«Նեղոս գետ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ|Գետ=}}
 
[[Պատկեր:River-Nile-near-Aswan.jpg|մինի|աջից]]
'''Նեղոս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref> ({{lang-ar|النيل}}, ''ալ-Նիլ'', <small>Հին եգիպտերէն</small>՝ ''Իթերու''), գետ [[Ափրիկէ]]<nowiki/>ի մէջ։ Երկայնքը 6,853 Քմ. է։ Գլխաւորաբար կ'անցնի երկու երկիրներէ՝ [[Սուդան|Սուտան]] եւ [[Եգիպտոս]]։
 
Տող 10.
«Նեղոս» բառը ծագած է գետին յունարեն ''Νείλος'' ''Նեյլոս'' անունէն։
 
== Նեղոսի հոսքհոսքը ==
Նեղոս սկիզբ կ'առնէ [[Կենտրոնական Աֆրիկա|Կեդրոնական Ափրիկէէն]] եւ կը հոսի հիւսիս՝ դէպի Միջերկրական ծով։ Նախքան ծով թափիլը Նեղոս լայն գետահովիտ մը կը յառաջացնէ։ Ափրիկէի այդ մասի կլիման, ուրկէ Նեղոս կը հոսի, չոր եւ տաք է։ Անձրեւները շատ հազուադէպ են։ Հողերուն մեծ մասը քարքարոտ [[Անապատ (աշխարհագրություն)|անապատներանապատ]]ներ են։ Նեղոս ընդհանրապէս վարար հոսք մը կ'ունենայ Յուլիս ամսուան ընթացքին։ Այդ շրջանին ջուրերը կը հեղեղեն ափամերձ մեծ տարածքներ։ Նեղոսի ջուրերը իրենց հետ կը բերեն հսկայական քանակութեամբ տիղմ, ինչ որ հողը շատ բերրի կը դարձնէ։
Եգիպտոսի մեծ գետն է, որմէ կախեալ էր ամբողջ երկրին տնտեսութիւնը։
 
Նեղոս սկիզբ կ'առնէ Ափրիկէի կեդրոնը գտնուող [[Վիքթորիա լիճ|Վիքթորիա լիճէ]]<nowiki/>ն եւ կը թափի [[Միջերկրական ծով]]։ Նեղոսի բերրի հովիտը (վերին Եգիպտոսի հովիտին լայնքը 19 Քմ.-էն աւելի չէ) երկու կողմէն ալ սահմանակից է անապատին։ Ամէն տարի գարնան գետը դուրս կու գայ իր ափերէն՝ տեղատուութենէն ետք տիղմի հաստ շերտ մը ձգելով, որմէ ետք մերձակայ դաշտավայրերը առատ բերք կու տայ։ Գետը նաեւ շահաւէտ փոխադրամիջոց էր՝ երկրին մէկ ծայրէն միւսը ապրանքներ տեղափոխելու համար։ Ներկայիս Գահիրէի մօտ 19 Քմ. դէպի հիւսիս Նեղոս կը բաժնուի երկու վտակներու՝ արեւմտեան եւ արեւելեան, որոնց միջեւ ինկած ճահճուտը յայտնի է Տելթա անունով։
Նեղոս նկարագրուած է Յովսէփին ժամանակակից փարաւոնի երազին մէջ։ Մովսէսի ծնած շրջանին փարաւոն կը հրամայէ Նեղոսը նետել հրեաներէն ծնած բոլոր արու զաւակներուն։ Մովսէս զամբիւղի մէջ կը ձգեն գետափնեայ ծանծաղուտի մը մէջ։ Նեղոսին հետ կապուած են նաեւ «տասը պատուհասներէն» մէկ քանին, որոնք Աստուած ուղարկած էր որպէս պատիժ փարաւոնին՝ իսրայէլացիներուն ազատ չարձակելուն համար։ Նեղոս յաճախ կը յիշատակեն մարգարէները։
 
