«Արժանթին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 8.
Արժանթինը հարուստ է [[նաֆթ]]ով եւ այլ օգտակար հանածոներով։ Ունի հարուստ [[Բոյսեր|բուսական]] եւ [[Կենդանիներ|կենդանական]] աշխարհ ([[կատուառիւծ]], [[լամա]], նանտի [[ջայլամ]])։ Քաղաքներէն ամենամեծը՝ մայրաքաղաք [[Պուէնոս Այրէս]]ն է՝ Լա-Բլաթայի ծովախորշի ափին։
=== Կլիմա ===
Արժանթինը կը գտնուի երեք կլիմայական գօտիի մէջ` արեւադարձային, մերձարեւադարձային եւ ամոք: Ամառը երկրի հարաւը ցուրտ է. միջին ջերմաստիճանը նոյնիսկ ամենատաք ամսուն (Յունուար) +15°C է: Հիւսիսը գտնուող Կրան Չաքոյի արեւադարձային շրջանն Արժանթինի մէջ կ'անուանեն «Շոգի բեւեռ»: Ամառը օդը կը տաքնայ մինչև + 30 ... + 40°C, իսկ ձմեռը միջին ջերմաստիճանը կը հասնի + 17 ... + 20°C: Տարեկան տեղումներու քանակը կը նուազի արեւելքէն արեւմուտք ինկած հարթավայրերուն մէջ՝ 1400-1600-էն մինչեւ 100-300 միլիմեթր, լեռներուն մէջ այն կրկին կ'աճի։ Ամէնէն շատ տեղումներ կ'ըլլան Հարաւային Անտերի արեւելեան լանջերը (մինչեւ 2000 միլիմեթր, իսկ տեղ-տեղ նոյնիսկ տարեկան մինչեւ 5000 միլիմեթր), իսկ հարթավայրային շրջաններէն` Արժանթինի հիւսիս-արեւելքը գտնուող Էնթրէ Ռիոսի մէջ (տարեկան մինչեւ 1600 միլիմեթր):
=== Կենդանական աշխարհ ===
[[Պատկեր:Furnarius cinnamomeus - Pacific Hornero; Antwerp Zoo.jpg|thumb|right|200px|Արժանթինի ազգային խորհրդանիշ թռչուն` Furnarius rufus]]
Արժանթինի կենդանական աշխարհը թէեւ այնքան ալ հարուստ եւ բազմազան չէ, ինչպէս Լատինական Ամերիկայի այլ երկրներուն մէջ, բայց ունի բաւական շատ էնդեմիկ տեսակներ:Գրեթէ բոլոր այդ կենդանիները կը բնակին Անտերիի մէջ եւ այդ շրջանի նախալեռներուն մէջ, ինչպէս նաեւ Փաթակոնիայի քիչ բնակեցուած շրջանին մէջ: Փունա էքոտարածքին մէջ կը հանդիպի մնացուկային [[ակնոցաւոր արջ]]ը:
Փաթակոնիայի բաց կիսանապատային տարածքներուն մէջ եւ Չաքոյի սաւանաներուն մէջ տարածուած է [[փումա]]ն: Անտերիի մէջ կը հանդիպին նաեւ փափուկ բուրդ ունեցող վիքունեան եւ նուրբ արծաթափայլ մորթով [[շինշիլա]]ն:Սակայն ինչպէս անոնք, այնպէս ալ միւսները ենթարկուեր են գրեթէ ամբողջական ոչնչացման: Շատ են [[կրծողներ]]ը եւ [[զրահակիրներ]]ը: Չաքոյի մէջ, Արժանթինական Միջագետքի մէջ, Փաթակոնիայիի մէջ լայնօրէն տարածուած են նութրիաները, ջրասամոյրները:
Ճահճուտներուն մէջ եւ լիճերուն ամենուրէք կը բնակին ջրային թռչունները, որոնցմէ շատերը կ'առանձնանան իրենց վառ գոյնով։ Ջրամբարներու ափերուն կարելի է տեսնել [[ֆլամինկօ]], [[Ձկնկուլներ|ձկնկուլ]]: Անտառներուն մէջ կան [[Քոլիպրի]]ներ, որոնց թիւին մէջ կան էնտեմիք տեսակներ, օրինակ, այսպէս կոչուած, ճախրող զմրուխտը Փաթակոնիական Անտերուն մէջ: Արժանթինի մէջ բնակուող Furnarius rufus թռչունը 1928 թուականին դարձեր է երկրի ազգային խորհրդանիշներէն մէկը:
[[Վալտես (թերակղզի)|Վալտես]] թերակղզին կենդանիներու եղանակային չուի կեդրոններէն մէկն է: Յունիսէն մինչեւ Դեկտեմբեր այստեղ լողալով ափ կը հասնին [[հարաւային հարթ կէտ]]երը, Սեպտեմբերէն մինչեւ Մարտ-Ապրիլը` [[մակելանեան փինկուին]]ները եւ [[խոյատելֆին]]ները, Դեկտեմբերէն մինչեւ Մարտը` [[մոխրագոյն տելֆին]]ները: Ողջ տարին այստեղ կարելի է հանդիպիլ պիսակաւոր տելֆիններ, [[ծովափղեր]], [[ծովառիւծներ]], կուանաքօ, Փաթակոնիական ճագարներ, [[նանտուներ]], [[գորշ աղուէս]]ներ եւ զրահակիրներ։
== Անուանի մարզիկներ ==
| |||