«Անթոնին Տվորժաք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 45.
=== հեղինակ եւ երգեհոնահար ===
Տվորժաքը անուանեց իր լարային հնգեակը լա մինոր (a moll) օփիւս 1 (1861), եւ իր լարային քառեակը (1862) օփիւս 2-ը, Պուրգհաուզերի թուագրմամբ կը թուագրուի Պ.6 եւ Պ.7 ցցնելով առաջին հինգ ստեղծագործութիւնները որոնք օփիւս թիւեր չունին (1862)
առաջին նախալսումը հանրակայնօրէն կատարուած է 1905 թուականի վերջին, իսկ լիակատար օպերան բեմ բարձրացաւ 1938 թուականին
1871 թուականին Տվորժաքը լքեց Առժամեայ Թատրոնի նուագախումբը որպէսզի ավելի ժամանակ ունենար ստեղծավործելու: {{Sfn|Clapham|1979b|p=25}} Ան մինչեւ 1871 թուականը 26-էն առաջին 5-ին չի տուաւ օփիւս անուանումը:<ref>{{harvnb|Burghauser|1960}}, B.1 through B.26, with Op. 1 assigned both to a string quintet B.7 and to the opera ''Alfred'', B.16; see "Works" about irregular opus numbering</ref> Անոր առաջին մամլոյ հաղորդագորութիւնը ի հայտ եկաւ 1871 թուականի Յունիսին «udební lsty» ամսագրին մէջ, եւ անոր հեղինակային ստեղծագործութիւններու առաջին կատարումը Վզփոմինանի (omínání) երգն էր («Յիշատակ», 1871 թուականի Հոկտեմբէր, Լ. Փրոչազայի երեկոյան երաժշտութիւն)<ref>From a set, "Songs to words by Eliška Krásnohorská", B.23 in {{harvnb|Burghauser|1960}}.</ref> : «Թագաւորը եւ փայտածուխի այրիչը» (King and the Charcoal Burner) օպերա վերաբերեալ առժամեայ թատրոնէն վերադարձուած է Տվորժակին ըսելով որ օպերան բաւականին անհասկանալի է: 1872 թուականին ֆիլհարմոնիկ նուագախումբի ելոյթը առաջին անգամ ներկայացուց օպերան Պադրիխ Սմիթանայի ղեկաւարմամբ, սական լիարժէք օպերան բնօրինակով առաջին անգամ նուագուեցաւ 1929 թուականին<ref>{{harvnb|Burghauser|1960|pp=106–08}}, B.21.</ref>: Քլափհալմը ըսեր է {{Sfn|Clapham|1979b|p=29}}, որ Տվորժաքը հասկցաւ որ գացէր է «ծայրահեղութեան եւ փորձեր է հետեւիլ Վակների օրինակին»: 1873-74 թուականներուն Տվորժաքը վերափոխեց օպերան լման ուրիշ կերպով «առանց օգտուելու նախկին տարբերակէն»: 1874 թուականին Փրահային մէջ օպերայի վերափոխած տարբերակը ներկայացուեցաւ «Թագաւորը եւ փայտածուխի այրիչը II, Պ.42» (King and Charcoal Burner II, Պ.42) անուան ներքոյ: {{Sfn|Burghauser|1960|pp=131–33}}▼
▲1871 թուականին Տվորժաքը լքեց Առժամեայ Թատրոնի նուագախումբը որպէսզի ավելի ժամանակ ունենար ստեղծավործելու
Ամուսնութենէն ետք երբ արդեն հրաժարուեցաւ Պետական Թատրոնէն Տվորժաքը ապահովեցաւ նոր աշխատանքով որպէս երգեհոնահար Ս. Վոյթեխ եկեղեցուոյ մէջ <ref>Smaczny 2002, p. 391</ref> որը նաեւ անուանուած էր Ս. Ատալպրթի, Փրահայի եկեղեցի Յոզեֆ Ֆոսթրի հովանու ներքոյ՝ անոր նախկին ուսուցիչը երգեհոնային դպրոցէն նէրս: աշխատավարձը կ'անուանուէր «ուղղակիօրէն գումար», բայց իրականութեան մէջ այն որպէս «երիտասարդ նորապսակ զույգին ողջունում էր»: {{Sfn|Clapham|1979b|p=30}}▼
