«Արեգակնային Դրութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
'''Արեգակնային դրութիւն''', բաղկացած է արեւէն եւ անոր շուրջը դարձող երկնային մարմիններէն, ներառեալ Երկիրն ու այլ մոլորակները: Արեգակնային դրութիւնը կը ներառէ նաեւ այլ փոքր մարմիններ ՝ գաճաճ մոլորակներ, երկնաքարակերպեր, եւ գիսաստղեր, ինչպէս նաեւ՝ կազի եւ փոշիի բարակ ամպ, որ ծանօթ է միջմոլորակային միջավայր անունով: Կան նաեւ մոլորակներուն արբանեակները, որոնց թիւը կը հասնի 150-ի եւ ծանօթ են լուսնակներ անունով:Սակայն արեգակնային դրութեան ամենամեծ մարմինն ու կեդրոնը կը համարուի Արեւը, որու ճառագայթները լոյս եւ ջերմութիւն կը սփռեն եւ կեանքը կարելի կը դարձնեն Երկրի վրայ: Արեգակնային դրութիւնը կը ներառէ ութ մոլորակներ, [[Արեւ]]<nowiki/>էն իրենց հեռաւորութեան հետեւեալ դասակարգումով՝ [[Փայլածու]], [[Արուսեակ]], [[Երկիր]], [[Հրատ]], [[Լուսնթագ]], Երեւակ, [[Ուրան]] եւ [[Նէփթիւն]]:
[[Պատկեր:Solar sys8.jpg|մինի|ձախից|Արեգակնային դրութիւն]]
Բացի Արեւէն եւ Լուսինէն, կարգ մը մոլորակներ կարելի է տեսնել առանց աստղադիտակի:
Տող 5.
Ըստ կարգ մը աստղագէտներու, Արեգակնային համակարգը ձեւաւորուած է շուրջ 4,57 միլիար տարի առաջ:
[[Պատկեր:Արեգակնային համակարգ.jpg|300px|մինի|Արեգակնային դրութեան մոլորակները եւ գաճաճ մոլորակները]]
Արեգակնային դրութիւնը լեցուն է նաեւ փոշիով եւ այլազան չափի քարերով: Անոնք անդադար կը ռմբակոծեն Երկրագունդի մթնոլորտը: Մէկէն երկու մեթր տրամագիծով քար կարելի է ակնկալել իւրաքանչիւր օր, որ կը փշրուի մթնոլորտին մէջ: Սիպերիոյ մակարդակի երկնաքար՝ թերեւս իւրաքանչիւր դար: Այդ համատարած աղէտ չի նշանակեր: Նոյնիսկ տեսականօրէն Հիրոշիմայի տարողութեամբ երկնաքարեր կրնան անցնիլ աննկատ: Երկնաքար 52678-ի տարողութեամբ աղէտ հաւանաբար պատահի հազիւ քանի մը միլիոն տարին անգամ մը:<ref>[http://www.aztagdaily.com/archives/471643 Արեգակնային դրութիւն]</ref>
 
== Արեւ ==
[[Պատկեր:Planets and sun size comparison.jpg|մինի|ձախից|Արեւուն չափը միւս մոլորակներուն հետ բաղդատուած]]
Տող 19 ⟶ 21՝
 
Արեւուն կողմերը ծովու ալիքներուն նման ալիքներ կը ձեւանան, իրարու կը բախին եւ կը փշռուին. իր բիծերուն՝ Երկրին երեւելէն ու կրկին կորսուելէն հետեւցուցած են իր առանցքին վրայ 25 ու կէս օրուան ընթացքին կատարած թաւալումը։ Ասկէ բացի Արեւը թեթեւապէս զգալի հոլովական շարժում մըն ալ կը կատարէ Հերակլէս համաստեղութենէն երկինքէն դէպի որոշ մէկ կէտը։ Որմով ան երկու իրական շարժումներ կը կատարէ։
[[Պատկեր:Oort cloud Sedna orbit ru.svg|300px|մինի|Արեգակնային համակարգի ուղեծրերուղեծիրեր]]
Երկրային խմբիխումբի մոլորակներ
 
== Երկրային խումբի մոլորակներ ==
[[Պատկեր:Terrestrial planet size comparisons.jpg|մինի|ձախից|Երկրային խումբի մոլորակներ՝ Ձախէն աջ՝ Փայլածուն, Արուսեակը, Երկիրը եւ Հրատը]]
Տող 28 ⟶ 29՝
== Փայլածու ==
[[Պատկեր:Mercury in color - Prockter07-edit1.jpg|մինի|ձախից|Փայլածուն՝ նկարահանուած MESSENGER մարդամեքենային կողմէ, 2008-ին]]
Փայլածուն (''Mercury'')Ամէնէն փոքր եւ խորագոյն մոլորակն է Արեգակնային դրութեան մէջ: Անիկա Արեւուն ամենամօտ մոլորակն է։ Երկրէն փոքր է, բայց իր լեռները երկրի լեռներէն աւելի բարձր են, իր վրայ մեր ծանրութեան կէտը պիտի կորսուէր եւ քալելու յոգնութիւնը մասամբ պիտի նուազէր։
[[Պատկեր:Mercuryorbitsolarsystem.gif|մինի|աջից|Փայլածու եւ Երկիր մոլորակներուն թաւալումը՝ Արեւուն շուրջ:]]
Իր վրայէն Արեւը 2 ու կէս անգամ աւելի մեծ կ'երեւի քան մեզի երեւցածը, իսկ ջերմութիւնն ու լոյսը 7 անգամ աւելի են քան [[Երկիր|Երկրի]] վրայ եղած ջերմութիւնն ու լոյսը. թէեւ իր թանձր մթնոլորտը կը մեղմացնէ ջերմութեան սաստկութիւնը, բայց բարեխառնութիւնը հասարակածին վրայ 200 աստիճանի կը հասնի։
Տող 40 ⟶ 41՝
 
