«Էջմիածինի Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (9), (արւմտ․) using AWB
Կատարուած են անհրաժեշտ լեզուական սրբագրութիւններ եւ անուններու յաւելումներ։
Տող 1.
'''Գէորգեան հոգեւոր ճեմարան''' (աստուածաբանական համալսարան), [[Հայաստան]]ի մէջ հիմնուած եւ մինչեւ օրս գործող ամէնէն հին բարձրագոյն կրթական հաստատութիւնը։ Հիմնադրուած է 1874-ին, [[Վաղարշապատ]]ի Մայր Աթոռ [[Ս. Էջմիածին|Ս. ԷջմիածնոյԷջմիածնի Տաճարիտաճարի]] հարեւանութեամբ։
[[Պատկեր:Etchmiadzin Seminary.jpg|300px|մինի|աջից|Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարան]]
 
== Պատմութիւն ==
* 1866-ին, Գէորգ Դ. Կոստանդնուպոլսեցի կաթողիկոսը Ռուսիոյ Ալեքսանդր Բ. կայսրին հանդիպելով, արտօնութիւն կը ստանայ հիմնադրելու հոգեւոր կրթական հաստատութիւն մը։
* 25 Մայիս 1869-ին ճեմարանի շինարարութիւնը կը սկսի, բացումը կը կատարուի՝ 28 Սեպտեմբեր 1874-ին։ Նոյն թուականին [[Ռուսաստան|Ռուսիոյ]] Լուսաւորութեան նախարարութեան վաւերացուցած կանոնադրութեամբ, ճեմարանը կ'ունենայ երկու բաժին՝ դասարանային՝ վեցամեայ եւ լսարանային՝ եռամեայ ծրագիրով, որ պիտի տար հոգեւոր բարձրագոյն կրթութիւն։
* 1882-ին, երբ ճեմարանին կը միանայ Էջմիածնի ժառանգաւորաց դպրոցը, կը կոչուի Ժառանգաւորաց հոգեւոր ճեմարան։ Յետագային հիմնադիրին անունով կը վերանուանուի՝վերանուանուի Գէորգեան ճեմարան։
 
Հակառակ գործադրուած ջանքերուն, Գէորգ Դ Կոստանդնուպոլսեցիի օրով, շրջանաւարտներէն ոչ մէկը կուսակրօն հոգեւորական կը դառնայ։ Ճեմարանին մէջ աւելի շատ կ'իշխէր աշխարհիկ ոգին։ Ճեմարանի առաքելութիւնը նպատակաուղղելու գործին մէջ կարեւոր դեր կը խաղայ Մակար Ա Թեղուտցին։ Ան կը կազմակերպէ ուսուցչական կազմը՝ հրաւիրելով Ա. Նահապետեանը, Ա. Մանտինեանը, Փ. Վարդանեանը, Ս.Ստեփան Պալասանեանը, Մ. Պալեանը եւ Մ.Մաղաքիա Օրմանեանը։ Վերջինս կը նշանակուի աստուածաբանական նիւթերու ուսուցիչ։ Անոր ջանքերով, 1888-ին, շրջանաւարտներէն չորսը առաջին անգամ կը ձեռնադրուին կուսակրօն հոգեւորականներ։
 
Ճեմարանը կը ջամբէ բազմակողմանի ընդհանուր կրթութիւն։ Դպրոցական բաժնին մէջ կը դասաւանդուին հայոց պատմութիւն եւ աշխարհագրութիւն, ընդհանուր պատմութիւն եւ աշխարհագրութիւն, հայ մատենագրութիւն, հայոց եւ օտար լեզուներ (ռուսերէն, ֆրանսերէն եւ գերմաներէն), բնագիտութիւն, տիեզերագիտութիւն, թուաբանութիւն, Ս. Գիրք, եկեղեցական երաժշտութիւն, տրամաբանութիւն եւ այլն։
Տող 14 ⟶ 15՝
Նախապէս, շրջանաւարտները կը ներկայացնէին աւարտական թէզ մը, զոր կը պաշտպանէին քննական յանձնաժողովին առջեւ, այնուհետեւ անոնք կը ձեռնադրուէին կամ ալ իրենց ուսումը կը շարունակէին՝ ռուսական եւ եւրոպական բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններուն մէջ։
 
Տարբեր տարիներ Ճեմարանի մէջ դասախօսած են [[Մանուկ Աբեղեան|Մանուկ ԱբէղեանըԱբեղեանը]], [[ՀռաչեայՀրաչեայ Աճառեան|Հրաչեայ Աճառեանը]]ը, Ե.Եղիշէ Թադէոսեանը, ԼէօնԼէոն, Ստեփան Լիսիցեանը, [[Ք.Քրիստափոր Կարա-Մուրզա|Քրիստափոր Կարա-Մուրզան]]ն, [[Կոմիտաս Վարդապետ|Կոմիտասը]], Կ. Կոստանեանցը, Ս.Սէթ Յարութիւնեանը, Ա.Աշոտ Յովհաննիսեանը, Յովհաննէս Յովհաննիսեանը, Յ.Յակոբ Մանանդեանը, Մեսրոպ արք. Տէր Մովսիսեանը (Մագիստրոս) եւ ուրիշներ։ Դասախօսներու մէկ մասը Ճեմարանի նախկին սաներն էին։
 
Ճեմարանին մէջ մշակուած են հայկական դպրոցներու ուսումնական ծրագիրները, կազմուած՝ դասագիրքեր ու ձեռնարկներ, գրուած՝ պատմագիտական, բանասիրական, մանկավարժական ու աստուածաբանական բնոյթի բազմաթիւ երկեր, որոնցմէ շատերը հայագիտութեան մնայուն արժէքներ են։ Աւելի քան 50 տարի [[Անդրկովկաս]]ի հայկական դպրոցներու ուսուցչական կազմը համալրուած է ճեմարանի շրջանաւարտներով։
 
* 1917-ի վերջինվերջերուն, քաղաքական ու ռազմական անբարենպաստ պայմաններու հետեւանքով, Գէորգ Ե. Սուրէնեանց կաթողիկոսի որոշումով, ճեմարանը 21 Դեկտեմբերին ժամանակաւոր կերպով կը դադրեցնէ դասընթացքները եւ շէնքը կը տրամադրուի զինուորական հրամանատարութեան։
* 1919–1920-ին փորձեր կը կատարուին Գէորգեան ճեմարանի դռները դարձեալ բանալու ուղղութեամբ, սակայն ապարդիւն։
 
Տող 24 ⟶ 25՝
 
* Ի դարու սկիզբը Ճեմարանը կ'ունենայ 230 ձրիավարժ եւ 20 թոշակաւոր սաներ։ Ճեմարանը կը պահուի Էջմիածնի վանքի եկամուտներուն, ընդհանուր հանգանակութիւններու, նուիրատուութիւններու ու կտակներու միջոցով։ Վերատեսուչը կաթողիկոսն է, որ գործերը կը վարէ ուսումնական խորհուրդի եւ տեսուչի մը գործակցութեամբ։
Ճեմարանի տեսուչներ եղած են՝ Խորէն եպս. Գալֆայեանը, Գաբրիէլ եպս. Այվազովսկին, Արշակ վրդ. Նահապետեանցը, Սարգիս եպս. Գասպարեանը, Կ. Կոստանեանցը, Կարապետ վրդ. Տէր Մկրտչեանը, Գարեգին վրդ. Յովսէփեանը, Մեսրոպ վրդ. Տէր Մովսիսեանը, Մ. Պէրպէրեանը, Բագրատ եպս. Վարդազարեանը եւ ուրիշներ։
 
Ճեմարանի տեսուչներ եղած են՝ Խորէն եպս. Գալֆայեանը, Գաբրիէլ եպս. Այվազովսկին, Արշակ վրդ. Նահապետեանցը, Սարգիս եպս. Գասպարեանը, Կ.Կարապետ Կոստանեանցը, Կարապետ վրդ. Տէր Մկրտչեանը, Գարեգին վրդ. Յովսէփեանը, Մեսրոպ վրդարք. Տէր Մովսիսեանը, Մ. Պէրպէրեանը, Բագրատ եպս. Վարդազարեանը եւ ուրիշներ։
* 1 Նոյեմբեր 1945-ին, Գէորգ Զ Չորեքչեանի ջանքերով, կը բացուի Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարանը, որ աւելի համեստ շրջանակներու մէջ կը շարունակէ ճեմարանի աւանդոյթները։
 