▲Ամուսնութենէն ետք երբ արդեն հրաժարուեցաւ Պետական Թատրոնէն Տվորժաքը ապահովեցաւ նոր աշխատանքով որպէս երգեհոնահար Ս. Վոյթեխ եկեղեցուոյ մէջ <ref>Smaczny 2002, p. 391</ref> որը նաեւ անուանուած էր Ս. Ատալպրթի, Փրահայի եկեղեցի Յոզեֆ Ֆոսթրի հովանու ներքոյ՝ անոր նախկին ուսուցիչը երգեհոնային դպրոցէն նէրս: աշխատավարձը կ'անուանուէր «ուղղակիօրէն գումար», բայց իրականութեան մէջ այն որպէս «երիտասարդ նորապսակ զույգին ողջունում էր»
Չնայած այդ հանգամանգներուն Տվորժաքը կրցաւ երաժշտութեան պատմութեան մէջ ակնյայտ մաս կազմել:
1872 թուակաի Նոյերբերին Տվորժաքի գրած Դաշնամուրի քառեակը լա մաժոր (A dur) կատարուեցաւ Փրահային մէջ «հիանալի նուագողներու խումբ»ին կողմէ որուն կազմակերպիչը Փրոչազան էր{{Sfn|Clapham|1979b|p=26}}: Այն առաջին ստեղծագործութիւնն էր որ կատարուեցաւ համերգի ընթագքին: 1873 թուականի Մարտին անոր Չեխ հայրենասիրական քանթաթը «ճերմակ լեռան վարսերը» <ref>This piece, sometimes called ''Hymnus'', is B.27 in the Burghauser (1960) Catalogue. Dvořâk did not give it an opus number.</ref> կատարուեցաւ Փրահայի Հլահոլ Հասարակական Երգչախումբին կողմէ որ բաղկացած էր 300 երգիչներէ (ղեկավարութեամբ անոր ընկերոջ եւ հոնաւոր՝ Քարել Պենտլ) ջերմ վերաբերմունք ցուցաբերելու համար թէ քննադատներուն եւ թէ հանդիսատէսներուն, դարձնլով այն «անատակ յաջողութիւն»
Երբ Տվորժաքը 1874 թուականին արդեն 33 տարեկան դառձաւ դեռ եւս ան յայտնի չէր Փրահայէն դուրս: Այդ տարի ինքը մասնակցեցաւ եւ յաղթեց Աւստրիայի Պետական Մրցանակը ("Stipendium") ստեղծագործելու համար, մրցանակը ստացաւ 1875 թուի Փետրվարին մրցումին յանձնաժղովի կազմը յետեւյալն էր՝ երաժշտագէտ Էտուարտ Հանսլիք, Եոհան Հերպերք,Պետական Օպերային թատրոնի գլխաւոր տնօրէն եւ Եոհաննէս Պրամսը
Քլափհալմը {{Sfn|Clapham|1979b|pp=35–36}} յաղորդեց իր պաշտոնական զեկոյցը 1874 թուականի մրցանակի վերաբերեալ, ըսելով «Տվորժաքը համեմատաբար աղքատ երաժշութեան դասատու է որ ներկայացուց 15 ստեցծագործութիւններ, ներառեալ սիմֆոնիաներ որոնք ցոյց կ'ուտան անբասիր տաղանդը... հավակնորդը... որն արժանի է նվիրատվութեան որպէսզի կարողանայ թեթեւացնել իր նեղլիկ յանգամանգները եւ ազատուի անյանգստութիւններէն ստեղծագործելու աշխատանքներուն ընթացքին»: Նա ըսած էր որ Տվորժաքը դեռ եւս Դաշնամուր չունի: նախքան ամուսնանալը ան բնակած է 5 ուրիշ տղաներու հետ, որոնցմէ մէկը ունէր փոքրիկ «սփինեթ» դաշնամուր ունէր
1875 թուականին ծնաւ Տվորժաքի առաջին որդին, Տվորժաքը ստեղծագործեց իր երկրորդ լարային քառեակը, իր 5-րդ սիմֆոնիան, դաշնամուրային եռեակը համար 1 եւ Սերենատ լարայիններու համար Մի մաժոր օփիւս 22 (E dur): Ան մէկ անգամ եւս մասնակեցաւ մրցումին բայց այս անգամ չյաղթեց Աւստրիան Պետական Մրցանակը: Ան յաղթեց մէկ անգամ եւս 1876 թուականին, եւ վերջապէս ազատ զգաց որպէսզի հրաժարականը տա երգեհոնահարութեանը
=== Միջազգային հեղինակութիւն ===
[[Պատկեր:Stuyvesant Square Dvorak statue.jpg|մինի|||աջից|Անթոնին Տվորժաքի արձանը Մանհաթանի մէջ, Նիւ Եորք, քադակագործ՝ խրուաթացի Իւան Մեստրովիք]]
