«Բաբելոն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) |
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
||
Տող 29.
=== Բաբելոն քաղաքը ===
Ք.ա. [[539]]-թ․ [[Աքեմենեան|Աքամենեան]] թագաւոր [[Կիւրոս II Մեծ]]ը, Բաբելոնը կը նուաճէ եւ զայն [[Աքեմենեան պետութիւն|Աքամենեան Պարսկաստանի]] փոխարքայութեան նստավայր կը վերածէ։ [[Ալեքսանտր Մակեդոնացի|Աղեքսանդր Մակետոնացի]]<nowiki/>ի նուաճումէն ետք, Բաբելոնը կը կառավարեն մակետոնացի կուսակալներ։ Ք.ա. մօտաւորապէս 140թ․ Բաբելոնը կը մտնէ հերթաբար [[Պարթեւաստան|Պարթեւական]], [[Սասանեան Պարսկաստան|Սասանեան]] պետութիւններուն կազմին մէջ։-րդ
== Պատմագրութիւն ==
Տող 103.
Անտիոխոս Դ․ Էփիֆանիսի ''Antiochos IV Épiphane - Aντίoχoς Έπιφανής'' թագաւորութեան շրջանին, Ք․ա․ 170 թ․ Բաբելոն իր քաղաքացիներով ''politai'' (այս յունական անուան կը հանդիպինք նաեւ բաբելոնեան արձանագրութիւններու մէջ՝ ''puliṭē'' ou ''puliṭānu )'' յունական քաղաք կը դառնայ։ Կը կառավարուի Էփիսդադի ''Επιστάτης'' (կամ ''pahāt'' սեպագիր արձանագրութիւններուն մէջ) կողմէ։ էսաժիլ տաճարի պաշտօնէութիւնը բնիկ բաբելոնացի համայնքին ներկայացուցիչն է յունական վարչակարգին առջեւ։ Այս համայնքը կը կառավարուի ատեանէ ''kiništu'' մը որուն առաջնորդն է Էսաժիլ սրբավայրի վարչական պատասխանատուն ''šatammu''։ Ատեանին հաւաքավայրը հոն կառուցուած յունական Թատրոնն ''théâtre'' է։
Բաբելոն,
=== Վերջ Բաբելոնի հնագոյն շրջանին ===
Տող 114.
7-րդ դարու ընթացքին, Բաբելոնը կ՛ասպատակէ Իսլամական Կայսրութիւնը․ կը յաջորդէ Իսլամացման շրջան մը։ Իպն Հաուգալ կը նշէ թէ Բաբելոն պարզ գիւղ մը կը դառնայ, Պապել ''Babel'' անունով։ Յետագային, ճամբորդներ պիտի նկարագրեն աւերակ քաղաք մը։
Արաբական [[Միջնադար|միջնադարեան]] արձանագրութիւններուն մէջ, Բաբելոն կը յիշատակուի իբրեւ աղիւսներու աղբիւր քաղաք․ կը գործածուին [[Պաղտատ|Պաղտատէն]] մինջեւ Պաշրա։
Փիետրօ Տելա Վալէ ''Pietro Della Valle'' Ք․ա․ 17-րդ դարուն մէջտեղ բերաւ Բաբելոնի ճշգրիդ վայրը։<ref name=":8">
[[iarchive:ldpd_10797913_000/page/10/mode/2up|Բաբելոնի հետազօտութիւնները, Koldewey, Robert, 1855-1925]]</ref><ref /><ref>[https://www.jstor.org/stable/25188732?seq=1] Բաբելոնի յայտնաբերումը, Bart Ooghe Journal of the Royal Asiatic Society
Third Series, Vol. 17, No. (3 Յուլիս 2007), էջ՝ 231-252]</ref>
<br />
[[Պատկեր:Babylon, 1932.jpg|մինի|Բաբելոնի աւերակները․ նկար՝ 1932 թ․]]
== Ժամանակակից շրջան ==
