«Այբուբեն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: է: → է։ (2) oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{արևելահայերեն|Այբուբեն}}
{{Կը խմբագրեմ}}
'''Այբուբեն''', [[տառ]]երու (գիրերու) յաջորդական կարգ։ Հայերէնի այբուբենի անուանումը կազմուած է մեր այբուբենի առաջին երկու տառերուն՝ ա-ի՝ այբ եւ բ-ի՝ բեն անուններէն։<br />
 
[[Հայերէն]]ի այբուբենն ունի 38 տառ, որոնցմէ 36-ը ստեղծած է [[Մեսրոպ Մաշտոց (արեւմտահայերէն)|Մեսրոպ Մաշտոցը]] 404 թուականին, իսկ Օ եւ Ֆ տառերը այբուբենին մէջ մտցուած են 12-13<sup>րդ</sup> դարերուն:
[[հայերեն|Հայերէն]]ի այբուբենն ունի 38 տառ ու մէկ նշանագիր։ Հայերէնի աւանդական այբուբենը հետեւեալն է.
{| class="wikitable"
 
|-
Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, Ը, Թ, Ժ, Ի, Լ, Խ, Ծ, Կ, Հ, Ձ, Ղ, Ճ, Մ, Յ, Ն, Շ, Ո, Չ, Պ, Ջ, Ռ, Ս, Վ, Տ, Ր, Ց, Ւ, Փ, Ք, Օ, Ֆ։
| '''<big><big>[[Ա]]</big></big>''' || այբ || '''<big><big>[[Բ]]</big></big>''' || բեն || '''<big><big>[[Գ]]</big></big>''' || գիմ || '''<big><big>[[Դ]]</big></big>''' || դա || '''<big><big>[[Ե]]</big></big>''' || եչ || '''<big><big>[[Զ]]</big></big>''' || զա || '''<big><big>[[Է]]</big></big>''' || է || '''<big><big>[[Ը]]</big></big>''' || ըթ || '''<big><big>[[Թ]]</big></big>''' || թօ
|-
Ասոնցմէ զատ հայերէնն ունի նաեւ հնչիւն մը՝ թէեւ պարզ, բայց երկու տառով գրուող՝ ու։
| '''<big><big>[[Ժ]]</big></big>''' || ժա || '''<big><big>[[Ի]]</big></big>''' || ինի || '''<big><big>[[Լ]]</big></big>''' || լիւն || '''<big><big>[[Խ]]</big></big>''' || խէ || '''<big><big>[[Ծ]]</big></big>''' || ծա || '''<big><big>[[Կ]]</big></big>''' || կեն || '''<big><big>[[Հ]]</big></big>''' || հօ || '''<big><big>[[Ձ]]</big></big>''' || ձա || '''<big><big>[[Ղ]]</big></big>''' || ղատ
Արեւելահայ գրութեան մէջ ''ւ'' տառը չկայ. անոր փոխարէն վ կը գրուի (ա ձայնաւորէ յետոյ միշտ, ի-էն յետոյ բառի վերջը եւ ձայնաւորէն առաջ. հարավ, լավ, թիվ, հաշիվ, հիվանդ)։
|-
 
| '''<big><big>[[Ճ]]</big></big>''' || ճէ || '''<big><big>[[Մ]]</big></big>''' || մեն || '''<big><big>[[Յ]]</big></big>''' || յի || '''<big><big>[[Ն]]</big></big>''' || նու || '''<big><big>[[Շ]]</big></big>''' || շա || '''<big><big>[[Ո]]</big></big>''' || ո || '''<big><big>[[Չ]]</big></big>''' || չա || '''<big><big>[[Պ]]</big></big>''' || պէ || '''<big><big>[[Ջ]]</big></big>''' || ջէ
Հայերէնի տառերն ունին իրենց անունները.
|-
 
| '''<big><big>[[Ռ]]</big></big>''' || ռա || '''<big><big>[[Ս]]</big></big>''' || սէ || '''<big><big>[[Վ]]</big></big>''' || վեւ || '''<big><big>[[Տ]]</big></big>''' || տիւն || '''<big><big>[[Ր]]</big></big>''' || րէ || '''<big><big>[[Ց]]</big></big>''' || ցօ || '''<big><big>[[Ւ]]</big></big> || '''վիւն || '''<big><big>[[Փ]]</big></big>''' || փիւր || '''<big><big>[[Ք]]</big></big>''' || քէ
''այբ, բեն, գիմ, դա, եչ, զա, է, ըթ, թօ, ժէ, ինի, լիւն, խէ, ծա, կեն, հօ, ձա, ղատ, ճէ, մեն, յի, նու, շա, ո, չա, պէ, ջէ, ռա, սէ, վեւ, տիւն, րէ, ցօ, վիւն, փիւր, քէ օ, ֆէ։''
|-
Տառերը կարելի է անուանել նաեւ իրենց հնչիւններով. ''ա, բ (բը), գ(գը), դ(դը)'' եւ այլն։
| || || || || || || || || || || || || || || '''<big><big>Օ</big></big>''' || օ || '''<big><big>Ֆ</big></big>''' || ֆէ
 
|-
Տառերը մեծատառ (գլխատառ, գլխագիր) կամ փոքրատառ կը գրուին։ Մեծատառերը վերը տեսանք։
|}
Փոքրատառերն են՝
== Այլ Լեզուներու Այբուբեններ ==
''ա, բ, գ, դ, ե, զ, է, ը, թ, ժ, ի, լ, խ, ծ, կ, հ, ձ, ղ, ժ, մ, յ, ն, շ, ո, չ, պ, ջ, ռ, ս, վ, տ, ր, ց, ւ, փ, ք, օ, ֆ։''
Եւրոպական լեզուներու մեծ մասի այբուբենները հիմնուած են լատինական գիրերուն վրայ: Լայնօրէն տարածուած են նաեւ կիւրեղեան գիրերը: <br />
Այդ այբուբեններն են՝
*[[հայերէն]]ի այբուբեն
*[[յունարէն]]ի այբուբեն
*[[եբրայերէն]]ի այբուբեն
[[Պատկեր:Alefbet ivri.svg|180px]]<br />
*[[արաբերէն]]ի այբուբեն
*կիւրեղեան գիրերու հիմքով՝
**պելառուսերէնի, պաշքիրերէնի, ղրղզերէնի, ղազախերէնի, մոնկոլերէնի, ովսերէնի, [[ռուսերէն]]ի, [[ուքրաիներէն]]ի, [[պուլքարերէն]]ի, [[սերպերէն]]ի, չեչեներէնի այբուբեններ
*լատինական գիրերու հիմքով՝
**հնդեւրոպական լեզուներ՝
***ռոմանական եւ գերմանական խումբերու բոլոր լեզուներու այբուբեններ
***սլավոնական լեզուներ՝
****չեխերէնի այբուբեն
****լեհերէնի այբուբեն
****սլովաքերէնի այբուբեն
****սլովեներէնի այբուբեն
***թուրքական լեզուներ
****ազրպէյճաներէնի այբուբեն
****[[թուրքերէն]]ի այբուբեն
****ուզպեքերէնի այբուբեն
***ուկորա-ֆիննական լեզուներ՝
****հունկարերէնի այբուբեն
****ֆիններէնի այբուբեն
****էսթոներէնի այբուբեն
***այլ լեզուներ՝
****վիեթնամերէնի այբուբեն
****պասքերէնի այբուբեն
 
[[Կատեգորիա:Լեզուներ (արւմտ․)]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Այբուբեն» էջէն