Տվորժաքը մէկ անգամ եւս մասնակցեցաւ 1877 թուականին, ներկայացնելով իր Մորավիական Զուգանուագները (Moravian Duets) եւ շարք մը այլ երաժշտութիւններ, նաեւ իր Դաշնամուրի քոնչերթոն(Piano Concerto)
[[Պատկեր:Praga1.jpg|250px|մինի|ձախից|Անտթոնին Տվորժաքի արձանը Ռուտոլֆինումի դիմաց Փրահայի մէջ, Չեխիայի հանրապետութիւն]]
1879 թուականին Տվորժաքը գրեց իր լարային վեցեակը: Սիմրոքը ստեղծագործութիւնը ցցուց առաջնատար ջութակահար Եոզեֆ Եոաքիմին եւ ան ուրիշ երաժիշտներու հէտ մէկտեղ առաջին անգամ ներկայացուց այն՝ այդ տարուայ Նոյեմբեր ամսուն: Եոաքիմը դարձաւ «գլխաւոր գաւաթակիրը» Տվորժաքի եկեղեցական երաժշտութեանը
Հանս Ռիխթրը խնդրեց Տվորժաքին որպէսզի ստեղծէ անոր համար սիմֆոնիան No. 6 Վիեննայի Ֆիլհարմոնիքի համար, մտադրութիւն ունենալով որ առաջին անգամ այդ սիմֆոնիան բեմ պիտի բարձրանար 1880 թուականի Դեկտեմբերին: Սակայն Տվորժաքը հետագային բացահայտեց որ նուագախմբի անդամները առարկեցած են նուագել հեղինակի գործերը «հակա-չեխական զգացմունքներու» շնորհիւ
=== ընդունումը Մեծ Բրիտանիայի մէջ ===
[[Պատկեր:Antonin Dvorak 1904 by Jan Langhans.jpg|250px|մինի|աջից|Անթոնին Դվորժաքը 1904 թուականին]]
Տվորժաքի Սթաբաթ Մաթերը (Stabat Mater) (1880) կատարուեցաւ եւ հանդիսատէսին մողմէ արժանագաւ մեծ հարգանքի եւ սիրոյ , 1883 թուականի Մարտի 10ին Լոնտոնի Րոյալ Ալպերթ համերգասրահէն նէրս, խմբաուարմամբ Ժոզեֆ Պարնպիի
=== 1888-1891 ===
Չնայած Տվորժաքի նոր յաջողութիւններուն, 1888 թուականի Փետրուարին Վիեննայի մէջ «Stabat Mater» (կանգնած մայրը) ստեղծագործութեան կատարումը աւելի քան զոհ դարձաւ հակա-Չեխականութեանը, եւ յեղինակը այս ամենը անուանեց «կործանիչ քննադատութիւն»
1891 թուականին Պոհեմական Լարային Քառեակը, որն ավելի ուշ կոչուեցաւ Չեխական Քառեակ, Քարել Հոֆմանն առաջին ջութակ, Եոսեֆ Սուքը երկրորդ ջութակ, Օսքար Նետպալը ալթ եւ Օթաքար Բերքերը թավջութակ: կ՛ըսեն թէ, Նետպալը եւ Սուքը Դվորժաքի «ամենա յուսատու» աշակերտներէն երկուքն էին Քոնսերվատորիայի մէջ եւ անոնք են նախաձեռնողները որպէսզի հիմնադրեն Քառեակը
== Ոճը ==
Տող 80 ⟶ 81՝
Տվորժաքը [[Վակներ]]ի սրղծագործութիւններուն մեծ երկրպագուն էր 1857 թուականէն:{{Sfn|Clapham|1979b|p=17}} կյանքի վաղ ժամանակահադուածի ընթացքին ան ըսած է «Վակները այնքան մեծ հանճար էր որ ան կնար ընել այն ինչ մնացած ստեղծագործողներուն հասանելիութիւնէն դուրս էին»:{{Sfn|Clapham|1979b|pp=172–73}} Վակները հատկապէս ազդեցութիւն ունեցաւ Տվորժաքի օպերաներուն վրա, եւ մի քանի նուագախմբային ստեղծագործութիւններուն մէջ:{{Sfn|Clapham|1979b|p=31}}
1873 թուականէն Տվորժաքի ոճը եղաւ «հաստատոն քայլերով շարժվիլ դասական երաժշտութեան ձեւերու ուղղութեամբ»
== ստեղծագործութիւն ==
Տող 127 ⟶ 128՝
