«Արժանթին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 147.
|align=right| 149 303
|}
 
== Տնտեսութիւն ==
{{Հիմնական|Արժանթինի տնտեսութիւն}}
[[Պատկեր:Puerto Madero DLightning.jpg|thumb|200px|ձախից|Պուէնոս Այրես]]
[[Պատկեր:Salta-Square2.jpg|thumb|200px|ձախից|[[Սալտա (պրովինցիա)|Սալտա]]]]
 
Արժանթինը արագ զարգացող ագրարային-ինդուստրիալ պետութիւն է<ref>{{книга |часть=Аргентина |заглавие=Энциклопедический географический словарь |ответственный=отв. редакторы Е. В. Варавина и др |место=М. |издательство=Рипол-классик |год=2011 |страницы=47 |серия=Словари нового века |isbn=978-5-386-03063-6 |тираж=5 000 |ref=Варавина }}</ref>: 1990-ականներու սկիզբը երկիրն աշխուժօրէն կը վարէ սեփականաշնորհման եւ արտասահմանեան կապիտալի աւելի լայն ներգրաւման քաղաքականութիւն: [[Հարաւային Ամերիկայի երկիրներու ընդհանուր շուկայ (Mercosur)|Mercosur]]-ի (Հարաւային Ամերիկայի երկիրներու ընդհանուր շուկայ) մուտքը զգալիօրէն ընդլայներ է Արժանթինի ներքին շուկան: Արժանթինի համար բնորոշ է մշակող արդիւնաբերութեան գերակշռութիւնը, իսկ այդ ոլորտին մէջ կը գերիշխէ ծանր արդիւնաբերութիւնը: Սակայն աւանդական ճիւղերը` թեթեւ եւ, յատկապէս, սնունդի արդիւնաբերութիւնը, առաջուայ պէս կը զբաղեցնէ կարեւոր տեղ եւ ունին արտահանման նշանակութիւն:
 
Այնուամենայնիւ, չմտածուած բարեփոխումներու անցկացման պատճառով 2001 թուականի տնտեսական ճգնաժամը հանգեցրեր է սոցիալական լարուածութեան ըւ պարտազանցման զգալի աճի (պետական պարտքի գումարն այդ պահին կազմեր է 132 միլիար տոլար, ինչը պարտազանցումը խոշորագոյնը դարձուցեր է պատմութեան մէջ<ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/business/newsid_1727000/1727205.stm Аргентинский дефолт: последствия]</ref>):
 
Արդիւնաբերութեան տեղաբաշխման համար բնորոշ է տարածքային բարձր համակեդրրոնացումը: Ծանր արդիւնաբերութեան արդիւնաբերական ձեռնարկութիւններու զգալի մասը կեդրոնացած է «Փարանայ»ի ստորին աւազաններուն, Պուէնոս Այրեսի եւ Ռոսարիոյի միջեւ արդիւնաբերական գօտիին մէջ: Արդիւնաբերական արտադրանքի աւելի քան կէսը կ'արտադրուի Մեծ Պուէնոս Այրեսի մէջ:
 
Նաֆթի արդիւնահանմամբ երկիրը Լատինական Ամերիկայի մէջ չորրորդ տեղը կը զբաղեցնէ ([[Վենեզուելա]]յէն, [[Էքուատոր]]էն եւ [[Պրազիլ]]էն յետոյ): Արդիւնահանումը լիովին կը բաւարարէ երկրի կարիքները (պետական Enarsa, YPF եւ մասնաւոր Bridas, Pluspetrol ընկերութիւններ), եւ պետութիւնը նաֆթ չի ներմուծեր:
 
Արժանթինը ուրանի պաշարներով առաջատար երկիրներու տասնեակի մէջ է։ Երկիրը յայտնի է միջուկային ուժականութեան եւ ուրանի արդիւնաբերութեան ոլորտի մէջ իր գիտական մշակումներով ([[INVAP]], [[Nucleoeléctrica Argentina]]):
 
Երկրի սեւ մետալուրկիան ամենահինն է մայրցամաքի մէջ, բայց հումքի պակասի պատճառով կը զարգանայ բաւականին դանդաղ պատճառով: Հումքի մեծ մասը պէտք է ներմուծել:
 
Գունաւոր մետալուրկիայի ճիւղերէն զարգացած են կապարի, ցինկի, պղինձի, ալիւմինի արտադրութիւնը` սեփական եւ դուրսէն բերուող հումքի հիման վրայ։
 
Մեքենաշինութիւնը ծանր արդիւնաբերութեան մէջ առաջատար է արտադրանքի արժէքով: Առաւել զարգացած են փոխադրամիջոցներու մեքենաշինութիւնը (Արժանթինի մէջ իրենց գործարանները ունին [[Ֆորտ]]ը, [[Քրայսլեր]]ը, [[Թոիոթա]]ն, [[Peugeot|Փեժօ]]ն եւ այլն), գիւղատնտեսական մեքենաշինութիւնը, սնունդի արդիւնաբերութեան համար սարքաւորումներու, ելեկտրա-ճարտարագիտական արտադրութիւնը ([[IBM]], [[Siemens]] գործարաններ): փոխադրամիջոցներու մեքենաշինութեան առաջատարն է ինքնաշարժի շինութիւնը (Պուէնոս Այրես, Քորթովա), զարգացած են նաւաշինութիւնն ու նաւանորոգումը (Պուէնոս Այրես, Էնսենատա), օդանաւա-շինությունը (FAdeA, Aero Boero, Laviasa) եւ ուղղաթիռներու արտադրութիւնը (Cicaré, AeroDreams) (Քորթովա, Պուէնոս Այրես):
[[Պատկեր:Calle Florida pedestrian.jpg|thumb|Պուէնոս Այրես]]
 
