«Սահարա Անապատ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Libya 4985 Tadrart Acacus Luca Galuzzi 2007.jpg|մինի|250px|աջից|Սահարա]]
 
'''Սահարան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ([[արաբերէն]]՝ الصحراء الكبرى, ''աս-սահրա ալ-քուպրա'', «Մեծն անապատը», ({{Audio|ar-Sahara.ogg|صحراء}})) տարածքով աշխարհի երկրորդ ամենամեծ [[անապատն]] է, [[Անթարքթիքա]]յէն ետք։ Անիկա կը գտնուի հիւսիսային [[Ափրիկէ]]ի մէջ, [[Կարմիր ծով]]էն մինչեւ [[Ատլանտեան]] [[ովկիանոս]] եւ Աթլասի լեռներու հարաւային լանջերէն ու Միջերկրական ծովէն մինչեւ Սուտան։ Արեւմուտքէն արեւելք Սահարան կը տարածուի շուրջ 5500 Քմ., իսկ հիւսիսէն հարաւ՝ 2000 Քմ.։ Սահարայի տարածքը 8,5 միլիոն Քմ.² է։ Սահարան համարյագրեթէ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու]]ի կամ Չինաստանի չափ է եւ [[Աւստրալիա]]յէն աւելի լայն է։
 
Սահարան ամբողութեամբամբողջութեամբ ներառուած է ափրիկեան տարածքին մէջ։
 
Սահարան աշխարհի ամենամեծ անապատն է ոչ բեւեռային գօտիին մէջ։ Արեւմուտքէն անիկա Ատլանտեան ովկիանոսէն կը տարածուի Հիւսիսային Ափրիկէէն դէպի արեւելք՝ Կարմիր ծով՝ ընդգրկելով մօտաւորապէս 9,100,000 Քմ.²։ Անոր մէջ կարելի է 70 անգամ տեղաւորել Անգլիան կամ ամբողջ ԱՄՆ-ը՝ առանց Թեքսաս նահանգին։
 
Սահարայի մակերեսին 25 տոկոսէն աւելին պատուած է աւազէ սաւաններով ու աւազաբլուրներով։ Լայնատարած են լեռնային աւազաթումբերը, որոնք կրնան հասնիլ մինչեւ 333 մեթրՄ. բարձրութիւն։բարձրութեան։ Հակառակ ընդունուած պատկերացումներուն՝ աւազաբլուրները կը կազմեն անապատին շուրջ քառորդ մասը միայն։ Անիկա մեծ մասամբ կազմուած է քարքարոտ բարձրաւանդակներէ, չոր դաշտավայրերէ եւ Աղահանք պարունակող հարթ տարածութիւններէ։ Առաջին նայուածքով կը թուի, թէ մեծ թիւով մարդոց կամ անասուններու ապրելու համար պայմանները բաւարար չեն՝ յատկապէս ջերմաստիճանի տատանումները հաշուի առնելու պարագային (գիշերային ջերմաստիճանը ըստ Ֆերընհայթի՝ 21°(-6&nbsp;°C), ցերեկները որոշ տեղեր կը հասնի ըստ Ֆերընհայթի՝ 136°(58&nbsp;°C)։ Այնուամենայնիւ, մօտաւորապէս երկուքուկէս միլիոն հոգի (ինչպէս նաեւ մեծ թիւով շնագայլեր, ճագարամուկեր, եղջիւրաւոր իժեր եւ այծքաղներ) այս անապատը հաճոյքով կը համարեն իրենց տունը։
== Սահարայի կլիմայական պայմաններ ==
Սահարան աչքի էկը ընկնումզարնէ արևադարձայինարեւադարձային օդի ծայրահեղ չորությամբ։չորութեամբ։ Սահարան աշխարհի ամենաշոգամենատաք վայրերիցվայրերէն մեկնմէկն է։ ՀուլիսինՅուլիսին այստեղհոս տիրապետող էկը դառնումդառնայ +30° իզոթերմը։ Այդ նույննոյն ժամանակաշրջանումժամանակաշրջանին արևմուտքումարեւմուտքի անապատի զգալի մասը գտնվումկը էգտնուի 35° իզորթերմի տակ։ Սահարան առանձնանումկ'առանձնանայ էնաեւ նաև անձրևազուրկանձրեւազուրկ եղանակով։ Տեղումները բացառիկ քիչ են, կենտրոնականկեդրոնական մասում՝մասին մոտմէջ՝ շուրջ 3 միլիոն քկմՔմ. տարածությանտարածութեան վրավրայ տարեկան թափվումկը ենթափին 25 մմմ.մ. ոչ ավելիաւելի անձրևներ։անձրեւներ։
 
Սահարայի հյուսիսումհիւսիսը տեղումները թափվումկը ենթափին գերազանցապեսգերազանցապէս ձմռանըձմրան, իսկ հարավում՝հարաւի ամռանը։կողմերը՝ ամրան։
 
ՁմռանըՁմրան Սահարայումցերեկը ստեղծվումջերմաստիճանը էկը անտիցիկլոնայինհասնի եղանակ. ցերեկը պահպանվում է 20-25° ջերմություն, սակայն գիշերը, ուժեղ ճառագայթման հետևանքովհետեւանքով, օդիօդին ջերմաստիճաննջերմաստիճանը իջնում էկ'իջնէ մինչևմինչեւ 0°։
 
ԱմռանըԱմրան ՍահարայումՍահարայի ստեղծվումմէջ ենկը ստեղծուին մթնոլորտային դեպրեսիաներճնշումներ, որոնք մրրկային ուժեղ քամիներիքամիներու առաջացմանյառաջացման պատճառ ենկը դառնում։դառնան։
 
Տեղումներու սակաւութեան հետեւանքով Սահարայի մէջ կը տեսնուի աշխարհի ամենամեծ գոլորշիացումը։
Տեղումների սակավության հետևանքով Սահարայում է դիտվում աշխարհի ամենամեծ գոլորշիացումը։ Դրան նպաստում են նաև պասսատները, որոնք փչում են հյուսիսից և հյուսիս-արևելքից, բերում են չոր և տաք օդ։
 
== Սահարայի հողերը եւ բուսականութիւնը ==
Սահարան ծածկուած է ցածրորակ հողերով։ Անիկա ունի աւազային եւ խճաքարային տարածքներ։
 
Հակառակ հողերու անբերրիութեան, հոս կան բուսականութեան շուրջ 500 տեսակներ: Կան նաեւ բուսազուրկ տարածքներ եւ քարքարոտ տեղեր։ Որոշ բուսատեսակներ կը յարմարին կլիմայական պայմաններուն։
 
Բուսականութիւնը համեմատաբար հարուստ է փոքր ովասիսներու շրջակայքը։ Հոս կ'աճին գլխաւորաբար չոր դիմացկուն ծառեր եւ թփուտներ։ Ովասիսներուն մէջ առաւելապէս տարածուած են արմաւենիներ։