Տվորժաքի երգչախմբային ստեղծագործուլթիւններուն հիմնական եւ զգալի մասը զբաղեցուցած է Սթապաթ Մաթերը (թարգմանաբար կը նշանակէ կանգնած մայրը):<ref>{{cite web|url=http://www.stabatmater.info|title=Stabat mater dolorosa|first=Hans|last=van der Velden|date= February 2011}}</ref> Իր Ռեքուիեմը զետեղումն է իր Թէ Տեումին եւ Մեսսա Ռէ Մաժորին:
Սթապաթ Մաթերը, օփիւս 58, ընթարձակ է, մեծածավալ (90 վայրկեան) վոքալ-նուագախմբային հոգեւոր ստեղծագործութիւն է մենակատարներով (սոփրանո, ալթ, թենոր, պաս), երգչախումբն ու նուագախումբը հիմնուած են հին եկեղեցական աղօթքի վրայ որն նոյն անունն ունէր: Տվորժաքի դստեր Ժոսեֆայի մահուան գոյժն է նրան ոգեշնչել որպէսզի ան առաջին անգամ գրէ Սթապաթ Մաթեր:
Անթոնին Տվորժաքը գրէց իր Ռեքուիեմը 1890 թուականին, իր գործունէութեան ծաղկման շրջանի սկզբին: Տվորժաքը շատ հավատացեալ մարդ էր, եւ այս ստեղծագործութըեան մէջ ակնյայտ է անոր հավատքի խորհութիւնը
Այ ստեղծագործութեան առաջին կատարումը եղավ 9 Հոկտեմբերի 1891 Պիրմինկհեմի մէջ, Տվորժաքի ղեկավարմամբ, եւ շատ յաջող անցած էր
Թէ Տեումը օփիւս 103 Քանթաթ է սոփրանոյի եւ բարիթոնի մերներգութեամբ, երգչախմբի եւ նուագախմբի կատարմամբ, գրուած է լատիներէն յայտնի աղօթքի Թէ Տեումի բառերուն հիման վրա (Տէր, կը փառաբանենք քեզի): Գրուած է 1892 թուականին եւ նուիրուած է Ամերիկայի յայտման 400րդ ամեակին: Ստեղծագործումը ավարտած էր մինչեւ Ամերիկա տեղափոխուիլը, եւ ան յանձնած էր Ժանեթ Թուրբերին 1891 թուականնին, երբ Տվորժաքը յանձն առաւ տնօրէնի պաշտօնը անոր դպրոցէն նէրս: Ստեղծսգործութիւնը, որն ավելի մտերիմ եւ սերտ էր քան Սթապաթ Մաթերն ու Ռեքուիեմը, առաջին անգամ կատարուեցաւ Տվորժաքի առաջին մենահամերգի ժամանակ 21 Հոկտեմբեր 1892 թուականին Նիւ Եորքի մէջ:
Մեսսա Ռէ Մաժոր (բնագրին մէջ համարակալուած է որպէս օփիւս 76, իսկ յետագային օփիւս 86), ի սկզբանէ գրուած է երգեհոնի, մենակատար երգիչնեու եւ փոքր երգչախմբի համար: Ստեղծագործութիւնե իր վերջնական կերպարանքը ընդունեց 1892 թուականին, երբ, Լոնտոնի Նովելլո խմբագիրներուն խնդրանքին ի պատասխան, Տվորժաքը վերափոխեց իր Մեսսան սիմֆոիք նուագախմբի համար
Սենթ Լուտմիլա օրաթորիան հսկայ յաջողութիւն էր Պոհեմիայի եւ Մորավիայի մէջ, երգուած է միջոցառումներուն Տվորռաքի պատուին 1901 եւ 1904 թուականներուն: Այդ բնագիրը, չեխերենով, կրնար սահմանաբակել հանդիսատեսը չեխերէն չքիտացողներէն: Այս ստեղծագործութիւնը նկատելի յաջողութիւն ունեցաւ 1886 թուականի Հոկտեմբերին Անգլիոյ մէջ
Ուրվականի հրասը Քանթաթը օփ. 69, Պ. 135, կատարուեցաւ 1885 թուականին Անգլիոյ Պիրմինգհամ քաղաքին մէջ, երաժշտական փառատօնի ընթացքին, այն Տվորժաքի ամենամեծ յաջողութիւնն էր իր ստեղծական գործունէութեան ենթացքին:{{Sfn|Clapham|1979b|p=77}}
Տող 139 ⟶ 140՝
=== Քոնչերթոներ ===
Քոնչերթո կը նշանակէ մենակատարի մրցակցումը նուագախմբի հետ:
Երաժշտագէտ Հարոլտ Ս. Շոնպերկը Տվորժաքի գրածներուն մասին գրած է.«Հրապուրիչ Դաշնամուրի քոնչերթո g moll բավական արդիւնավէտ դաշնամուրային մասերով, գեղեցիկ ջութակի քոնչերթո a moll, եւ վսեմ թավջութակի քոնչերթո b moll»