18-րդ դարուն ընթացքին, ճամբորդներու հեղեղ մը կ՛այցելէ Բաբելոն։ Ֆրանսացի դիւանագէտ, հոգեւոր եւ աստղագէտ Փիեռ Ժոզէֆ տը Պօշամբ ''Pierre-Joseph de Beauchamp'', իր «Յիշատակնե»ր գիրքին մէջ գրուածներով, 1792 թ․, կը գրգռէ Արեւելեան Հնդ-Պրիտանական Ընկերութիւնը իր գործակալները [[Պաղտատ]] եւ Պաշրա ուղղել եւ ձեռք ձգել
== Բաբելոնի վերայայտնումը ==
12-րդ դարէն ճամբորդներ այցելած են Բաբելոնը՝ Դուտելլայի Պենճամին ''Benjamin of Tudela,'' Փիետրօ Տելա Վալէ ''Pietro Della Valle'' Ք․ա․ 17-րդ դար, եւ այլն։
19-րդ դարէն Պրիտանացի Գլաուտիւս Ճէյմս Ռիչ ''Claudius James Rich'' առաջին հետախուզութիւնները կը կատարէ եւ վայրը կը քարտէսագրէ։ Ուրիշներ ալ կը հետեւին, սակայն 1850-ական թ․ պեղումները կը դադրին եւ կը շարունակուին
1879 - 1882 թուականներուն, վասն Պրիտանական Թանգարանին Հորմուզտ Ռասսամ ''Hormuzd Rassam'' հնագիտական պեղումներ կը կատարէ․ կը յայտնաբերէ մեծ թիւով սեպագիր արձանագրութիւններ ու այլ արժէքաւոր իրեր։
=== Պեղումներ եւ հետազօտութիւններ ===
[[Պատկեր:Reconstructed Babylon -1.jpg|մինի|Բաբելոն վերակառուցուած]]
Հին Բաբելոնեան շրջանէն Բաբելոնի երեւոյթին մասին տեղեկութիւնները մինչեւ այսօր բաւարար ու ճշգրիդ չեն։ Քաղաքին մասին առաջին գլխաւոր տեղեկութիւնները կու գան Նոր-Բաբելոնեան (Ք․ա․ 624-539 թ․) շրջանէն։
Առաջին գիտական հնագիտական պեղումները կը կատարուին 1899 - 1917 թուականներուն Գերմանական Արեւելեան Ընկերութեան կողմէն․ կը գլխաւորէ Ռոպերդ Գոլտուէյ։ Պեղումներէն յայտնաբերուած են Մարտուկ աստուծոյ նուիրուած Էսաժիլ տաճարին յառաջամասը, հարիւրաւոր ուրիշ արձանագրութիւններ եւ Իշթար Դուռէն իրեր։ Վերջինները, [[Գերմանիա]] կը ղրկուին, ուր Գորլտուէյի գործակից Ուոլթըր Անտրաէ զանոնք կը վերակառուցէ
1959 թուականին Հենրիկ Ճ․ Լենզեն ''Heinrich J. Lenzen'' եւ Հանսւորկ Շմիդ ''Hansjörg Schmid'' 1962 թ․ յաջորդաբար կը գլխաւորեն [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]] Հնագիտական Կաճառին կողմէ կատարուած պեղումները։ Առաջինը կը կեդրոնանայ Հելլենիստական Թատրոնի հետազօտութեան աշխատանքին իսկ երրորդը՝ ''Etemenanki'' զիկուրադին վրայ։ ▼
1974 թուականին, Բաբելոնին հնագիտական վայրին մէջ պեղումներ կը կատարեն Միջին Արեւելքի [[Թորինօ|Թորինոյի]] Հնագիտական Հետազօտութիւններու եւ Պեղումներու Կեդրոնը եւ [[Իրաք]]-[[Իտալիա|Իտալական]] Հնագիտական Գիտութեան Հիմնարկը։ Յաւելեալ պեղումներ կը կատարուին 1987 - 1989 թուականներուն Բաբելոնի Շու-Աննա թաղամասի Իշարա եւ Նինուրդա տաճարներուն շրջակայքը։▼
