«Գանձասարի վանք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 16.
Ժէ. դարուն Գանձասարի կաթողիկոսները սերտ համագործակցած են [[Արցախ]]ի մելիքութիւններու ազատագրական ոգորումներուն։ Ժը. դարուն անիկա դարձած է ազատագրական շարժումներու կեդրոն։ Դարասկիզբին [[Եսայի Հասան-Ջալալյան|Եսայի Հասան-Ջալալեան]] կաթողիկոսին շուրջ համախմբուած էին շարժման ղեկավար գործիչները։ Ազատագրական շարժման կեդրոնի դերը պահպանուած է մինչեւ [[1815 թվական|1815]], երբ ցարական կառավարութեան հրահանգով Գանձասարի կաթողիկոսութիւնը կը վերանայ, իսկ անոր փոխարինած մետրոպոլիտութեան աթոռանիստը կը դառնայ [[Շուշի]]ն։
 
Գանձասարի ՍուրբՍ. ՀովհաննեսՅովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցուեկեղեցւոյ հյուսիսայինհիւսիսային պատին Հովասափ Միայնակեցին 1240-ին թվականին արձանագրել էկ'արձանագրէ Հասան Ջալալ Մեծի Ուխտը։ Ըստ Հասան Ջալալ Մեծի 27 տողիցտողէ բաղկացած կտակի՝կտակին՝ երբ սկսվումկը էսկսի Գանձասարի կառուցումը ևեւ քարագործ վարպետները հասնումկը ենհասնին արևելյանարեւելեան լուսամուտին, մայրը՝ ԽորիշահըԽորիշահ, [[Աբգար թագավոր|Աբգար թագաւորին]]ի կնոջ՝ ՀեղինեիՀեղինէին նման, գնումԵրուսաղէմ էկ'երթայ Երուսաղեմեւ և մինչևմինչեւ իր կյանքիկեանքին ավարտըվերջը ճգնումկը էճգնի ՍուրբՍ. ՀարությունՅարութիւն տաճարում։տաճարին մէջ։ Ըստ իր կտակի՝ նա եկեղեցիներին ազատում է հարկերից և միաբանության կամքով ևկտակին՝ Աղվանքիան Ներսես կաթողիկոսիեկեղեցիները հայրապետությամբազատ նշանակումկը Սուրբկացուցէ Պատարագներ։հարկերէ։ Գանձասարի վանքը մոտշուրջ 1400-ին թվականին դարձելդարձած է ԱղվանիցԱղուանից կաթողիկոսությանկաթողիկոսութեան աթոռանիստը։ Այս վանքումվանքին կաթողիկոսներիմէջ կաթողիկոսներուն հետ հանդիպումներ են ունեցելունեցած են 16-17-րդ դարերիդարերու հայ ազատագրական շարժման նշանավորնշանաւոր գործիչներ [[ԻսրայելԻսրայէլ Օրի|Իսրայէլ Օրին]]ն ևեւ [[ՀովսեփՅովսէփ Էմին|Յովսէփ Էմինը]]ը։։ Այստեղ շատ հիշարժանյիշարժան գրքերգիրքեր ենգրուած գրվել՝են՝ [[XVԺե. դար|Ժե. դարուն]]ում ՄատթեոսՄատթէոս Մոնողոնի տաղերիտաղերու ժողովածուն, որտեղուր ներառվածներառուած է Ալեքսանդր[[Մեծն ՄակեդոնացուԱղեքսանտր|Ալեքսանտր չափածոՄակեդոնացի]]<nowiki/>ի չափածոյ պատմությունըպատմութիւնը, իսկ 18-րդԺը. դարում՝դարուն՝ [[Հովհաննես Բ կաթողիկոս|Յովհաննէս Բ. կաթողիկոս]]ի «Դատաստանագիրքը»։
 