Քոնչորթո դաշնամուրի եւ նուագախմբի համար g moll օփ. 33 երեք քոնչերթոներէն առաջինն էր (մենակատարի եւ նուագախմբի համար) Տվորժաքը ստեղծագործութիւններէն, եւ այդ երեքից ամենաքիչ յայտնին է:
Տող 150 ⟶ 151՝
=== Քամերային երաժշտութիւն ===
Վերջին 30 տարիներու ընթացքին, Տվորժաքի գրած քամերային ստեղծագործութիւնները շատ բազմազան էին, նոյնիսկ 40 ստեղծագործութիւն գրած է լարային համոյթի համար:
1860 թուականին երբ ան ավարտեց ուսումը երգեհոնային դպրոցէն նէրս, Տվորժաքը գրեց իր լարային քառեակը թիւ 1, a moll, օփ,1: 1860 թուին գերց իր երկրորդ լարային քառեակը, թիւ 2, G dur, օփ. 77, այն ուշագրաւ է իր կրկնաբամբի (double bass) օգտագործութեան պատճառով: Այն գրուած էր քամերային երաժշտութեան մրցումի համար որուն ղեկավարը Ումեոլեցքա Պեսետան էր, որուն պարգեւադրումը 5 դուկաս էր հետեւեալ մրցանակին համար «մեղեդու արտաբերման, փոլիֆոնիք ստեղծագործութեան մէջ գիտարուեստական եւ դեխնիկական հմտութիւններու, ձեւի տիրապետման եւ գործիքներուն իմացութեան »համար
Լարային երրորդ քառեակը , թիւ 3, e♭ dur, օփ.97, ավելցուած է երկրորդ ալթ, ան գրած է իր Ամերկիան շրջանի աւարտին 1893 թուականին, այս ստեղծագործութիւնով ան ամփոփեց իր քամրային համոյթային ստեղծագործութիւնները, երբ ան մեկնեց Սփոլվլ, Լոա, ամառային արձակուրդի:
[[File:Dvořák - Romance օփիւս 75 No. 1.ogg|thumb|Dvořák - Romance օփիւս 75 No. 1]]
Առաջին լարային քառեակը 1 տարի անց Տվորժաքը ավարտին հասցուց, իր առաջին լարային քառեակը թիւ 1, A dur, օփ.2 տասնըչորս լարային քառեակներէն
[[File:Dvořák - Romance օփիւս 75 No. 2.ogg|thumb|Dvořák - Romance օփիւս 75 No. 2]]
Չորրորդ քառեակի Andante religioso մասը հինգ տարի անց ան օգտագործեց իր երկրորդ լարային քառեակին մէջ օփ.77,որպէս ստեղծագործութեան երկրորդ մաս որուն անուանումը ինթերմեցցո է (Intermezzo): Նոքթիւրնը հինգ մասանի էր ի սկզբանէ, բայց հետագային անոր երկրորդ մասը հեռացուեցաւ,եւ այնուամենայնիւ հետագային այն վերափպխուեցաւ եւ անուանուեցաւ Նոքթիւրն լարայիններու համար B dur, օփ. 40 (Պ.47): Հերագային գրեց եւս երկու լարային քառեակներ 1873 թուականին (թիւ 5, Պ.37 եւ թիւ 6, Պ.40)<ref>[[#{{harvid|Clapham|1979a}}|Clapham 1969]], p. 163.</ref>
Տող 159 ⟶ 160՝
=== օփերաները ===
1904 թուականի հարցազրույցին Տվորժաքը ըսած է թէ օփերան ժողովուրդին համար ամենահարմար ձեւն է
Իր բոլոր օփերաներէն միայն Ռուսալքան է , օփ.114, որ լաւ ճանչցուած արիա՝ եղանակ կը պարունակէ "Měsíčku na nebi hlubokém" («երգ դեպի լուսին»), այն մինչ այսօր կը հնչէ օփերայի տարբեր բեմերու վրայ՝ նոյնպէս Չեխիայի սահմաններէն դուրս: Այն վերագրելի է անոնց
Կան ենթատրութիւններ Տվորժաքի մասնագէտներուն կողմէն, օրինակ՝ Միքաել Պեքերմանը, ով իններորդ «նոր աշխարհէն» սիմֆոնիայի բաժինները, հատկապէս երկրորդ մասը,ինչը որ վերափոխուած է Հիաուաթայի մասին երբէք չգրուած օփերային
=== երգեր ===
|