժամանակ ԱՄՆ ձգտում էր օգտագործել Անգլիոյ դժուարին կացութիւնը, նոր շարք մը տիրոյթներու եւ ազդեցութեան ոլորտներու մէջ իր վերահսկողութիւնը հաստատելու նպատակով։ Այսպէս, [[1940]]-ին ստորագրուած համաձայնութեամբ ([[1941]]-ի [[մարտի 27]]-ին վերջնականապէս ձեւակերպուեցաւ որպէս պայմանագիր) 50 հին էսքատրային ականակիրներու դիմաց ԱՄՆ Անգլիայէն վարձակալական հիմունքներով Աթլանթեան ովկիանոսի շարք մը կարեւոր ռազմավարական կէտերուն մէջ 99 տարուայ ժամկէտով տարածքներ ստացաւ ռազմական պազաներ կառուցելու համար։ [[ԽՍՀՄ]]-ի վրայ հիթլերեան [[Գերմանիայ|Գերմանիոյ]] յարձակումէն յետոյ՝ [[1941]]-ի [[յունիսի 24]]-ին, Ֆ. Ռուզուելթի կառավարութիւնը յայտարարեց Խորհրդային Միութեանը աջակցելու պատրաստակամութեան մասին։ Նոյն թուականի օգոստոսի 14-ին ստորագրուեցաւ Աթլանթեան խարթիան՝ ԱՄՆ-ի եւ [[Անգլիայ|Անգլիոյ]] կառավարութիւններու յայտագիրը պատերազմի նպատակներու մասին, իսկ [[սեպտեմբերի 29]]-էն [[հոկտեմբերի 1]]-ը Մոսկուայի մէջ տեղի ունեցաւ [[ԽՍՀՄ]]-ի, ԱՄՆ-ի եւ Անգլիոյ ներկայացուցիչներու խորհրդակցութիւնը, ուր որոշումներ ընդունուեցին [[ԽՍՀՄ]]-ին զէնքի, սարքաւորման ու պարէնի մատակարարումը ընդլայնելու եւ ԽՍՀՄ կողմէն ԱՄՆ-ին ու Անգլիային հումք տրամադրելու վերաբերեալ։ Ստեղծուեցաւ հակահիթլերեան քոալիցիայ [[ԽՍՀՄ]]-ի, ԱՄՆ-ի եւ [[Անգլիայ|Անգլիոյ]] գլխաւորութեամբ։ Պատերազմի սկիզբէն սրուեցան ամերիկա-գերմանական եւ ամերիկա-ճափոնական յարաբերութիւնները։ 1941-ի դեկտեմբերի 7-ին Ճափոնիան յարձակուեցաւ ԱՄՆ-ի եւ [[Անգլիայ|Անգլիոյ]] Խաղաղովկիանոսեան տիրոյթներու եւ պազաներու վրայ։ ԱՄՆ-ի նաւատորմը ծանր կորուստնէր կրեց յատկապէս Փիրլ Հարպորի մէջ։ [[1941]]-ի [[դեկտեմբերի 11]]-ին Գերմանիան եւ [[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիան]] պատերազմ յայտարարեցին ԱՄՆ-ին։ [[1942]]-ի [[յունիս]]ին [[ՍՍՀՄ]]-ի, ԱՄՆ-ի եւ Անգլիոյ միջեւ համաձայնութիւն ձեռք բերուեց՝ 1942-ին Եւրոպայում երկրորդ ճակատ բացելու մասին։ Սակայն ԱՄՆ եւ Անգլիան ձգձգեցին երկրորդ ճակատի բացումը մինչեւ [[1944]]-ը, երբ պարզ դարձաւ, որ [[ԽՍՀՄ]] ի վիճակի է սեփական ուժերով ջախջախել հիթլերեան Գերմանիան եւ եւրոպական երկիրներն ազատագրել ֆաշիսթական լուծէն։ Պատերազմի ժամանակ ԱՄՆ մասնակցեց երեք մեծ տէրութիւններու կառավարութիւններու ղեկավարներու քոնֆերանսներուն [[Թեհրան]]ի, Եալթայի, իսկ Գերմանիոյ կապիտուլեացիայից յետոյ՝ Պոտստամի մէջ, որտեղ ընդունուեցան պատերազմի եւ յետպատերազմեան կարգաւորման հարցերու հետ կապուած համաձայնեցուած որոշումներ։ [[1945]]-ին ամերիկեան ինքնաթիռները առաջին աթոմային ռումբերը նետեցին Ճափոնիայի Հիրոսիմա ([[օգոստոսի 6]]-ին) եւ Նակասաքի ([[օգոստոսի 9]]-ին) քաղաքներու վրայ։ Տասնեակ հազարաւոր զոհեր պատճառած այդ գործողութիւնը թելադրուած չէր ռազմական անհրաժեշտութեամբ եւ կը հետապնդէր քաղաքական նպատակներ։ Ճափոնիան քափիթուլեացիան ստորագրեց [[1945]]-ի [[սեպտեմբերի 2]]-ին, այն բանէն յետոյ, երբ [[ԽՍՀՄ]] զինուած ուժերը ջախջախեցին անոր հիմնական ցամաքային բանակը։

 

[[Պատկեր:USA-satellite.jpg|մինի|աջից|330px|ԱՄՆ ֆիզիքական քարտէս]]

ԱՄՆ-ի գրեթէ ողջ տարածքը կը գտնուի [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, բաղկացած է երեք մասէ՝ ԱՄՆ-ի բուն տարածքէն, Ալասքա նահանգէն և Հաուայեան կղզիներէն ([[Խաղաղ ովկիանոս]]ին մէջ)։ ԱՄՆ-ը գաղութատէր պետութիւն է։ Անոր տիրապետութիւններն են [[Փուերթօ Րիքօ|Փուերթօ Րիքոն]] և [[Վիրճինեան կղզիներ]]ը՝ [[Քարիպեան ծով]]ին մէջ, [[Արեւելեան Սամոա]]ն, [[Կուամ]]ը եւ շարք մը փոքր կղզիներ՝ Խաղաղ ովկիանոսին մէջ։ Ատոնց մէջ տեղաբաշխուած են ԱՄՆ-ի ռազմաօդային եւ ռազմածովային յենակէտեր։ ԱՄՆ-ի արեւելեան ափերը կ՛ողողեն [[Ատլանտյան օվկիանոս|Աթլանթեան]], իսկ արևեւմտյանը՝ [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ]], Ալասքայի հիւսիսը՝ [[Հիւսիսային սառուցեալ ովկիանոս]]ներու ջուրերը։