Տող 25.
Նեղոս գետի ակունքներուն աշխարհագրական դիրքին գտնուելու վայրը անյայտ էր հին ժամանակներէն մինչեւ Ժթ. դարը, երբ վերջապէս կը պարզուի, որ անիկա Վիքթորիա լիճն է։ Նեղոսի հովիտը երբեմն կ'որոշեն այդ լիճէն սկսեալ, հակառակ անոր որ անոր մէջ կը թափին բաւականին մեծ գետեր։ Նեղոսի ակունքը կը համարուի Ռուկարար գետը, որ Գահեր գետի վտակներէն է։ Իր հերթին Գահեր գետը կը թափի Վիքթորիա լիճ։ Դուրս գալով Վիքթորիա լիճի հիւսիսային ծայրամասէն՝ գետը, որ այս վայրերուն մէջ կը կոչուի Վիքթորիա-Նեղոս, կ'անցնի քարէ պատնէշներու մէջէն՝ բազմաթիւ խոտորումներ ու ջրվէժներ յառաջացնելով։ Այս ընթացքին անոր մակերեսը [[Վիքթորիա լիճ|Վիքթորիա լիճէն]] 670 մեթր ցած կ'ըլլայ։ Յետոյ, անցնելով Գոգօ լիճը, գետը համեմատաբար կարճ տարածութեան վրայ կ'ունենայ 400 մեթր իջեցումներ եւ կը թափի Մապուտօ-Սեսենեկօ լիճ։ Անկէ դուրս գալով՝ Նեղոս կ'ընդունի Ասվա գետը, որմէ ետք ալ անոր ջուրերը կ'անցնին [[Սուդան|Սուտան]]ի հարթավայրով։ Ջուպա քաղաքէն վար գետը շուրջ 900 Քմ. տարածքով կ'անցնի «Սետտ» ճահճային շրջանը։ Հոս կը կոչուի«Պահր ալ-ժապալ» (լեռնային ծովը)։ Հոս գետին հոսքը կը խաթարուի եղէգներու եւ ջրիմուռներու զանգուածներու պատճառով, եւ անիկա դժուարութեամբ կ'անցնի այս շրջանը՝ կորսցնելով իր ջուրերը 2/3-րդը գոլորշիացման, բուսական ծածկոյթի ոռոգման վրայ։ Միանալով Ալ-Գազալ վտակին՝ գետը կը ստանայ Սպիտակ Նեղոս անուանումը եւ դուրս կու գայ ճահճային շրջանէն։ Անոր կը միանայ նաեւ Սոպաթ գետը, որը գրեթէ կրկնակի կ'աւելցնէ անոր ջուրերը։ Յետոյ Նեղոս հանգիստ կը հոսի լայն կիսաանապատային հովիտով մինչեւ [[Խարթում]] քաղաքը։ Սետտ ճահճային շրջանէն մինչեւ Խարթում քաղաքին մօտ գետը կը ցածնայ եւ կը հասնի 80 մեթրի։ Խարթում քաղաքին քով Սպիտակ Նեղոսին մէջ կը թափի Կապոյտ Նեղոսը, որ սկիզբ կ'առնէ Տանա լիճէն։ Հոսկէ մինչեւ Միջերկրական ծով գետը կը կոչուի Նեղոս։ Անիկա Խարթումի եւ Ասուանի միջեւ կը կազմէ 290 մ.։ Նուպիական անապատին մօտերը Նեղոս գետը կ'ընդունի իր վերջին մեծ վտակը՝ Աթպարա գետը։
 
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" heights="180">
View from Cairo Tower 31march2007.jpg|Գահիրէն եւ Նեղոս գետը
ET Bahir Dar asv2018-02 img17 Tis Issat.jpg | Գետը՝ Եթովպիոյ մէջ
Dhows on the Nile.jpg|Ասուանի մէջ
Village on the Nile, 1891.jpg|Նեղոսի ափին գիւղ մը՝ 1891-ին
Nile riverboat, 1900.jpg|Գետին վրայ նաւ մը՝ 1900-ին
Nile03(js).jpg|Առագաստանաւեր՝ Նեղոսի վրայ
Luxor West Bank R01.jpg|Նեղոսը Luxor-ի մէջ
Cairo Nile River.jpg|Նեղոսը եւ Եգիպտոսի առօրեան
</gallery>
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Նեղոս_գետ» էջէն