== Երկիր ==
[[Պատկեր:The Earth seen from Apollo 17.jpg|մինի|աջից|Երկրագունդը՝ Apollo 17-էն նկարուած, 1972-ին ]]
Արեւին շուրջը դարձող երրորդ մոլորակն է Երկիրը, որ Արեւէն 14.790.000 քիլոմեթր հեռաւորութեան վրայ կը գտնուի։ Հետեւաբար Արեւուն լոյսը [[երկիր]] հասնելու համար պէտք ունի 14.790.000/300.000=493 երկվայրկեանի կամ 8 վայրկեան եւ 13 երկվայրկեանի, քանի որ լոյսը մէկ երկվայրկեանի մէջ 300.000 քիլոմեթր ճամբայ կը կտրէ։ Երկրին շրջապատը 40.000.000 մեթր է, իսկ տարածութիւնը՝ 510 միլիոն քառակուսի քիլոմեթր է։ Արեւէն 1.300.000 անգամ փոքր է։ Երկու տեսակ շարժում ունի. իր առանցքին վրայ 24 ժամուան ընթացքին, Արեւուն բոլորտիքը 365 օրուան, 5 ժամուան, 48 վայրկեանի եւ 45 9/10 երկվայրկեանի ընթացքին։ Չորս եղանակ ունի. գարուն, ամառ, աշուն եւ ձմեռ՝ իւրանքանչիւրը երեք ամիս տեւողութեամբ։ Ունի մէկ արբանեակ՝ լուսինը, որ 50 անգամ փոքր է իրմէ։
 
Տող 78 ⟶ 80՝
 
== Ուրանոս ==
[[Պատկեր:Uranus2.jpg|մինի|աջից|Ուրանը նկարահանուած Voyager 2-էն՝ 1986-ին]]
Արեւին շուրջը կը դառնայ 84 տարիէն, որով իր եղանակները 21-ական տարի կը տեւեն։ Լոյսն ու ջերմութիւնը 360 անգամ նուազ է երկրի լոյսէն ու ջերմութենէն, հետեւաբար, իր վրայ տիող ամառը երկրի բեւեռներուն վրայ տիրող ցուրտէն շատ աւելի ցուրտ պէտք է ըլլայ։ Արեւը իր վրայէն պարզ աստղի մը պէս կ'երեւի։
Արեւէն հեռու եօթներորդ մոլորակն է:Արեգակնային դրութեան չորրորդ մեծ մոլորակն է:
ԱրեւինԱրեւուն շուրջը կը դառնայ 84 տարիէնտարուան ընթացքին, որովեւ այդ պատճառով իր եղանակները 21-ական տարի կը տեւեն։ Լոյսն ու ջերմութիւնը 360 անգամ նուազ է երկրի լոյսէն ու ջերմութենէն, հետեւաբար, իր վրայ տիողտիրող ամառը երկրի բեւեռներուն վրայ տիրող ցուրտէն շատ աւելի ցուրտ պէտք է ըլլայ։ Արեւը իր վրայէն պարզ աստղի մը պէս կ'երեւի։
Իր շուրջ օղակ ունի:
Ամէնէն թեթեւ կազային մոլորակներէն է:Ունի 27 արբանեակ:
Կարելի է զայն տեսնել Երկրագունդէն:
 
== Նէփթիւն ==
Տող 95 ⟶ 102՝
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode=packed>
Mariner 10.jpg|Մարինըր 10 Տիեզերանաւը:
PIA19449-PlanetMercury-MESSENGER-Images-First-20110329-Last-20150430.jpg|Փայլածուին առաջին նկարը՝ MESSENGER-ով նկարահանուած 29 Մարտ, 2011-ին եւ վերջինը՝ 30 Ապրիլ, 2015-ին:
MESSENGER Assembly.jpg|MESSENGER-ը կը պատրաստուի մեկնումի:
Voyager spacecraft model.png|Voyager 2 տիեզերանաւը:
NASA Apollo 17 Lunar Roving Vehicle.jpg|Apollo 17 տիեզերանաւը՝ 11 Դեկտեմբեր, 1972-ին:
</gallery>
 
Տող 109 ⟶ 118՝
*[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2347663.stm Երկիր մոլորակին երկուորեակը]
*[https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun/ Արեւը]
*[https://www.webcitation.org/60qT4OSTFurl=http://www.mira.org/fts0/planets/101/text/txt001x.htm Ուրան մոլորակը]: