«Այնճար» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնականվայր}}
[[Պատկեր:Anjar Street, March 2017.jpg|250px|մինի|աջից|Այնճարի գլխաւոր մայրուղին]]
'''Այնճար''' կամ '''Անճար''' ({{lang-ar|عنجر}}, {{lang-en|Ainjar}}, որ կը նշանակէ արագահոս կամ չոռոգուած գետ) կամ '''Հաուշ Մուսա''' ({{lang-ar|حوش موسى}}), [[Լիբանան]]ի [[Պեքաայի Մարզ|Պեքաայի շրջանին]] մէջ 2400 ամբողջութեամբ հայ բնակչութիւն ունեցող քաղաք մըն է:<ref>[http://www.mousaler.com/anjar/data/demographics.html ANJAR: Demographics<!-- Bot generated title -->]</ref> Անոր ընդհանուր տարածութիւնը կը կազմէ մօտաւորապէս 20 քառակուսի քիլոմեթր: Ամրան եղանակին, բնակչութեան թիւը կը հասնի 3500-ի, մուսալեռցիներու Պէյրութէն կամ սփիւռքի այլ երկիրներէ վերադարձին պատճառով: Հին աշխարհին մէջ, քաղաքին անունը կը ճանչցուէր իբրեւ Չալքիս:<ref>{{cite web |last1=Lendering |first1=Jona |title=Bekaa Valley |url=https://www.livius.org/articles/place/bekaa-valley/ |website=Livius.org}}</ref>
 
== Պատմութիւն ==
[[Պատկեր:Anjar vu du palais.jpg|250px|մինի|աջից|Այնճարի բերդ]]
Ըստ յիշատակութիւններու, քաղաքը կը հիմնադրուի 8-րդ դարու սկիզբը ումաուիներու խալիֆ Ալ-Ուալիտ Ա.-ի կողմէ, իբրեւ նստավայր: Սակայն, պատմաբան [[Ժերէ Լ. Պաչարաչ]] կ'ըսէ, թէ Ալ-Ուալիտի որդին՝ [[Ալ-Ապպաս իպն Ալ-Ուալիտ]]ն էր Այնճարը հիմնադրողը մօտաւորապէս 714-ին՝ նշելով բիւզանդացի քրոնիկագիր Թէոֆանոսը, որ կ'արձանագրէ, թէ Ալ-Ապպաս ինք կառուցած է քաղաքը:
 
Տող 24 ⟶ 25՝
1941-ին կը ստեղծուի Այնճարի առաջին քաղաքապետական խորհուրդը՝ եօթը անդամներէ բաղկացած. Իւրաքանչիւր գիւղամաս կ՛ունենայ նաեւ իր գիւղապետը:
 
Այնճարի առաջին քաղաքապետը կ՛ըլլայ Սերոբ Շէրպէթճեան, որ ծանր պայմաններու տակ կը սկսի իր աշխատանքին՝ տուներու բաշխումէն անմիջապէս ետք: Նորակազմ Խորհուրդը հոգ կը տանի գիւղի մաքրութեան, կը հսկէ ջուրի բաշխումին եւ փորձ կը կատարէ ծառազարդելու գիւղը, որ սակայն ջուրի տագնապի պատճառաւ չի յաջողիր: Հոս պէտք է յիշել, որ այս տարիներուն, ժողովուրդը շրջանին մէջ հաստատուելու համար քայլեր չէր առներ, որովհետեւ մեծ յոյս ունէր որ պիտի վերադառնար իր պապենական գիւղերը:
Հոս պէտք է յիշել, որ այս տարիներուն, ժողովուրդը շրջանին մէջ հաստատուելու համար քայլեր չէր առներ, որովհետեւ մեծ յոյս ունէր որ պիտի վերադառնար իր պապենական գիւղերը:
 
Այս շրջանին, կը կառուցուի 600 խորանարդ տարողութեամբ ջրամբար մը, գիւղի ամենաբարձր կէտին վրայ եւ ջուրը աղբիւրներու միջոցաւ (գասթալ)՝ կը ցրւուի գիւղին մէջ:
Տող 58.
Իւրաքանչիւր գիւղաթաղ միւսէն բաժնուած է 20 մեթր լայնութեամբ ճամբայով մը: Գլխաւոր պողոտայի գագաթին կառուցուած է «Ս. Պօղոս» եկեղեցին, որուն կողքին ազգային վարժարանը: Առանձին տեղեր տրուած են հայ Կաթողիկէ եւ հայ Աւետարանական եկեղեցիներու եւ դպրոցներու շինութեան համար: Մինչեւ տուներու շինութիւնը հետզհետէ ցրուող ընտանիքները պակսելով՝ Այնճարի մէջ կը տեղաւորուին 1050 ընտանիքներ:<ref>[http://mousaleranjar.org/index.php/foundation/163-the-construction-of-the-houses-in-anjar Ե՞րբ եւ ինչպէ՞ս կառուցուեցաւ Այնճարը]</ref>
 
== Կրօնք Եւեւ Ուսումուսում==
[[File:Anjar Church, March 2017 1.jpg|thumb|Այնճարի մէջ եկեղեցի մը]]
Այնճարի բնակչութեան մեծամասնութիւնը կը պատկանի հայ առաքելական համայնքին: [[Հայ Առաքելական Սուրբ Պօղոս եկեղեցի]]ն Լիբանանի երկրորդ մեծագոյն հայկական եկեղեցին է:<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Memorial.99/current_category.70/memorials_detail.html Musa Dagh Memorial in Anjar, Lebanon<!-- Bot generated title -->]</ref>
 
Հայ առաքելական համայնքը ունի իր դպրոցը՝ Ազգային Յառաջ - Գալուստ Կիւլպէնկեան երկրորդական վարժարանը: 1940-ին, [[Փարիզ]] լոյս տեսնող «Յառաջ» հայկական թերթին գործադիր խմբագիր [[Շաւարշ Միսաքեան]]ի ջանքերով կը կատարուի հանգանակութիւն մը, որ կը նպաստէ «Յառաջ» վարժարանի շինութեան: Վարժարանին բացման արարողութիւնը տեղի կ'ունենայ 1941-ին: [[Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնադրամ]]ի վարչութիւնը ներդրում կ'ունենայ դպրոցի ընդարձակման աշխատանքներուն մէջ, այսպիսով [[Գալուստ Կիւլպէնկեան]]ի անունով կը կոչուի դպրոցը:
Տող 68.
Այնճարի Հայ Աւետարանական եկեղեցին կը ծառայէ Այնճարի մէջ փոքրամասնութիւն կազմող հայ աւետարանական համայնքին: 1948-ին, քոյր Հետուիկ Այենշանսլինի կողմէ կը հիմնուի հայ աւետարականներու դպրոցը: 1953-ին, վարժարանը, որ մինչ այդ միջնակարգ վարժարան էր, կը դառնայ երկրորդական վարժարան: Անիկա նաեւ ունի գիշերօթիկ բաժին, ուր ձմեռեն տարբեր շրջաններէ եկած մանուկներ:
 
== Զբօսաշրջութեան Վայրերվայրեր ==
Նախապէս '''Ժերհա''' կոչուող ումաուի խալիֆ [[Ալ-Ուալիտ իպն Ապտուլ Մալեք]]ի կողմէ 8-րդ դարուն կառուցուած օրրանը լքուած էր՝ իր ետին ձգելով կանգուն աւերակներ: Այս աւերակները կը ճանչցուին իբրեւ [[Համաշխարհային Մշակութային Ժառանգութիւն|մշակութային ժառանգութիւն]]:
[[FileՊատկեր:Anjar vu du palais.jpg|thumb|300px|բերդէն աւերակներ]]
 
[[File:Anjar vu du palais.jpg|thumb|300px|բերդէն աւերակներ]]
Աւերակները կը գրաւեն 114,000 քառակուսի մեթր տարածութիւն եւ կը շրջապատուին բարձր անառիկ քառէ պատերով, որոնք ունէին աւելի քան երկու մեթր լայնութիւն եւ 7 մեթր հասակ: 370 մեթրով 310 մեթր քառակիւն քաղաքը ծրագրուած է հռոմէացիներուն կողմէ եւ աշխատողները եկած են [[Բիւզանդական Կայսրութիւն|Բիւզանդիոնէն]]: Երկու մեծ ճամբաներ՝ «Քարտօ Մաքսիմում»-ը, որ կ'երկարէր հիւսիսէն հարաւ եւ «Տեքումանուս Մաքսիմուս»-ը, որ կ'ընդարձակուէր արեւելքէն արեւմունք, քաղաքը կը բաժնէին չորս մասերու:<ref>[https://web.archive.org/web/20071211171027/http://www.destinationlebanon.gov.lb/eng/Aanjar.asp The archaeological site of Anjar]</ref>
 
Տող 97 ⟶ 96՝
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
 
== Գրականութիւն ==
*{{cite book | first = Jere L. | last = Bacharach | authorlink = Jere L. Bacharach | editor-last = Necipoğlu | editor-first = Gülru | title = Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World | chapter = Marwanid Umayyad Building Activities: Speculations on Patronage | volume = 13 | url = https://books.google.com/books?id=NdCTI5FqayAC&lpg=PP1&pg=PA27#v=onepage&q&f=false | publisher = BRILL | location = Leiden | year = 1996 | isbn = 90-04-10633-2 | pages = 27–44}}
 
== Արտաքին յղումներ ==
Տող 107 ⟶ 103՝
* [https://web.archive.org/web/20051206013148/http://yalibnan.com/site/archives/2005/05/spotlight_on_an.php Ya Libnan | Lebanon News | Spotlight on Anjar]
* [http://www.lgic.org/en/photos2_anjar.php Այնճարի աւերակներէն լուսանկարներ]
{{Արտաքին յղումներ}}
 
[[Ստորոգութիւն:Լիբանանի քաղաքներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Այնճար» էջէն