Ըստ պատմական փաստերի՝փաստերու՝ ԳանձասարումԳանձասարի ենմէջ ամփոփվածամփոփուած են [[Հովհաննես Մկրտիչ|ՀովհաննեսՅովհաննէս ՄկրտչիՄկրտիչին]] գլուխը, ՀովհաննեսՅովհաննէս ՄկրտչիՄկրտիչին հոր՝հօր՝ ԶաքարիայիԶաքարիոյ արյունըարիւնը, [[Գրիգոր ԼուսավորիչԼուսաւորիչ|Գրիգոր ԼուսավորչիԼուսաւորչին]] «Օրէնուսույց սուրբՍ. ծնոտըծնօտը», ԼուսավորչիԼուսաւորիչին թոռ Գրիգորիսի, սուրբ[[Ս. ՊանտալեոնՊանտալէոն բժշկիբժիշկ]]<nowiki/>ի ևեւ այլ նահատակներինահատակներու սուրբՍ. նշխարները։
 
=== ՍուրբՍ. Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցի ===
Գանձասար վանական համալիրի գլխավորգլխաւոր տեսարժան վայրը՝ ՍուրբՍ. ՀովհաննեսՅովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցին կառուցվելկառուցուած է [[1216]] - [[1238]] թվականներինթուականներուն [[Հասան-Ջալալ]] իշխանիիշխանին կողմիցկողմէ<ref>''Artsakh: A Photographic Journey'' by Hrair Khatcherian, p.13. {{OCLC|37785365}}</ref>։ Այն իրենից ներկայացնում էԱնիկա մեծ խաչագմբեթխաչագմբէթ եկեղեցի: [[Էրմիտաժմըն (Սանկտ Պետերբուրգ)|էրմիտաժի]] գիտական խորհրդիէ: անդամ խորհրդայինԽորհրդային հայտնիյայտնի պատմաբան ևեւ արվեստագետարուեստագէտ Անատոլի ՅակոբսոնըԵակոբսոն, ովոր երկար տարիներ ուսումնասիրում էրկ'ուսումնասիրէր վանքը, տաճարնտաճարը անվանեցկ'անուանէ «''հայկական ճարտարապետությանճարտարապետութեան շտեմարան''»: Պրոֆեսոր[[Փրոֆ. Շարլ ԴիլըՏիլ]]<nowiki/>ը (1859-1944) Սորբոնի[[Սորպոն]]<nowiki/>ի համալսարանիցհամալսարանէն, արվեստիարուեստի պատմությանպատմութեան ֆրանսիացիֆրանսացի հայտնիյայտնի պատմաբան, Գանձասարը ներառեցկը դասէ հայ ճարտարապետական արվեստիարուեստի 5 գլուխգործոցներիգլուխ-գործոցներու շարքումշարքին, որոնք մտանմտած են համաշխարհային ճարտարապետությանճարտարապետութեան գանձարան: Գանձասարի վանքիցվանքէն բացի, ԴիլիՏիլի ցանկումցանկին հայտնվեցինմէջ կը յայտնուին [[ՍուրբՍ. Խաչ եկեղեցի (Աղթամար)|ԱղթամարիԱխթամարի ՍուրբՍ. Խաչ եկեղեցին]] (915-921) ([[ՎանաՎանայ լիճ]], [[Թուրքիա]]), [[Սուրբ ՀռիփսիմեՀռիփսիմէ եկեղեցի (Էջմիածին)|ԷջմիածնիԷջմիածինի ՍբՍ. ՀռիփսիմեիՀռիփսիմէ եկեղեցին]] (618), [[ՀաղպատիՀաղբատի վանքՎանք|Հաղբատի վանքը]]ը (հիմնվածհիմնուած 10-րդԺ. դարումդարուն) ևեւ ԱմենափրկչիԱմենափրկիչի եկեղեցին՝ Հայաստանի հնագույնհնագոյն մայրաքաղաք [[Անի Քաղաք|Անի]]ում<nowiki/>ի մէջ (հիմնվածհիմնուած 1001 թվականին-ին):
 
== Պատկերասրահ ==