«Էգէական Ծով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
||
Տող 10.
|դասաւորում=|պատկերի չափ=|Ծաւալ=|ծանօթագրութիւն=|քարտէսի տարբերակ=|քարտէսի տարբերակ2=|քարտէզի նկարագրութիւն=|քարտէսի նկարագրութիւն=|նկարագրութիւն2=Էգէական Ծով - Պալքանեան թերակղզիին հարաւ-արեւելքը․ կը տարածուի Յունաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ։}}
[[Պատկեր:Aegean Sea map bathymetry-fr.jpg|մինի|աջից|Էգէական Ծովը իր բազմաթիւ կղզիներով․ անկէ ծնունդ առաւ Արգիփելաղօ անունը- The Aegean Sea with its large number of islands is the origin of the term archipelago.]]
'''Էգէական Ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, յուն․՝ ''Αιγαίο πέλαγος'' կիսափակ ծով [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրական ծովուն]] աւազանին մէջ, արեւելեան մասին, [[Յունաստան]]ի եւ Փոքր Ասիոյ միջեւ։ Հին ժամանակներուն կը կոչուէր նաեւ Արքիփելաղոս ''Αρχιπέλαγος''։ Կը ողողէ [[Յունաստան]]ի եւ [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]] ափերը։ Տարտանելի եւ Վոսպորի նեղուցներուն միջոցաւ յաջորդաբար Մարմարայի եւ [[Սեւ Ծով]]երուն կը միանայ։ Տարածութիւնն է 240.000 քմ<sup>2</sup>, առաւելագոյն խորութիւնը 2561 մ (Կրետէ եւ Քիքլատես կզիներուն միջեւ)։ Կ՛ընդգրկէ հարիւրաւոր մեծ ու փոքր կղզիներ, ժայռակղզիներ <ref name=":0">[https://www.onalert.gr/ellinotourkika/aigaio-ola-osa-prepei-na-xeroume-gia-aoz-yfalokripida/109192/ Onalert ելեկտ․ թերթ․ յունարթքական վէճեր․ օրէնքի սահմանում{{ref-el}} ]</ref>։ Գլխաւոր նաւահանգիստներն են Փիրէան, [[Սալոնիկ|Սելանիկ]]ը, եւ Զմիւռնիան ([[Իզմիր]])ը։
== Անուանում ==
Տող 24.
=== Սահմաններ ===
[[Պատկեր:Locatie Egeische Zee.PNG|մինի|աջից|էգէական ծովուն սահմանները, Միջերկրական ծովուն հիւսիս արեւելքի մաս]]
Երեք կողմերէ ծովուն սահմանները ցամաքամաս եւ կամ՝ թերակղզի են։ Հարաւէն, կղզիներու շարք մը, Էգէականը [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրականի]] արեւելեան աւազանէն կը բաժնէ․ Քիթիրա ''Kythera'', Անդիքիթիրա ''Antikythera'', Կրետէ ''Crete'', Քասոս ''Kasos'', Քարփաթոս ''Karpathos'' եւ Ռոտոս ''Rhodes''։ Արեւելքի թերակղզին, Փոքր Ասիոյ արեւմտեան ափերը, ծովուն արեւելեան սահմաններն են, իսկ [[Յունաստան|Յունաստանի]] մայր ցամաքամասը անոր արեւմտեան սահմանն է։
=== Ենթակառոյցներ ===
Տող 30.
=== Նաւահանգիստներ ===
Գլխաւոր նաւահանգիստն է [[Փիրէա|Փիրէան]] ''Piraeus'' (''կապուած յօդուածներ՝'' [[Յունաստան]], [[Աթէնք|Աթէնքի տարածքաշրջան]])։<ref>[https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/93681/trito-megalytero-limani-tis-mesogeioy-o-peiraias Փիրէան Միջերկրականի երեք գլխաւոր նաւահանգիստներէն - թիւ 93681 {{ref-el}}]</ref>
[[Պատկեր:Rhodos Agios Nikolaos Fortress R06.jpg|մինի|աջից|Ռոտոս կղզին․ Մանտրաքի -Mandraki- նաւահանգիստ]]
==== Էգէական ծովուն ուրիշ մեծ նաւահանգիստներ <ref>https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82#%CE%91%CE%B9%CE%B3%CE%B1%CE%AF%CE%BF_%CE%A0%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%82 Էգէական ծովուն գլխաւոր նաւահանգիստները, յունարէն</ref> ====
* '''Յունաստանի մայր ցամաքամասին վրայ'''. Էլեֆսինա, Լավրիο, Վոլο, [[Սելանիկ]], Ռաֆինա, Նաֆփլիο, Խալքիտա, Սդիլիտա, Քավալա, Փորդօ Լակο (Քսանթի), Ալեքսանտրուփոլի, Իվրիծէ (արեւելեան Թրակիա)։ (''յղում՝'' [[Յունաստան#Քաղաքներ|Յունաստան#Քաղաքներ)]]
* '''Կղզիներու'''․ Էրմուփոլի (Սիրօ կղզի), Անտրոս, Միթիլինի (Լեզվոս), Խիոս, Թասօ, Վաթի (Սամոս կղզի), Ռոտոս եւ Կրետէ կղզի՝ Իրաքլիօ, Սուտա եւ Խանիա։
* '''Փոքր Ասիոյ արեւմտեան ափերուն'''՝ Այվալի (հին յունական անունով Քիտոնիէս), [[Իզմիր|Զմիւռնիա]], Ալիքարնասօ (Bodrum) եւ Քուսանտասի նաւահանգիստները։
Տող 41.