Բաբելոնի վերակառուցման աշխատանքներուն ատեն, [[Իրաք|Իրաքի]] Պետութեան Հնութեան եւ Ժառանգութեան Կազմակերպութիւնը ընդհանրացած հետազօտութիւններու, պեղումներու եւ զտումներու աշխատանքները կը ղեկավարէ։ Այս աշխատանքներուն մասին հրատարակուած տեղեկութիւնները սահմանափակ են, իսկ նորագոյն հետազօտութիւններէն ծանօթ արձանագրութիւնները դեռ չեն հրատարակուած։
[[Պատկեր:The historical city of Babylon.jpg|կենտրոն|մինի|660x660փքս|2005 թ․ Բաբելոնի համայնապատկեր, նկարուած ամերիկացի զինուորներէ]]
==== Բաբելոն լուրջ վնասներու կ՛ենթարկուի ====
2003 թուականին երբ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|Ա․Մ․Ն․]] զօրքերը [[Իրաք]] կը ներխուժեն, Բաբելոնը եւ անոր շրջջաքկայքը կ՛իյնան անոնց ձեռքը եւ աւելի ուշ ամերիկացիները շրջանի հսկողութիւնը լեհերուն կը յանձնեն։ Օտար զօրքերուն Բաբելոն ժամանումը ծանր վնասներ կը պատճառեն հնագիտական վայրին, որովհետեւ անոնք հոն կը հիմնեն իրենց բանակավայրը բոլոր արդի յարմարութիւններով։ Նաեւ, երկու թանգարաններ եւ գրադարան մը հարուստ կրկնանկարներով, հին արձքանագրութիւններով, տեղեկագրութիւններով, հնագոյն իրերով եւ քարտէսներով մարտական օդուժի յարձակումներու կ՛ենթարկուին ու կը քանդուին։
=== Բաբելոնի Հնագիտական Վայրը 21-րդ դարուն ===
▲1959 թուականին Հենրիկ Ճ․ Լենզեն ''Heinrich J. Lenzen'' եւ Հանսւորկ Շմիդ ''Hansjörg Schmid'' 1962 թ․ յաջորդաբար կը գլխաւորեն Գերմանիոյ Հնագիտական Կաճառին կողմէ կատարուած պեղումները։ Առաջինը կը կեդրոնանայ Հելլենիստական Թատրոնի հետազօտութեան աշխատանքին իսկ երրորդը՝ ''Etemenanki'' զիկուրադին վրայ։
2009 թ․ Մայիսին, Բաբելոնի նահանգատարանը կը վերաբանայ հանրութեան հնագիտական վայրը։ Սակայն, շրջանին անկայուն վիճակը չի ներեր զբօսաշրջիկութեան զարգացման։ Նաեւ, Բաբելոնի արտաքին մէկ պարիսպին մէջէն նաւթախողովակ մը կ՛անցնի։
2019 Յուլիս 5-ին, Բաբելոն կ՛արձանագրուի [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ|Եունեսքոյի Ժառանգութեան Ցանկին]] մէջ։
▲1974 թուականին, Բաբելոնին հնագիտական վայրին մէջ պեղումներ կը կատարեն Միջին Արեւելքի [[Թորինօ|Թորինոյի]] Հնագիտական Հետազօտութիւններու եւ Պեղումներու Կեդրոնը եւ Իրաք-Իտալական Հնագիտական Գիտութեան Հիմնարկը։ Յաւելեալ պեղումներ կը կատարուին 1987 - 1989 թուականներուն Բաբելոնի Շու-Աննա թաղամասի Իշարա եւ Նինուրդա տաճարներուն շրջակայքը։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
|