Արտահանման ճյուղերի շարքում առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում մսամթերքի արտադրությունը՝ ավանդական և երկրի համար յուրահատուկ ճյուղը: Արգենտինան դասվում է մսի, հիմնականում տավարի մսի և դրա արտահանողների ամենամեծ չափով արտադրողների թվին։ Սննդի արդյունաբերության այլ ճյուղերից արտահանման նշանակություն ունեն բուսական յուղերի արտադրությունը, վերջին տարիներին՝ սոյայի, ինչպես նաև ալրաղացման, ձեթի արդյունաբերությունն ու գինեգործությունը: Ներքին շուկան կենտրոնացած է պտուղ-բանջարեղենի, պահածոների, շաքարի արդյունաբերության, ըմպելիքների արտադրության վրա:
 
Արգենտինայի գյուղատնտեսության տարբերակիչ առանձնահատկությունը Լատինական Ամերիկայի այլ երկրների համեմատ այն է, որ այն ոչ միայն լիովին ապահովում է իրեն սննդամթերքով, այլև արտահանում է այն (ընդ որում, գյուղատնտեսությամբ զբաղված է աշխատողների միայն 2 տոկոսը): Մեկ շնչի հաշվով պարենամթերքի սպառման ցուցանիշով երկիրը գերազանցում է տարածաշրջանի մյուս երկրներին (1-ին հորիզոնական): Գյուղատնտեսության և անասնաբուծության արտադրանքը տալիս է արտահանման եկամուտների ավելի քան 50 տոկոսը: Խոշոր եղջերավոր անասունների գլխաքանակով Արգենտինան զբաղեցնում է 6-րդ տեղն աշխարհում, մեկ շնչի հաշվով մսի արտադրության ցուցանիշով՝ 5-րդը, իսկ դրա սպառման ցուցանիշով՝ առաջինը: [[Միս]]ն արգենտինացիների ազգային ուտեստն է:
 
Բուսաբուծության մեջ հիմնական տեղն ավանդաբար զբաղեցնում են արտահանման նշանակություն ունեցող հացահատիկային, ձիթատու և ծխախոտային մշակաբույսերը: Ցորենի և ծխախոտի հավաքով Արգենտինան աշխարհի առաջատար երկրներից մեկն է: Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ 2012 թվականին երկիրը ցորենի արտահանման ցուցանիշով աշխարհում զբաղեցրել է 6-րդ տեղը (8,4 միլիոն տոննա)<ref>Грибоедова И. А. Анализ и адаптация мировой продовольственной системы в Республике Беларусь // Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз. — 2015. — № 1 (37). — С. 204</ref>: Բացի այդ, Արգենտինան ձվի, կաթի, գարու և ծխախոտի կարևորագույն արտահանողն է:
 
Արգենտինայում աշխատանքի վարձատրության միջին չափը, 2018 թվականի սեպտեմբերի դրությամբ, կազմում է 31 898 պեսո (401 000 դրամ)<ref>{{cite web |url = https://www.infobae.com/economia/2018/11/29/el-salario-medio-de-la-economia-perdio-96-de-su-capacidad-de-compra-en-un-ano/ |deadlink = no |website = |date = |lang = |author = |title = {title} |accessdate = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.infobae.com/economia/2018/11/20/ganancias-y-monotributo-cuanto-habra-que-pagar-a-partir-de-enero-del-ano-que-viene/ |deadlink = no |website = |date = |lang = |author = |title = {title} |accessdate = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.cronista.com/economiapolitica/En-dolares-el-salario-promedio-cae-al-punto-mas-bajo-en-nueve-anos-20180910-0082.html |deadlink = no |website = |date = |lang = |author = |title = {title} |accessdate = }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.elintransigente.com/economia/2018/8/30/en-cuatro-meses-el-salario-promedio-en-argentina-perdio-700-dolares-508648.html |title=Архивированная копия |accessdate=2019-02-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190214115635/https://www.elintransigente.com/economia/2018/8/30/en-cuatro-meses-el-salario-promedio-en-argentina-perdio-700-dolares-508648.html |archivedate=2019-02-14 |deadlink=yes }}</ref>: 2019 թվականի հոկտեմբերի 1-ից աշխատանքի վարձատրության նվազագույն չափը կազմում է 16 875 պեսո (135 000 դրամ) և 14 512,5 պեսո (14% եկամտահարկը հանելուց հետո)<ref>[https://www.lanacion.com.ar/politica/el-gobierno-oficializo-aumento-escalonado-del-salario-nid2283729]</ref><ref>[https://wageindicator.org/salary/minimum-wage/argentina]</ref>:
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
 
== Աղբիւրներ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արժանթին» էջէն