=== Կղզիախումբեր <ref> [http://eduoff-melbourne.world.sch.gr/files/yliko/Nhsia%20Aigaiou.pdf Կրթութիւն, ելկտ․ դասագիրք (յունարէն), Էգէական Ծովուն կղզիները,{{ref-el}}]</ref> ===
[[Պատկեր:Location map of AegeanIslands (Greece).svg|մինի|ձախից|Էգէական Ծովուն կղզիները․ հարաւը ամենամեծ կղզին, Կրետէն]]
''Բուն արձանագրութիւն՝ Էգէական Ծովուն
Էգէական Ծովուն կղզիները բոլորն ալ, ի բացառեալ երկուքէ (Իմվրոս եւ Թենետոս), [[Յունաստան]]ին կը պատկանին։ Անոնք կը բաժնուին եօթը խումբերու։
Տող 660.
[[Պատկեր:Meltemi.jpg|մինի|աջից|Մելդեմիա հովերը․ Etesians (meltemia)․ կը պատահին երբ միաժամանակ բարձր ճնշում կը կազմուի Պալքանեան թերակղզիին վրայ (H) եւ ցած ճնշում՝ Փոքր Ասիոյ վրայ (L)]]
Էգէական ծովուն բազմաթիւ կղզիներ եւ կամ կղզիախումբեր, [[Յունաստան|Յունաստանի]] մայր ցամաքամասին լեռներու կամ կեռնաշղթաներուն շարունակութիւնն են․ օրինակ՝ լեռնաշղթայ մը ծովուն մէջէն կ՛երակրի մինչեւ արեւելեան Խիոս կղզին, ուրիշ մը Էվիա կղզիէն՝ Սամոս կղզին։ Երրորդ լեռնաշղթայ մը Պեղոպոնեզէն կ՛անցնի Կրետէ եւ կ՛երկարի մինջեւ Ռոտոս, բաժնելով այսպէս Միջերկրականը Էգէականէն։
=== Կլիմա ===
Տող 743.
=== Բնապահպանում ===
[[Պատկեր:Blue cave in Alonissos.jpg|մինի|Ալոնիսոս Αλόνησος, Կապոյտ քարայրը - [[:en:Natura_2000|Natura 2000]] պահպանուած շրջան]]
[[Յունաստան|Յունաստանը]] իր ծովեզրերուն երկայնքին, հաստատած ու սահմանած է քանի մը ծովային բնապահպանման շրջաններ։<ref>[http://www.mpatlas.org/region/country/GRC/ Ծովային բնապահպանման քարտէս, ելեկտ․ թերթ - Atlas of Marine Protection {{ref-en}}]</ref><ref>[https://www.msp-platform.eu/projects/medpan-network-marine-protected-area-managers-mediterranean Միջերկրականի Պահպանման Ծովային Շրջաններուն Տնօրէնութեան Ցանցին (MedPAN) {{ref-en}}]</ref> Ըստ [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրականի]] Պահպանման Ծովային Շրջաններուն Տնօրէնութեան Ցանցին (MedPAN) ''Network of Managers of Marine Protected Areas in the Mediterranean'', յունական չորս շրջաններ այս ցանցին կը մասնակցին, անոնցմէ մէկը էգէական Ծովուն մէջ է՝ Ալոնիսոս Ծովային Ճեմապարտէզը ''Alonnisos Marine Park''։<ref>[http://alonissos-park.gr/ Ալոնիսոս Ծովային Ճեմապարտէզը {{ref-el}}]</ref>
== Պատմութիւն ==
Տող 794.
* [[:el:Τένεδος|Թենետոս]] յունարէն
[[Ստորոգութիւն:Ծովեր]]
[[Ստորոգութիւն:Միջերկրական]]
| |||