* 1 Նոյեմբեր 1945-ին, Գէորգ Զ. Չորեքչեանի ջանքերով, կը բացուի Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարանը, որ աւելի համեստ շրջանակներու մէջ կը շարունակէ ճեմարանի աւանդոյթները։
* 1995-ին Ճեմարանի շէնքը իբրեւ սեփականութիւն կը վերադառնայ Մայր Աթոռին եւ 1996–1997-ին հիմնովին կը վերանորոգուի։
* 1997–1998 ուսումնական տարեշրջանի շեմին, տեղի կ'ունենայ ճեմարանի վերաբացման հանդիսութիւնը։
* 1999–էն սկսեալ Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանին մէջ նոր ու հիմնարար կազմակերպչական աշխատանքներ կը կատարուին։
Կ'աւելնայ նոր ընդունուող սաներու թիւը՝ միաժամանակ բարձրացնելով տեսչութեան ու դասախօսական կազմին պատասխանատուութիւնը։
[[Գարեգին Բ. Կաթողիկոս|Գարեգին Բ. Կաթողիկոսի]] հրամանով եւ անմիջական մասնակցութեամբ հիմնարար փոփոխութիւններ կը կատարուին ուսումնական ծրագիրներուն մէջ։ Լաւագոյն եւ բարձր մակարդակով դասաւանդումը ապահովելու համար ճեմարան կը հրաւիրուին քանի մը մասնագէտներ՝ դոկտկորդոկտոր-դասախօսներ եւ գիտութեան թեկնածուներ։
* 2001-2002 ուսումնական տարեշրջանին հոգեւոր ճեմարանը կը ստանայ բարձրագոյն կրօնական հաստատութեան կարգավիճակ։
 
Նկատի առնելով ուսումնական ծրագիրներու թարմացումն ու հարստացումը՝հարստացումը, ՀՀ Կրթութեան եւ գիտութեան նախարարութիւնը Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանին կըշնորհած շնորհէ՝է աստուածաբանական համալսարանի կարգավիճակ։ Անոր համակարգին մէջ բացի ճեմարանէն կը ներարկուիններառնուին [[Սեւանայ Լիճ|Սեւանի]] Վազգէնեան հոգեւոր դպրանոցը եւ Հառիճի ընծայարանը:
 
== Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանին առաքելութիւնը ==
Տող 51 ⟶ 54՝
 
=== Ճեմարանի նշանաւոր շրջանաւարտներ ===
* ԳէոորգԳէորգ Զ. Չորեքչեան
* Գարեգին Ա. Յովսէփեան
* Գարեգին Բ. Ներսիսեան
* Գարեգին Մելոյեան
* [[Մանուկ Աբեղեան|Մանուկ Աբէղեան]]
* [[Նիկողայոս ԱտոնցԱդոնց]]
* [[Աւետիս Ահարոնեան]]
* [[Նիկոլ Աղբալեան]]
* Հրաչեայ Աճառեան
* [[Ակսել Բակունց]]
* [[Դերենիկ Դէմիրճեան|Դերենիկ ՏէմիրճեանԴեմիրճեան]]
* [[Մակար Եկմալեան]]
* [[Աւետիք Իսահակեան]]
Տող 67 ⟶ 70՝
* [[Կոմիտաս Վարդապետ|Կոմիտաս վարդապետ]]
* [[Լեւոն Շանթ]]
* [[Երուանդ Տէր-Մինասեան|Երուանդ Տէր Մինասեան]]
* [[Գալուստ Տէր-Մկրտչեան|Գալուստ Տէր Մկրտչեան]]
* [[Կարապետ եպիսկոպոս Տէր-Մկրտչեան|Կարապետ եպիսկոպոս Տէր Մկրտչեան]]
* Լեւոն Տէր Մելիքսէթեան
* [[Սիմոն Վրացեան]]
 
== Դասախօսներ ==
* Պետրոս ՊետիրեանԲեդիրեան
* Գրիգոր Բրուտեան
* Դաւիթ ԿիւրջինեանԳիւրջինեան
* Գնել Գրիգորեան
* Գրիգոր Յակոբեան
* Պետրոս Յովհաննիսեան
* Արշակ ՄատոյեանՄադոյեան
* Վարագ Ներսիսեան